Απαράδεκτη και εξευτελιστική μεταχείριση ασυνόδευτων ανηλίκων μεταναστών από ελληνικές κρατικές αρχές και παράνομη στέρηση της ελευθερίας τους. Καταιγισμός παραβιάσεων της Ελλάδας

ΑΠΟΦΑΣΗ

H.A. κ.α. κατά Ελλάδας της 28.02.2019 (αρ. 19951/16)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κράτηση εννέα ασυνόδευτων ανηλίκων μεταναστών σε διαφορετικά αστυνομικά τμήματα στην Ελλάδα, για περιόδους μεταξύ 21 και 33 ημερών. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο κέντρο υποδοχής στα Διαβατά και ακολούθως σε ειδικές εγκαταστάσεις για ανηλίκους. Το Δικαστήριο διαπίστωσε, πρώτον, ότι η κράτηση στα διάφορα αστυνομικά τμήματα ήταν ικανή να προκαλέσει μέσα τους ένα αίσθημα απομόνωσης από τον έξω κόσμο, με δυνητικά αρνητικές συνέπειες για τη σωματική και ηθική τους ευημερία. Το ΕΔΔΑ έκρινε, επίσης ότι οι συνθήκες διαβίωσης στο κέντρο υποδοχής στα Διαβατά, το οποίο διέθετε μια ασφαλή ζώνη για τους ασυνόδευτους ανηλίκους, δεν είχε υπερβεί το κατώτατο όριο σοβαρότητας που απαιτείται για την εφαρμογή του άρθρου 3. Το Στρασβούργο εξέφρασε, επίσης, την άποψη ότι οι προσφεύγοντες δεν είχαν επωφεληθεί ενός εσωτερικού ενδίκου μέσου.  Δεύτερον, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η τοποθέτηση των προσφευγόντων σε συνοριακά αστυνομικά τμήματα μπορούσε να νοηθεί ως στέρηση της ελευθερίας, η οποία δεν ήταν νόμιμη κατά την έννοια του άρθρου 5 § 1. Σε αστυνομικά τμήματα ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, το ΕΔΔΑ σημείωσε επίσης ότι οι προσφεύγοντες είχαν περάσει αρκετές εβδομάδες προτού το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης («ΕΚΚΑ») συστήσει  την τοποθέτησή τους σε κέντρα υποδοχής για ασυνόδευτους ανηλίκους. Τέλος, ο εισαγγελέας, ο οποίος ήταν και ο νόμιμος κηδεμόνας τους, δεν τους έφερε σε επαφή με δικηγόρο και δεν είχε ασκήσει έφεση εξ ονόματός τους για να επιτευχθεί η διακοπή της κράτησή τους και η μεταφορά τους σε κατάλληλες εγκαταστάσεις. Παραβίαση των άρθρων 3, 13, 5 παρ. 1 και 4 της ΕΣΔΑ.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 3

Άρθρο 13

Άρθρο 5 § 1, 4

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες είναι έξι Σύριοι υπήκοοι, δύο ιρακινοί υπήκοοι και ένας μαροκινός υπήκοος που εισήλθαν στην Ελλάδα λίγο πριν την υπογραφή της συμφωνίας μετανάστευσης που συνήφθη το 2016 μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, τη «Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας». Προσπαθούσαν να ταξιδέψουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είχαν ηλικία μεταξύ 14 και 17 ετών κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών και ήταν ασυνόδευτοι.

Σε διάφορες ημερομηνίες τέθηκαν υπό «προστατευτική κράτηση» στα αστυνομικά τμήματα της βόρειας Ελλάδας, για περιόδους μεταξύ 21 και 33 ημερών. Διαμαρτύρονται για τον υπερπληθυσμό στα κελιά τους, την έλλειψη θέρμανσης, εξαερισμού και φωτισμού, προσθέτοντας ότι δεν μπορούσαν να βγουν σε προαύλιο για βόλτα και ότι κοιμόντουσαν σε βρώμικα σεντόνια.

Ένας εξ αυτών δήλωσε ότι υπέφερε από άσθμα. Αργότερα μεταφέρθηκαν στο κέντρο υποδοχής στα Διαβατά, το οποίο από τον Απρίλιο του 2016 διέθετε μια ασφαλή ζώνη για τους ασυνόδευτους ανηλίκους και λειτουργούσε από την ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε ειδική εγκατάσταση για ασυνόδευτους ανηλίκους.

Οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν για τις συνθήκες κράτησής τους. Ο εισαγγελέας στο ποινικό δικαστήριο έθεσε στο αρχείο την υπόθεση, αφού εξέτασε τρεις ενήλικες που κρατούνταν στα αστυνομικά τμήματα.

Δύο από τους προσφεύγοντες διαμαρτυρήθηκαν επίσης για κακομεταχείριση στο αστυνομικό τμήμα του Κιλκίς. Οι ποινικές και πειθαρχικές διαδικασίες που διεξήχθησαν στο πλαίσιο αυτό διακόπηκαν το 2017.

Βασιζόμενοι στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης) και το άρθρο 13 (δικαίωμα σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο), όλοι οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν για τις συνθήκες κράτησής τους και για την απουσία ενδίκου μέσου για να καταγγείλουν αυτές τις συνθήκες.

Σύμφωνα με το άρθρο 3 (απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), δύο από τους προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν ότι υπέστησαν κακομεταχείριση από αστυνομικούς στο αστυνομικό τμήμα του Κιλκίς.

Βασιζόμενοι στο άρθρο 5 §§ 1 (δ) και 4 (δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια / δικαίωμα ταχείας εξέτασης τη νομιμότητα ενός μέτρου κράτησης), όλοι οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν ότι είχαν τοποθετηθεί σε αστυνομικά κέντρα και δεν μπόρεσαν να ασκήσουν προσφυγή κατά της νομιμότητας της κράτησής τους.

Η προσφυγή υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 13 Απριλίου 2016.

Δόθηκε άδεια να υποβάλουν παρατηρήσεις ως τρίτοι το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), το Κέντρο AIRE, στο Ολλανδικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εκπατρισμένους  (ECRE) και η Διεθνής Επιτροπή Νομικών (ICJ).

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….

Αναφορικά με την κράτηση των προσφευγόντων στα αστυνομικά τμήματα: Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα αστυνομικά τμήματα είχαν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία θα μπορούσαν να κάνουν τους κρατουμένους να αισθάνονται μοναξιά (απουσία εξωτερικής αυλής για περιπάτους ή σωματική άσκηση, έλλειψη υπηρεσίας εστίασης, καμία παροχή ραδιοφώνου ή τηλεόρασης για επικοινωνία με τον έξω κόσμο) και δεν ήταν κατάλληλα για μακρές περιόδους κράτησης. Επομένως, η κράτηση στις εγκαταστάσεις αυτές ήταν ικανές να προκαλέσουν μέσα τους ένα αίσθημα απομόνωσης από τον έξω κόσμο, με δυνητικά αρνητικές συνέπειες για τη σωματική και ηθική τους ευημερία.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι οι προσφεύγοντες ήταν αδύνατο να εξέλθουν σε εξωτερικό χώρο και αυτή η κατάσταση επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι ήταν όλοι ανήλικοι. Περαιτέρω, το Δικαστήριο επισήμανε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας (CPT) στην έκθεσή της της 26.09.2017, είχε τονίσει ότι η πρακτική της κράτησης ασυνόδευτων ή διαχωρισμένων από τις οικογένειές τους ανηλίκων, για «προστατευτικούς» σκοπούς, για μερικές ημέρες ή και εβδομάδες, χωρίς ψυχολογική ή κοινωνική βοήθεια, ήταν απαράδεκτη. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι συνθήκες κράτησης που είχαν υποβληθεί οι προσφεύγοντες στα διάφορα αστυνομικά τμήματα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως εξευτελιστική μεταχείριση και επομένως έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3.

Όσον αφορά το κέντρο υποδοχής στα Διαβατά: Το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι αυτό το κέντρο ήταν μία ανοικτή εγκατάσταση όπου οι προσφεύγοντες μπορούσαν να κινούνται ελεύθερα. Διαπίστωσε επίσης ότι, μεταξύ Ιανουαρίου 2015 και Μαρτίου 2016, η ροή των μεταναστών στην Ελλάδα είχε δημιουργήσει μια πρωτοφανή μεταναστευτική και ανθρωπιστική κρίση, προκαλώντας ξαφνική αύξηση της ζήτησης στέγασης από ασυνόδευτους ανηλίκους που ζητούσαν άσυλο. Έτσι, η «ασφαλής ζώνη» του κέντρου αυτού, που λειτουργούσε από τη ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ, είχε δημιουργηθεί για να παράσχει βοήθεια σε ασυνόδευτους ανήλικους που έφταναν σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Συναφώς, το ΕΔΔΑ υπενθύμισε ότι, με τους ισχυρισμούς του ενώπιον του Δικαστηρίου, η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δεν είχε επικρίνει τις «ασφαλείς ζώνες», συμπεριλαμβανομένης εκείνης στα «Διαβατά». Κατά συνέπεια, οι συνθήκες διαβίωσης στο κέντρο στα Διαβατά δεν είχαν υπερβεί το απαιτούμενο όριο σοβαρότητας που απαιτείται από το άρθρο 3 και έτσι δεν υπήρξε παραβίαση της διάταξης αυτής. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι ισχυρισμοί για κακομεταχείριση στο αστυνομικό τμήμα του Κιλκίς ήταν προδήλως αβάσιμοι, διότι οι προσφεύγοντες δεν τους είχαν τεκμηριώσει με κατάλληλα αποδεικτικά στοιχεία. Το ιατρικό πιστοποιητικό που εξέδωσε το νοσοκομείο σχετικά με το οποίο ο προσφεύγων είχε σπάσει το χέρι του – αφού είχε υποστεί κλωτσιά στο στήθος και έπεσε, δεν έκανε καμία αναφορά στο ότι το χέρι του ήταν σε γύψο. Επιπλέον, ο νευρολόγος και ο καρδιολόγος που τον εξέτασε απέδειξε ότι δεν είχε προβλήματα υγείας. Ο γιατρός που είχε εξετάσει τον άλλον προσφεύγοντα διαπίστωσε ότι δεν χρειαζόταν θεραπεία.

Άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι το εσωτερικό ένδικο μέσο που ήταν διαθέσιμο, δηλαδή μια αίτηση προς τον εισαγγελέα, δεν ήταν αποτελεσματική ούτε για τη μεταφορά των αιτούντων στην ανοικτή εγκατάσταση του κέντρου υποδοχής στα Διαβατά, ούτε για την εξέταση των καταγγελιών τους σχετικά με τις συνθήκες κράτησης. Η έκθεση που καταρτίστηκε από τις εσωτερικές αρχές δεν ανέφερε, όπως απαιτείται, το ημερομηνία λήξης της περιόδου «προστατευτικής κράτησης». Έτσι, οι προσφεύγοντες και η ΜΚΟ δεν ήταν σε θέση να γνωρίζουν τη διάρκεια της κράτησης αυτής για να το αναφέρουν στον εισαγγελέα και χρειάστηκε αρκετές ημέρες για να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή η «προστατευτική κράτηση» παρατάθηκε πέραν ενός εύλογου χρονικού διαστήματος. Επιπλέον, ενώ οι προσφεύγοντες είχαν μεταφερθεί στα Διαβατά μία ημέρα μετά την καταγγελία τους, αυτό έγινε μόνο χάρη στην παρέμβαση της ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ.

Τέλος, πάνω από έξι μήνες μετά την υποβολή ποινικών καταγγελιών από τους προσφεύγοντες σχετικά με τις συνθήκες κράτησης, ο εισαγγελέας έθεσε στο αρχείο την υπόθεση, αφού εξέτασε τρία ενήλικα πρόσωπα που είχαν κρατηθεί στα ίδια αστυνομικά τμήματα. Υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 3.

Άρθρο 5 § 1 (δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια)

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η κράτηση των προσφευγόντων στα συνοριακά και στα αστυνομικά τμήματα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως στέρηση της ελευθερίας. Αυτό σημείωσε ότι οι αρχές είχαν εφάρμοσε αυτόματα το άρθρο 118 του διατάγματος αριθ. 141/1991 για την «προστατευτική κράτηση». Ωστόσο, η νομοθεσία αυτή δεν είχε προβλεφθεί για τους ασυνόδευτους ανήλικους μετανάστες και δεν προέβλεπε οποιαδήποτε χρονική προθεσμία, παρότι αυτό μπορούσε να οδηγήσει σε επί μακρόν παράταση της στέρησης της ελευθερίας. Αυτό ήταν ακόμα πιο προβληματικό καθώς κρατούνταν σε αστυνομικά τμήματα, όπου οι συνθήκες είναι ασυμβίβαστες με μακρές περιόδους φυλάκισης. Επιπλέον, το Δικαστήριο επεσήμανε ότι το άρθρο 13 παρ. 6 (β) του διατάγματος αριθ. 114/2010, το οποίο μετέφερε στο ελληνικό δίκαιο την Οδηγία 2005/85 / ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όριζε ότι οι αρχές θα πρέπει να αποφεύγουν την κράτηση ανηλίκων. Το άρθρο 32 του Ν. 3907/2011 όριζε ότι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι θα μπορούσαν να κρατηθούν μόνο ως έσχατη λύση, για όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα. Τέλος, το άρθρο 3 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού του 1989 υποχρέωνε τα κράτη να λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα των παιδιών. Το Δικαστήριο, επομένως, έκρινε ότι η κυβέρνηση δεν είχε εξηγήσει γιατί οι προσφεύγοντες κρατήθηκαν σε τόσα αστυνομικά τμήματα με εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης και όχι σε άλλες προσωρινές εγκαταστάσεις διαμονής. Διαπίστωσε ότι η κράτηση των προσφεύγοντες δεν ήταν «νόμιμη» κατά την έννοια του άρθρου 5 § 1 και ότι υπήρξε παραβίαση.

Άρθρο 5 § 4 (δικαίωμα λήψης ταχείας απόφασης σχετικά με τη νομιμότητα μέτρου κράτησης)

Το Δικαστήριο είχε την άποψη ότι η «προστατευτική κράτηση» στα αστυνομικά τμήματα, κράτησε πολύ μεγάλη περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας οι ενδιαφερόμενοι ανήλικοι δεν μπόρεσαν να εντοπιστούν από δικηγόρους που εργάζονταν για ΜΚΟ προκειμένου να προσφύγουν σε εύλογο χρονικό διάστημα κατά της απόφασης του μέτρου κράτησης. Οι προσφεύγοντες είχαν περάσει πολλές εβδομάδες σε αστυνομικά τμήματα προτού το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης («ΕΚΚΑ») συστήσει την τοποθέτησή τους σε κέντρα υποδοχής για ασυνόδευτους ανηλίκους. Επιπλέον, ο εισαγγελέας στο Ποινικό Δικαστήριο του Κιλκίς, ο οποίος ήταν ο νόμιμος κηδεμόνας των προσφευγόντων, δεν τους έφερε σε επαφή με δικηγόρο και δεν είχε ασκήσει έφεση εξ ονόματός τους για να επιτευχθεί η διακοπή της κράτησή τους και η μεταφορά τους σε κατάλληλες εγκαταστάσεις. Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν έχουν λάβει επίσημα το καθεστώς του κρατουμένου, οι προσφεύγοντες δεν μπόρεσαν να προσέλθουν – ή να συμμετάσχουν – σε δίκη ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου στην προκειμένου να αμφισβητηθεί η κράτησή τους. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι υπήρξε παραβίαση της Άρθρο 5 § 4.

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το ΕΔΔΑ επιδίκασε 4.000 ευρώ σε κάθε προσφεύγοντα και 1.500 ευρώ σε όλους τους προσφεύγοντες από κοινού για έξοδα και δικαστικές δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες