Το lockdown που διατάχθηκε από τις ρουμανικές αρχές για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19 δεν εξομοιώνεται με κατ’ οίκον περιορισμό
ΑΠΟΦΑΣΗ
Terhe κατά Ρουμανίας της 20.5.2021 (αριθ. 49933/20)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Lockdown και ΕΣΔΑ. Απόφαση για γενικό lockdown από τη ρουμανική κυβέρνηση από τις 24 Μαρτίου έως τις 14 Μαΐου 2020 για λόγους αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19, με αντίστοιχους περιορισμούς στην έξοδο από την κατοικία. Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι υποβλήθηκε σε «διοικητική κράτηση», και ζήτησε από το εθνικό Δικαστήριο να διατάξει την άμεση «αποφυλάκιση» του.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το καταγγελλόμενο μέτρο δεν μπορούσε να εξομοιωθεί με κατ’ οίκον περιορισμό. Οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία του προσφεύγοντος, εν όψει του βαθμού έντασής τους, δεν ήταν τέτοιοι ώστε το lockdown που διατάχθηκε από τις αρχές να θεωρηθεί ότι αποτελεί στέρηση της ελευθερίας. Άλλωστε, ο ίδιος ο προσφεύγων δεν είχε παράσχει συγκεκριμένες πληροφορίες που να περιγράφουν την πραγματική εμπειρία του εγκλεισμού του, δεν είχε υποβληθεί σε ατομική επιτήρηση από τις αρχές και δεν ισχυρίστηκε ότι αναγκάστηκε να ζήσει σε στενούς χώρους, ούτε είχε στερηθεί κάθε κοινωνική επαφή.
Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την άποψη του Δικαστηρίου δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ο προσφεύγων στερήθηκε την ελευθερία του με την έννοια του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ. Το ΕΔΔΑ κήρυξε ομόφωνα την προσφυγή απαράδεκτη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 5
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Cristian-Vasile Terheş, είναι Ρουμάνος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1978 και ζει στο Zalău.
Ο κ. Terheş εξελέγη μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2019 με κομματική λίστα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Ρουμανίας. Βρίσκονταν στη Ρουμανία τη στιγμή των γεγονότων.
Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δήλωσε ότι η υφήλιος ήταν αντιμέτωπη με μία πανδημία, η οποία οφείλονταν στον SARS-CoV-2 κορονοϊό, υπεύθυνο για μια ασθένεια γνωστή ως COVID-19. Στις 16 Μαρτίου 2020, ο Ρουμάνος Πρόεδρος εξέδωσε το διάταγμα αρ. 195/2020 και κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τριάντα ημέρες στη Ρουμανία. Το διάταγμα προέβλεπε περιορισμούς στην άσκηση ορισμένων θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελεύθερης κυκλοφορίας.
Στις 21 Μαρτίου 2020 ο Υπουργός Εσωτερικών εξέδωσε υπουργική απόφαση, με την οποία προέτρεπε τους πολίτες να μην εξέρχονται από τα σπίτια τους μεταξύ 6 π.μ. και 10 μ.μ. και απαγόρευε καθολικά την έξοδο μεταξύ 10 μ.μ. και 6 π.μ.
Στις 24 Μαρτίου 2020, με άλλη απόφαση απαγόρευσε όλες τις μετακινήσεις έξω από το σπίτι με άμεση ισχύ, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις. Κάθε άτομο που φεύγει από το σπίτι έπρεπε να φέρει ένα έγγραφο που να πιστοποιεί ότι είχε έγκυρους λόγους για να το πράξει. Όσοι παραβίαζαν τους κανόνες τιμωρούνταν με πρόστιμο.
Στις 14 Απριλίου 2020, μετά από αξιολόγηση της κατάστασης της δημόσιας υγείας στη χώρα, ο Πρόεδρος της Ρουμανίας εξέδωσε το νομοθετικό διάταγμα αρ. 240/2020 για παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης για άλλες τριάντα ημέρες – έως τις 14 Μαΐου 2020 – και τη διατήρηση των μέτρων που είχαν ληφθεί βάσει του διατάγματος αρ. 195/2020. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης έληξε στις 14 Μαΐου 2020 τα μεσάνυχτα.
Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι είχε επηρεαστεί προσωπικά από το μέτρο που θεσπίστηκε από τις αρχές από τις 24 Μαρτίου 2020 έως τις 14 Μαΐου 2020.
Στις 7 Μαΐου 2020, ο προσφεύγων κατέθεσε ένδικο βοήθημα στο Δικαστήριο του Βουκουρεστίου βάσει του άρθρου 5 § 4 της Σύμβασης (δικαίωμα σε ταχεία απόφανση σχετικά με τη νομιμότητα της κράτησης). Ισχυριζόμενος ότι υποβλήθηκε σε «διοικητική κράτηση», ζήτησε από το εθνικό Δικαστήριο να διατάξει την άμεση αποφυλάκιση του και να διαπιστώσει ότι είχε το δικαίωμα να εξέλθει από το σπίτι του για οποιονδήποτε λόγο, χωρίς να πρέπει να προσκομίσει έγγραφο που να πιστοποιεί έγκυρους λόγους και χωρίς να διακινδυνεύει να του επιβληθεί πρόστιμο. Ζήτησε από το δικαστήριο να εξετάσει επειγόντως την υπόθεσή του και να εκδώσει εκτελεστή απόφαση. Στις 10 Ιουνίου 2020 ζήτησε από το δικαστήριο να διαπιστώσει ότι το ένδικο βοήθημά του είχε καταστεί άνευ αντικειμένου λόγω της άρσης της απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Στις 8 και 25 Μαΐου 2020, ο προσφεύγων υπέβαλε αιτήσεις για επανεξέταση των διαταγμάτων και των νόμων που τα ενέκριναν, όπως και του δεύτερης απόφασης που εκδόθηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών. Οι αιτήσεις του απορρίφθηκαν με την αιτιολογία ότι η εν λόγω νομοθεσία δεν επιδέχεται διοικητική επανεξέταση.
Στις 17 Μαρτίου 2020, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ρουμανίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης ενημέρωσε τη πρόθεση του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης της Ρουμανίας να εφαρμόσει τη διαδικασία παρέκκλισης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης που προβλέπεται στο άρθρο 15 της ΕΣΔΑ. Οι ρουμανικές αρχές ενημέρωναν στη συνέχεια τον Γενικό Γραμματέα σε τακτά χρονικά διαστήματα σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί έως το τέλος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στις 14 Μαΐου 2020 τα μεσάνυχτα.
Βασιζόμενος στο άρθρο 5 παρ. 1 (δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι το lockdown/εγκλεισμός που επιβλήθηκε στη Ρουμανία από τις 24 Μαρτίου έως τις 14 Μαΐου 2020, με τον οποίο είχε υποχρεωθεί να συμμορφωθεί ισοδυναμούσε με στέρηση της ελευθερίας.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Άρθρο 5 § 1
Το Δικαστήριο διαπίστωσε εξαρχής ότι ο προσφεύγων δεν επικαλέστηκε το άρθρο 2 του αριθ. 4 Πρωτοκόλλου (ελεύθερη κυκλοφορία) της Σύμβασης στις διαδικασίες ενώπιον του. Ο προσφεύγων ζήτησε να αποδείξει ότι το γενικό lockdown που επιβλήθηκε του είχε στερήσει την ελευθερία και δεν ήταν απλά ένας περιορισμός του δικαιώματος στην ελεύθερη κυκλοφορία.
Προκειμένου να εξακριβωθεί εάν το μέτρο που καταγγέλλει ο προσφεύγων ανερχόταν σε στέρηση της ελευθερίας, το Δικαστήριο εξέτασε την ατομική του κατάσταση βάσει των κριτηρίων που καθορίζονται από τη νομολογία του.
Το Στρασβούργο επισήμανε ότι το μέτρο που καταγγέλλει ο προσφεύγων διήρκεσε πενήντα δύο ημέρες, από τις 24 Μαρτίου έως 14 Μαΐου 2020. Παρατήρησε ότι δεν είχαν ληφθεί μεμονωμένα προληπτικά μέτρα κατά του προσφεύγοντος. Το μέτρο ήταν γενικό, εφαρμόστηκε σε όλους μέσω της νομοθεσίας που θεσπίστηκε από τις διάφορες αρχές στη Ρουμανία. Ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του μέτρου ο προσφεύγων ήταν υποχρεωμένος να παραμείνει στο σπίτι, επιτρέποντας μόνο να βγαίνει για τους λόγους που ρητά προβλέπονται στη νομοθεσία και με το σχετικό έντυπο κατ΄ εξαίρεση μετακίνησης.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο προσφεύγων ήταν ελεύθερος να εγκαταλείψει το σπίτι του για διάφορους λόγους και ότι μπορούσε να ταξιδέψει σε διαφορετικά μέρη, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας όταν το απαιτούσε η κατάσταση. Δεν είχε υποβληθεί σε ατομική επιτήρηση από τις αρχές και δεν ισχυρίστηκε ότι αναγκάστηκε να ζήσει σε στενούς χώρους, ούτε είχε στερηθεί κάθε κοινωνική επαφή.
Συνεπώς, λόγω του βαθμού έντασης, το εν λόγω μέτρο δεν μπορούσε να εξομοιωθεί με κατ’ οίκον περιορισμό.
Το Δικαστήριο αποδίδει επίσης σημασία στο γεγονός ότι ο προσφεύγων δεν εξήγησε το συγκεκριμένο αντίκτυπο που είχε το μέτρο στην προσωπική του κατάσταση. Δεν ισχυρίστηκε ότι είχε περιοριστεί σε εσωτερικούς χώρους για όλη τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Γενικότερα, το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο προσφεύγων δεν είχε παράσχει συγκεκριμένες πληροφορίες που να περιγράφουν την πραγματική εμπειρία του lockdown.
Κατά το Δικαστήριο, το επίπεδο έντασης των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία του προσφεύγοντος δεν ήταν τέτοιο ώστε να θεωρηθεί ότι το γενικό lockdown που διατάχθηκε από τις αρχές είχε επιφέρει την στέρηση της ελευθερίας του. Επομένως, ο προσφεύγων δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι στερήθηκε της ελευθερίας του κατά την έννοια του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης.
Τέλος, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η Ρουμανία είχε ανακοινώσει την πρόθεσή της να παρεκκλίνει σύμφωνα με το άρθρο 15 της ΕΣΔΑ από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το άρθρο 2 του αριθ. 4 Πρωτοκόλλου της σύμβασης που εγγυάται την ελεύθερη κυκλοφορία, δικαίωμα το οποίο δεν είχε επικαλεστεί ο προσφεύγων ενώπιον του Δικαστηρίου.
Δεδομένου ότι το άρθρο 5 § 1 της Σύμβασης δεν είχε εφαρμογή στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο θεώρησε περιττή την εξέταση της εγκυρότητας της παρέκκλισης που κοινοποίησε η Ρουμανία στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η προσφυγή ήταν ασυμβίβαστη με τις διατάξεις της Σύμβασης και πρέπει επομένως να απορριφθεί.
