Θάνατος πολίτη από πυροβολισμό αστυνομικού. Νόμιμη χρήση βίας.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Mendy κατά Γαλλίας 27.09.2018 (αρ. προσφ. 71428/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αστυνομική βία και δικαίωμα στη ζωή. Θάνατος πολίτη από αστυνομικό στην προσπάθειά του να τον αποτρέψει από ένοπλη επίθεση εναντίον άλλου. Προϋποθέσεις της νόμιμης άμυνας αποτελούν η «αναγκαιότητα» της αμυντικής δράσης και η «επικείμενη» επικινδυνότητα, ενώ απαιτείται η αντίδραση να είναι ανάλογη με την επίθεση. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο αστυνομικός είχε ενεργήσει με την ειλικρινή πεποίθηση ότι η ζωή του εν δυνάμει θύματος βρίσκονταν υπό απειλή και είχε πραγματικά πιστέψει ότι είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσει βία. Η έρευνα στο σύνολό της ήταν επαρκώς αποτελεσματική για να αποδείξει ότι η χρήση βίας ήταν δικαιολογημένη υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης. Μη παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Florence Mendy, είναι υπήκοος της Γαλλίας η οποία γεννήθηκε το 1976 και ζει στο La-Seyne-surMer (Γαλλία). Είναι η αδελφή του L.M., ενός προπονητή ο οποίος σκοτώθηκε από αστυνομικό.
Περίπου στις 6 μ.μ. στις 3 Μαΐου 2007 ένας υπάλληλος σε κέντρο ημερήσιας φροντίδας ενημέρωσε την αστυνομία ότι ο L.M. απειλούσε τον J.-P. Η., μέλος του αθλητικού σωματείου. Ο αστυφύλακας L.L. και ο αστυνομικός S.T. πήγαν στον χώρο του συμβάντος. Κοίταξαν μέσα από ένα μικρό παράθυρο και είδαν τον L.M. και J.-P. Η. μέσα σε μια αθλητική αίθουσα, όπου ο L.M κρατούσε μαχαίρι. Οι αστυνομικοί τον διέταξαν να ρίξει το όπλο. Ο J.-P. Η. έφυγε από τις εγκαταστάσεις και διέφυγε, ακολουθούμενος από τον L.Μ., ο οποίος έτρεξε προς τον αρχηγό, απειλώντας τον με το μαχαίρι του. Ο αστυνομικός τον απέφυγε και ο L.Μ. έτρεξε μετά τον J.-P. Η. Ένας από τους αστυνομικούς έριξε προειδοποιητική βολή στον αέρα.
Λίγο αργότερα, ο αστυνομικός L.L. ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με τον L.M., ο οποίος προσπάθησε να τον μαχαιρώσει, τραυματίζοντας τον στο χέρι στη δεύτερη προσπάθεια. Ο L.Μ. έφυγε, χτυπήθηκε από αυτοκίνητο, σηκώθηκε και συνέχισε να κυνηγάει τον J.-P. Η., κρατώντας ακόμα το μαχαίρι του.
Ο αστυνομικός S.T. στη συνέχεια πυροβόλησε δύο φορές τον L.Μ., αφού αστόχησε, στην συνέχεια τον κυνήγησε. Πυροβόλησε δύο φορές και χτύπησε τον L.M., ο οποίος κατέρρευσε. Παρά τον τραυματισμό του, ο αστυνομικός L.L. αμέσως έτρεξε για βοήθεια προς το μέρος του L.Μ. και ειδοποίησε το κέντρο άμεσης βοήθειας. Ο L.M. νοσηλεύτηκε και πέθανε την επόμενη μέρα. Διεξήχθη έρευνα από το περιφερειακό τμήμα της Εθνικής Αστυνομικής Υπηρεσίας. Η υπόθεση έκλεισε.
Στις 19 Μαΐου 2007 η κα Mendy υπέβαλε καταγγελία κατά αγνώστων για ανθρωποκτονία συμμετέχοντας στην διαδικασία ως πολιτικώς ενάγουσα. Στις 15 Δεκεμβρίου 2009 ο δικαστής εξέδωσε απόφαση περί τοποθέτησης της υπόθεσης στο αρχείο με την αιτιολογία ότι η έρευνα δεν είχε αποκαλύψει καμία σκόπιμη πρόθεση εκ μέρους του αστυνομικού να σκοτώσει τον L.M., ότι τα γεγονότα είχαν ξετυλιχτεί πολύ γρήγορα και απρόβλεπτα, και ότι ο S.T. είχε ενεργήσει νόμιμα προσπαθώντας να προστατεύσει τη ζωή του J.-P. Η., τον οποίο ο L.M. απειλούσε άμεσα. Τέλος, ο δικαστής έκρινε ότι η χρήση του πυροβόλου όπλου ήταν αναλογική προς την απειλή που αποτελούσε ο L.M. ως προς τη ζωή του J.-P. Η. Η κα Mendy άσκησε έφεση. Με απόφαση της 16ης Φεβρουαρίου 2010, το Εφετείο της Aix-en-Provence διέταξε περαιτέρω έρευνες. Με απόφαση της 3ης Μαΐου 2011, οι Ερευνητικές Αρχές έκριναν ότι δεν υπήρχαν λόγοι άσκησης ποινικής δίωξης. Έκριναν ότι η αντίδραση του αστυνομικού ήταν ανάλογη με τη σοβαρότητα του κινδύνου για τη ζωή του J.-P.H. Διαπίστωσε ότι όλες οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη υπεράσπιση της ζωής τρίτων είχαν εκπληρωθεί. Η κα. Mendy άσκησε αναίρεση η οποία απορρίφθηκε.
Επικαλούμενη το άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η προσφεύγουσα υποστηρίζει ότι η χρήση τέτοιου βαθμού βίας δεν ήταν απολύτως απαραίτητη, δεδομένου ότι η συμπεριφορά του αδελφού της δεν αποτελούσε απειλή που να δικαιολογούσε πυροβολισμούς από τις αστυνομικές δυνάμεις. Υποστηρίζει επίσης ότι η έρευνα δεν ανταποκρίνεται στα απαιτούμενα κριτήρια ανεξαρτησίας και αποτελεσματικότητας.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 2
Η χρήση βίας
Το Δικαστήριο σημείωσε, όπως και τα εγχώρια δικαστήρια, ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της έρευνας, έδειξαν ότι ο LM είχε στη κατοχή του μαχαίρι κατά τη διάρκεια των γεγονότων, ότι δεν είχε αφήσει το μαχαίρι όταν οι αστυνομικοί τον διέταξαν να το πράξει και στη συνέχεια μαχαίρωσε έναν αστυνομικό στο χέρι. Έχει βρεθεί και ένα μαχαίρι στη ζώνη του. Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι είχε αποδειχθεί ότι ένας από τους αστυνομικούς είχε ρίξει προειδοποιητικό βολή την οποία ο L.M αγνόησε. Ούτε σταμάτησε αφ’ ότου τον χτύπησε αυτοκίνητο. Από τις αποφάσεις των εγχώριων δικαστηρίων και από τα αποδεικτικά στοιχεία που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της έρευνας, ιδίως από τις καταθέσεις των μαρτύρων πρόκυπτε ότι ο L.M. δεν βρίσκονταν σε «κανονική/φυσιολογική» κατάσταση. Συνεπώς, οι αστυνομικοί δικαιολογούνταν να πιστεύουν ότι ο L. Μ. φαινόταν να είναι εκτός ελέγχου, με αποτέλεσμα να συνεχίσει την απροκάλυπτη καταδίωξη του J.-P.H. παρά τις προσπάθειές τους να τον σταματήσουν.
Από τις αποφάσεις των εγχώριων δικαστηρίων, που περιείχαν ιδιαίτερα λεπτομερή συλλογιστική, προκύπτει ότι η άγρια ακανόνιστη συμπεριφορά του L.M. αναμφισβήτητα αποτελούσε επικείμενη απειλή για τη ζωή του J.-P.H. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι ο αστυνομικός S.T. είχε ενεργήσει με την ειλικρινή πεποίθηση ότι η ζωή του J.-P.H βρίσκονταν υπό απειλή και είχε πραγματικά πιστέψει ότι είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσει δύναμη.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι, όταν καλείται να εξετάσει αν η χρήση θανάσιμης χρήσης δύναμης ήταν νόμιμη, αποσυνδεδεμένη από τα επίδικα γεγονότα, δεν θα μπορούσε να εξομοιώσει τη δική του εκτίμηση της κατάστασης με την κατάσταση του αστυνομικού, ο οποίος έπρεπε να αντιδράσει εκείνη τη στιγμή με σκοπό να αποφευχθεί ένας πραγματικά υφιστάμενος κίνδυνος.
Το Δικαστήριο κατέληξε λαμβάνοντας υπόψη όλες τις περιστάσεις και τις συνθήκες ότι η αντίδραση του αστυνομικού ήταν απολύτως απαραίτητη υπό το φως της σοβαρής άμεσης απειλής για τη ζωή του J.-P.H. Ενόψει της στάσης του LM, η αδυναμία του άλλου αστυνομικού, ο οποίος τραυματίστηκε, να παρέμβει και ο αναμφισβήτητος κίνδυνος που αντιμετώπιζε ο J.-PH, η απόφαση του αστυνομικού ST να χρησιμοποιήσει το όπλο του θα μπορούσε, να θεωρηθεί απολύτως αναγκαία για την «υπεράσπιση οποιουδήποτε προσώπου από παράνομη βία».
Το Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι οι ισχυρισμοί της κας Mendy σχετικά με την κακή διαχείριση της αστυνομικής επιχείρησης και την επίδραση της άφιξης της αστυνομίας στη συμπεριφορά του αδελφού της ήταν αβάσιμες.
Τέλος, όσον αφορά τον ισχυρισμό της κας Mendy ότι οι κανόνες που διέπουν τη χρήση όπλων είναι ανεπαρκείς, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το άρθρο 122-5 του Ποινικού Κώδικα, το οποίο εφαρμόζεται στους αστυνομικούς υπαλλήλους και ορίζει τις προϋποθέσεις της νόμιμης άμυνας, αναφερόταν στην «αναγκαιότητα» της αμυντικής δράσης και της «επικείμενης» επικινδυνότητας και απαιτούσε η αντίδραση να είναι ανάλογη με την επίθεση. Η διάταξη αυτή επανέλαβε τη διατύπωση του άρθρου 2 της Συμβάσεως και περιείχε τα στοιχεία που απαιτεί η νομολογία του Δικαστηρίου.
Επομένως, οι καταγγελίες ήταν αβάσιμες και πρέπει να απορριφθούν.
Η έρευνα
Το Δικαστήριο επεσήμανε ότι ο έλεγχος της αναλογικότητας της χρήσης βίας είχε πραγματοποιηθεί και στα τρία δικαιοδοτικά επίπεδα. Αναφερόμενο στη διαπίστωση ότι οι αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων περιείχαν ιδιαίτερα λεπτομερή επιχειρήματα στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η έρευνα στο σύνολό της ήταν επαρκώς αποτελεσματική για να αποδείξει ότι η χρήση βίας ήταν δικαιολογημένη υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης. Επιπλέον, η καταγγελία της κας Mendy σχετικά με τη φερόμενη έλλειψη ανεξαρτησίας της έρευνας δεν τεκμηριώθηκε.
Το τμήμα αυτό της προσφυγής ήταν αβάσιμο και έπρεπε να απορριφθεί(επιμέλεια echrcaselaw.com).
