Η ιατρική αμέλεια και ο ρόλος των αρχών για την έγκαιρη και αποτελεσματική έρευνα απόδοσης ευθυνών για θάνατο παιδιού

ΑΠΟΦΑΣΗ

Ioniță κατά Ρουμανίας της 10-1-2017 (αριθμ. προσφ. 81270/12)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η μη αποτελεσματική έρευνα για τον θάνατο ενός παιδιού που απεβίωσε στο χειρουργείο δημοσίου νοσοκομείου για αφαίρεση πολύποδα συνιστά παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ. Η διάρκεια δε των διαδικασιών για 6,5 χρόνια από τον θάνατο του παιδιού μέχρι να εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση συνιστούν παραβίαση του εύλογου χρόνου.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Στις περιπτώσεις θανάτου προσώπου πρέπει να γίνεται άμεση και ενδελεχής έρευνα από το κράτος.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 2

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες, Dorina Ioniţă και Viorel Ioniţă, είναι Ρουμάνοι υπήκοοι, γεννημένοι το 1972 και 1976 αντίστοιχα και ζουν στη Βραΐλα (Ρουμανία).

Τον Νοέμβριο του 2005, ο τετράχρονος γιος τους υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση πολύποδα στο δημόσιο νοσοκομείο της Βραΐλα επειγόντων περιστατικών. Η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιήθηκε από τον Δρ. C.B., και η γενική αναισθησία από τον Δρ Ρ.Α., ο οποίος επικουρείτο από μια νοσοκόμα, την P.V.I. Μετά την επέμβαση, το παιδί μεταφέρθηκε αμέσως στη μονάδα εντατικής θεραπείας, υπό την επίβλεψη του P.V.I. Το παιδί υπέστη αιμορραγία, με αποτέλεσμα το αίμα να πλημμυρίσει τους πνεύμονες του. Οι προσπάθειες να τον επαναφέρουν στη ζωή απέτυχαν, και το αγόρι απεβίωσε.

Αντικρουόμενοι ισχυρισμοί προέκυψαν σχετικά με την αιτία του θανάτου του, σύμφωνα με την αυτοψία, τις δηλώσεις του ιατρικού προσωπικού που παρευρίσκετο κατά το εν λόγω χρόνο, και σύμφωνα με τις διάφορες ιατροδικαστικές εκθέσεις. Η έκθεση αυτοψίας, που εγκρίθηκε από το Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο του Ιασίου και το Mina Minovici Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μετεγχειρητική θεραπεία με το θάνατο του παιδιού σχετίζονταν. Συγκεκριμένα, το ξεφούσκωμα του μπαλονιού του καθετήρα, που εφαρμόζεται μετά την επέμβαση για να αποφευχθεί η μεταφορά του αίματος στους πνεύμονες, αναγνωρίστηκε ως η πιθανή αιτία της παρουσίας αίματος στους αεραγωγούς του παιδιού.

Αντίθετα, μια ιατρική έκθεση που υποβλήθηκε από τον Δρ Ρ.Α. ανέφερε ότι η αιτία του θανάτου του δεν ήταν η παρουσία αίματος στους πνεύμονες, αλλά αντί αυτού η μετεγχειρητική αντίδραση του παιδιού, κάτι που απορρέει από την προυπάρχουσα ιατρική κατάσταση.

Πειθαρχικές διαδικασίες κινήθηκαν σε σχέση με το περιστατικό. Αυτά ολοκληρώθηκαν με μια απόφαση της ανώτερης πειθαρχικής επιτροπής της Εθνικής Ακαδημίας Γιατρών, τον Ιούνιο του 2008. Η επιτροπή διαπίστωσε ότι οι προ-χειρουργικοί έλεγχοι που έχουν διεξαχθεί από τον Δρ C.B. και από τον Δρ Ρ.Α. ήταν ανεπαρκής, και να τους επιβλήθηκε πρόστιμο 1.000 λέι Ρουμανίας έκαστος. Η επιτροπή διαπίστωσε επίσης ότι οι δηλώσεις του ιατρικού προσωπικού ήταν ανακριβείς.

Κινήθηκε επίσης ποινική έρευνα, στην οποία οι προσφεύγοντες δήλωσαν παράσταση πολιτικής αγωγής. Το γραφείο του εισαγγελέα του Περιφερειακού Δικαστηρίου της Βραΐλα αποφάσισε να ασκήσει ποινική δίωξη κατά του Δρ Ρ.Α. Με σκοπό να ερευνήσουν ορισμένες από τις ασυνέπειες στις ιατρικές εκθέσεις, οι ερευνητικές αρχές υπέβαλαν αιτήματα για τη διεξαγωγή νέας ιατροδικαστικής έκθεσης, η οποία θα αντιμετώπιζε τους διαφορετικούς ισχυρισμούς και θα απαντούσε στις παρατηρήσεις των διαδίκων. Ωστόσο, οι αιτήσεις για τη σύσταση νέας έκθεσης απορρίφθηκαν, ιδίως δε αναφορικά με το Εθνικό Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο Μίνα Minovici, με την αιτιολογία ότι το Ινστιτούτο είχε ήδη δώσει τη γνωμάτευσή του σχετικά με την υπόθεση.

Το φθινόπωρο του 2008 οι εισαγγελικές αρχές εξέδωσαν αποφάσεις ώστε να τερματιστούν οι διαδικασίες κατά του Δρ Ρ.Α., με την αιτιολογία ότι δεν υπήρξε καμία απόδειξη εγκληματικής αμέλειας εκ μέρους του.

Μετά από καταγγελία που υπέβαλαν οι προσφεύγοντες, η απόφαση αυτή ακυρώθηκε από το Περιφερειακό Δικαστήριο της Βραΐλα τον Φεβρουάριο του 2009. Το δικαστήριο τότε διεξήγαγε τη δική του εξέταση των αποδεικτικών στοιχείων σε διάφορες ακροάσεις. Έτσι  τον Οκτώβριο του 2010, αθώωσε τον Δρ Ρ.Α. και απέρριψε την πολιτική αγωγή. Ωστόσο, η εν λόγω απόφαση τελικά ανατράπηκε από το Εφετείο του Galaţi, το οποίο έστειλε την υπόθεση πίσω στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο. Παρ΄ όλα αυτά, το Δεκέμβριο του 2011 το Επαρχιακό Δικαστήριο για άλλη μια φορά αθώωσε τον Δρ Ρ.Α. και απέρριψε την πολιτική αγωγή. Το δικαστήριο έκρινε ότι δεν μπορούσε να αποδείξει πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας ότι ο Δρ Ρ.Α. επέδειξε αμέλεια στη διασφάλιση της στεγανότητας του μπαλονιού του καθετήρα μετά την επέμβαση. Επιπλέον, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ του θανάτου του παιδιού και της υποτιθέμενης παράλειψης των ιατρικών αρχών να λάβουν ενημερωμένη συγκατάθεση των προσφευγόντων για την επέμβαση. Το δικαστήριο επίσης απέρριψε το αίτημα των προσφευγόντων να επεκταθεί η ποινική έρευνα και στη νοσοκόμα, P.V.I. απόφαση η οποία επικυρώθηκε από το Εφετείο Galaţi στις 22 Μαΐου 2012.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του άρθρου 2, καθώς δεν διεξήχθη αποτελεσματική έρευνα για το θάνατο του γιου των προσφευγόντων. Ειδικότερα, το Δικαστήριο επισήμανε τα ακόλουθα κενά στις διαδικασίες.

Κατ ‘αρχάς, μόνο μια συμπληρωματική επιστημονική πραγματογνωμοσύνη σχετικά με τις συνθήκες του θανάτου θα μπορούσε να επιλύσει τις αντιφάσεις των προηγούμενων πραγματογνωμοσυνών, και θα παρείχε κατάλληλη συνδρομή στις δικαστικές αρχές για την αξιολόγηση της υπόθεσης. Ωστόσο, καμία τέτοια πραγματογνωμοσύνη δεν διεξήχθη  (με την αιτιολογία ότι ο νόμος δεν επιτρέπει να κατατεθεί νέα πραγματογνωμοσύνη). Όπως το Δικαστήριο σημείωσε σε άλλες υποθέσεις, η ίδια η ύπαρξη στη ρουμάνικη νομοθεσία, διάταξης που να εξουσιοδοτεί τις ιατρικές αρχές να αγνοήσουν τα αιτήματα από τη δικαστική εξουσία είναι ασυμβίβαστη με το δικαίωμα στη ζωή.

Δεύτερον, οι αρχές δεν είχαν ποτέ διερευνήσει αν η νοσοκόμα P.V.I. είχε εκτελέσει σωστά τα καθήκοντά της. Μία από τις κύριες υποθέσεις για την παρουσία αίματος στους πνεύμονες ήταν το ξεφούσκωμα του μπαλονιού του καθετήρα, το οποίο αποτελούσε αρμοδιότητα του Δρ Ρ.Α. ή της νοσοκόμας P.V.I.

Ωστόσο, οι διωκτικές αρχές είχαν απορρίψει τα αιτήματα των προσφευγόντων για επέκταση των ποινικών διαδικασιών στη νοσοκόμα, και δεν έλαβαν κάποια πρόνοια ώστε να της ζητηθεί να καταθέσει σχετικά με το ρόλο της.

Τρίτον, τα εθνικά δικαστήρια δεν διαπίστωσαν καμία ιατρική αμέλεια στις ενέργειες των γιατρών, παρά το γεγονός ότι η ρουμανική νομοθεσία απαιτούσε οι γιατροί να λαμβάνουν τη συγκατάθεση του ασθενούς πριν την ανάληψη επικίνδυνης εγχείρησης. Οι πειθαρχικές επιτροπές διαπίστωσαν ότι τόσο ο χειρουργός όσο και ο αναισθησιολόγος είχαν αποτύχει να λάβουν τη γραπτή συγκατάθεση των γονιών του θανούντος για την διεξαγωγή της εγχείρησης.

Τέλος, η διαδικασία είχε διαρκέσει για ένα αδικαιολόγητα μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι είχαν παρέλθει 6,5 χρόνια από τον θάνατο του γιού των προσφευγόντων (τον Νοέμβριο του 2005) μέχρι την τελική απόφαση της υποθέσεως (τον Μάιο του 2012).

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρουμανία όφειλε να καταβάλει στους προσφεύγοντες  12.000 ευρώ για ηθική τους βλάβη.