Πήγε να τον σώσει και τον σκότωσε
ΑΠΟΦΑΣΗ
Stomatii κατά της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και της Ρωσίας 18.09.2018 (αριθ. προσφ. 69528/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Θάνατος προσώπου από αμέλεια στρατιώτη. Ο στρατιώτης στην προσπάθεια του να σώσει από την αυτοκτονία έναν φρουρό του στρατού, τον πυροβόλησε κατά λάθος δύο φορές. Ο υπεύθυνος στρατιώτης ναι μεν καταδικάστηκε, αλλά οι αγωγές αποζημίωσης της μητέρας του θύματος δεν ήταν επιτυχείς. Παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 2
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Svetlana Somatii, είναι υπήκοος της Ουκρανίας που γεννήθηκε το 1963 και ζει στο Vărăncău (Περιφέρεια Υπερδνειστερίας).
Η υπόθεση αφορά το θάνατο του γιου της προσφεύγουσας, Alexander Stomatii, ενώ εκτελούσε καθήκοντα φρουρού κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας του στο στρατό της “Μολδαβικής Δημοκρατίας της Υπερδνειστερίας” (“MRT”).
Τον Μάιο του 2010 ο Alexander Stomatii, βρέθηκε νεκρός ξαπλωμένος στο έδαφος, στην πλάτη του, γύρω στις 10 μ.μ. περίπου πέντε μέτρα από τους στρατώνες. Ο ιατροδικαστής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είχε πεθάνει από τραύμα προερχόμενο από σφαίρα στο κεφάλι – η σφαίρα πιθανότατα προέρχονταν από όπλο καλάσνικοφ – και από δεύτερο τραύμα σφαίρας στη πλάτη του. Ένα μήνα μετά, ο στρατιωτικός εισαγγελέας της «MRT» ενημέρωσε την κ. Somatii ότι η έρευνα είχε αποκαλύψει ότι ο θάνατος του γιου της προήλθε από ατυχή και αμελή ενέργεια του στρατιώτη F., ο οποίος ομολόγησε. Σύμφωνα με τον F., ο Alexander Stomatii, είχε μεθύσει ενώ ήταν εν ώρα υπηρεσίας και παρουσία άλλων στρατιωτών είχε φέρει το όπλο του στο πηγούνι του. Ο F. είχε δοκιμάσει τότε να απομακρύνει το όπλο από το πρόσωπό του αλλά τυχαία πίεσε τη σκανδάλη, προκαλώντας έτσι τον θάνατο του Alexander Stomatii .
Δύο, τρία λεπτά αργότερα, ο F. Αποφάσισε να μετακινήσει το όπλο, το οποίο ήταν στο έδαφος, αλλά πάνω στην απροσεξία του πυροβόλησε το σώμα στη πλάτη.
Τον Μάρτιο του 2011, ο F., σε δίκη για ανθρωποκτονία, κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση. Η ποινή επικυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο “MRT” τον Μάιο του 2011. Ο F. ωστόσο, απαλλάχθηκε από την ποινή σύμφωνα με νόμο περί αμνηστίας.
Οι αγωγές που κατέθεσε η κ. Somatii στις αρχές της Μολδαβίας και της Ρωσίας ήταν ανεπιτυχείς.
Οι ρωσικές αρχές δεν απάντησαν και οι Μολδαβοί ανέστειλαν τη διαδικασία αρκετές φορές με την αιτιολογία ότι δεν ταυτοποιήθηκε κανένας κατηγορούμενος.
Στηριζόμενη στα άρθρα 2 (δικαίωμα στη ζωή) και 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής), η κ. Somatii καταγγέλει το θάνατο του γιου της και σχετικά με τη διερεύνηση των συνθηκών του θανάτου του.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Παραβίαση του άρθρου 2 (έρευνα) από τη Ρωσία
Το Δικαστήριο επαναλαμβάνει ότι η υποχρέωση προστασίας του δικαιώματος στη ζωή που επιβάλλει το άρθρο 2 της Σύμβασης απαιτεί να διεξάγεται αποτελεσματική έρευνα, όταν ένα άτομο χάνει τη ζωή του υπό ύποπτες συνθήκες.
Η αποτελεσματικότητα της έρευνας αξιολογείται βάσει διαφόρων ουσιωδών παραμέτρων: της επάρκειας των ερευνητικών μέτρων, της ταχύτητας της έρευνας, της συμμετοχής των συγγενών του θανόντος στην έρευνα. και της ανεξαρτησίας της έρευνας.
Εν προκειμένω, το Δικαστήριο σημειώνει ότι ο Alexander Stomatii πέθανε σε χώρο στρατοπέδου, όπου εκτελούσε την υποχρεωτική στρατιωτική του θητεία και ότι είχε δύο πληγές από σφαίρα.
Το Δικαστήριο θεωρεί ότι η ανασυγκρότηση των γεγονότων με τη συμμετοχή του στρατιώτη F. θα μπορούσε να παράσχει απαντήσεις, αλλά οι αρχές της Υπερδνειστερίας δεν προέβησαν ποτέ σε τέτοια ανασυγκρότηση. Επομένως, διαπιστώνει ότι τα πορίσματα της έρευνας δεν βασίστηκαν σε σχολαστική, αντικειμενική και αμερόληπτη ανάλυση όλων των σχετικών στοιχείων και θεωρεί ότι η έρευνα στην παρούσα υπόθεση δεν ήταν επαρκής.
Επομένως, διαπιστώνει ότι υπήρξε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Παραβίαση του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή) από τη Ρωσία
Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, όταν τα εν λόγω γεγονότα, εν όλω ή κατά ένα μεγάλο μέρος, ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα και γνώση των αρχών, όπως συμβαίνει σε περίπτωση των προσώπων υπό τον έλεγχό τους ή υπό κράτηση, κάθε σωματική βλάβη ή θάνατος που προκαλείται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οδηγεί σε ισχυρά de facto τεκμήρια. Το βάρος της απόδειξης φέρουν σε αυτή την περίπτωση οι αρχές, που πρέπει να παρέχουν μια ικανοποιητική και πειστική εξήγηση.
Το Δικαστήριο είναι της γνώμης ότι οι αρχές της Υπερδνειστερίας δεν παρείχαν ικανοποιητική και πειστική εξήγηση για τις συνθήκες που περιβάλαν τον θάνατο του προσφεύγοντος.
Ακόμη και αν η θεωρία του ατυχήματος είναι εύλογη και αξιόπιστη, το Δικαστήριο σημειώνει ότι, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, ο Alexander Stomatii και άλλοι στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένου του κύριου υπόπτου, είχαν καταναλώσει αλκοόλ λίγο πριν από το τραγικό συμβάν. Θεωρεί ότι η εμφανής κατανάλωση οινοπνεύματος από τους στρατιώτες μέσα στα στρατόπεδα, καθώς και η δυνατότητα ενός μεθυσμένου στρατιώτη να στέκεται φρουρός, οπλισμένος με όπλο, αποκαλύπτουν μια σαφή έλλειψη επαγρύπνησης και επιμέλεια εκ μέρους της στρατιωτικής διοίκησης, των οποίων η ευθύνη ήταν να λάβει πρακτικά μέτρα για την αποτελεσματική προστασία ενάντια σε γνωστούς κινδύνους που συνδέονται με τη στρατιωτική ζωή. Θεωρεί ότι αυτή η αποτυχία υπερβαίνει κατά πολύ το απλό λάθος ή την απερισκεψία. Σημειώνει επίσης ότι τα κράτη μέλη δεν έχουν αποδείξει με κανέναν τρόπο ότι οι αρχές της Υπερδνειστερίας διαθέτουν επαρκείς διαδικασίες για τον προσδιορισμό των ελλείψεων και των παραπτωμάτων στην περίπτωση αυτή από στρατιωτικούς.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι υπήρξε παραβίαση της ουσιαστικής πτυχής του άρθρου 2 της Σύμβασης όσον αφορά τον γιο της προσφεύγουσας.
Μη παραβίαση του άρθρου 2 από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας
Η εισαγγελική αρχή της Μολδαβίας κίνησε ποινική έρευνα κατόπιν των καταγγελιών που υπέβαλαν οι προσφεύγουσες σχετικά με το θάνατο του Alexander Stomatii, αλλά και ανέλαβε τα απαραίτητα διαδικαστικά βήματα που φαίνεται να απαιτούνταν. Πράγματι, άκουσε την προσφεύγουσα και επανειλημμένως, αλλά μάταια, ζήτησε από τις αρχές της Υπερδνειστερίας να του παράσχουν πληροφορίες σχετικά με την υπόθεση.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας δεν παρέβη τις θετικές υποχρεώσεις της έναντι του γιου της προσφεύγουσας και ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης από το εν λόγω κράτος.
Δίκαιη ικανοποίηση: Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία πρέπει να καταβάλει στην κα Somatii 50.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 3.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
