Ανεπαρκής έρευνα για τη δολοφονία δημοσιογράφου παραβιάζει το δικαίωμα στη ζωή.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Huseynova κατά Αζερμπαϊτζάν της 13-04-2017 (αριθμ. προσφ. 10653/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαίωμα στη ζωή. Ανθρωποκτονία κατά δημοσιογράφου. Αναποτελεσματική έρευνα. Η προσφεύγουσα ήταν σύζυγος ανεξάρτητου δημοσιογράφου, ο οποίος ασκούσε έντονη κριτική κατά κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Όταν αυτός έπεσε θύμα ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως, η σύζυγός του προσέφυγε ενώπιον του ΕΔΔΑ, επικαλούμενη ότι οι εγχώριες αρχές δεν είχαν προβεί σε επαρκή και αποτελεσματική διερεύνηση των συνθηκών σχετικά με τη δολοφονία του συζύγου της κατά παράβαση του άρθρου 2. Το Στρασβούργο δικαίωσε την προσφεύγουσα, καθώς ανακάλυψε διάφορες ελλείψεις στη διαδικασία έρευνας και διαπίστωσε ότι δεν είχαν ληφθεί επαρκή μέτρα για να εξεταστεί η ανθρωποκτονία σε βάρος του συζύγου της.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Rushaniya Huseynova, είναι υπήκοος του Αζερμπαϊτζάν, η οποία γεννήθηκε το 1978 και ζει στη Νορβηγία. Ήταν η σύζυγος του Elmar Huseynov, εξέχοντος ανεξάρτητου δημοσιογράφου ο οποίος έγραψε έντονα επικριτικά άρθρα εναντίον της κυβέρνησης καθώς και της αντιπολίτευσης. Συνολικά, είχαν ασκηθεί από διάφορους δημόσιους υπαλλήλους πάνω από 30 πολιτικές και ποινικές διώξεις εναντίον του αναφορικά με τα άρθρα του. Ο κ. Huseynov σκοτώθηκε έξω από το διαμέρισμά του καθώς επέστρεφε από τη δουλειά του στις 2 Μαρτίου 2005.
Ποινική έρευνα έλαβε χώρα άμεσα σχετικά με τη δολοφονία του καθώς και πολλές άλλες διερευνητικές ενέργειες. Μεταξύ άλλων, ερευνήθηκε η σκηνή του εγκλήματος, διενεργήθηκε ιατροδικαστική εξέταση του θύματος καθώς και εγκληματολογικές εξετάσεις, και η κα Huseynova ανακρίθηκε ως μάρτυρας. Τον Μάιο του 2005, οι έρευνες υπέδειξαν δύο Γεωργιανούς υπηκόους ως ύποπτους και εκδόθηκαν διεθνή εντάλματα σύλληψης για την σύλληψή τους. Λίγο αργότερα, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν ζήτησαν από τις αρχές της Γεωργίας να εκδώσουν τους δύο υπόπτους. Οι αρχές της Γεωργίας αρνήθηκαν να τους εκδώσουν καθώς ισχυρίστηκαν ότι οι ύποπτοι ήταν Γεωργιανοί υπήκοοι και δεν μπορούσαν να εκδοθούν σε ξένη χώρα. Ωστόσο, ανέλαβαν τη δέσμευση να διώξουν ποινικά τους υπόπτους κατόπιν αιτήματος των αρχών του Αζερμπαϊτζάν, αν η ποινική τους υπόθεση μετατίθετο σε αυτούς. Έκτοτε, οι γεωργιανές αρχές διεξήγαγαν διάφορες ενέργειες- όπως η έρευνα δύο διαμερισμάτων στην Τιφλίδα και η ανάκριση διαφόρων ατόμων, συμπεριλαμβανομένου ενός από τους υπόπτους – κατόπιν αιτήματος από τους ομόλογούς τους από το Αζερμπαϊτζάν, αλλά οι έρευνες αυτή τη στιγμή εξακολουθούν να βρίσκονται σε εξέλιξη, χωρίς να έχουν προσαχθεί και διωχθεί οι δράστες.
Σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, η κα Huseynova έγραψε στις εξεταστικές αρχές ζητώντας να ενημερωθεί σχετικά με τη πρόοδο στις έρευνες και καταγγέλλοντας ότι παρ’ ότι είχε χαρακτηριστεί και αναγνωριστεί ως θύμα, δεν της δόθηκε καμία πληροφορία σχετικά με τις έρευνες. Την ενημέρωσαν ότι ήταν οι έρευνες ήταν βρίσκονταν σε εξέλιξη, και ότι σύμφωνα με τη σχετική εσωτερική νομοθεσία, είχε δικαίωμα να διαβάσει τη δικογραφία παρά μόνο όταν θα ολοκληρώνονταν οι προκαταρτικές έρευνες.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Αν και ο κ. Elmar Huseynov είχε δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα στα οποία επέκρινε διάφορους κρατικούς αξιωματούχους, το δικαστήριο δεν μπόρεσε, λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων, να καταλήξει πέρα από κάθε εύλογη αμφιβολία ότι υπάλληλος ή το κράτος ήταν πίσω από τη δολοφονία του συζύγου της κ. Huseynova. Ομοίως, δεν υπήρχε υλικό στη δικογραφία, το οποίο να αποδεικνύει ότι οι αστυνομικές αρχές είχαν λάβει γνώση σχετικά με απειλές εναντίον της ζωής του κ. Huseynov. Ούτε η κυρία Huseynova αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι ο σύζυγός της δεν είχε ποτέ υποβάλει αίτηση στις εθνικές αρχές για προστασία ή ότι τους είχε ενημερώσει για απειλές κατά της ζωής του. Επομένως, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 αναφορικά με τον ισχυρισμό ότι το κράτος είχε εμπλακεί με κάποιο τρόπο στη δολοφονία του συζύγου της κυρίας Huseynova ή ότι οι αρχές γνώριζαν ή έπρεπε να γνωρίζουν ότι διέτρεχε πραγματικό κίνδυνο και ότι δεν είχαν λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα για να τον προστατεύσουν.
Ωστόσο, όσον αφορά την έρευνα σχετικά με τη δολοφονία, το Δικαστήριο εντόπισε ορισμένες ελλείψεις. Πρώτον, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν δεν έλαβαν όλα τα μέτρα που είχαν στη διάθεσή τους ώστε να επιτευχθεί η δίωξη των υπόπτων, καθώς και η μετάθεση της υπόθεσης στις Γεωργιανές αρχές σχετικά με τη διεξαγωγή των ποινικών διώξεων. Αυτή η δυνατότητα όχι μόνο προβλέπονταν από διάφορες νομικές πράξεις αλλά είχε αναφερθεί ρητά και από τις αρχές της Γεωργίας στην απάντησή τους στην αίτηση έκδοσης. Ωστόσο, η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν δεν έδωσε καμία εξήγηση ως προς το γιατί αυτή η πιθανότητα δεν είχε εξεταστεί. Δεύτερον, ακόμη και αν η κα Huseynova είχε χαρακτηριστεί ως θύμα κατά την διάρκειας διεξαγωγής των ερευνών, οι αρχές δεν της επέτρεπαν να έχει πρόσβαση στη δικογραφία. Τρίτον, η ποινική έρευνα δεν έχει διεξαχθεί άμεσα λαμβάνοντας υπόψη το συνολικό της μήκος έως τώρα, πάνω από 12 χρόνια. Εν τέλει, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν είχαν ληφθεί επαρκή μέτρα για να εξεταστεί εάν η δολοφονία του κ. Huseynov, η οποία ήταν πολύ προσεκτικά σχεδιασμένη, θα μπορούσε να συνδεθεί με το έργο του ως δημοσιογράφος, παρ’ όλο που υπήρχε κάθε λόγος να το πράξει ενόψει των έντονα επικριτικών άρθρων του τόσο ως προς την κυβέρνηση όσο και εναντίον της αντιπολίτευσης καθώς και τις σχετικές ποινικές και αστικές διαδικασίες που κινήθηκαν εναντίον του. Πράγματι ούτε οι αρχές μπορούσαν να δώσουν εύλογη εξήγηση αναφορικά με τα κίνητρα της δολοφονίας.
Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εγχώριες αρχές δεν είχαν προβεί σε επαρκή και αποτελεσματική διερεύνηση των συνθηκών σχετικά με τη δολοφονία του συζύγου της κα Huseynova κατά παράβαση του άρθρου 2.
Δεδομένων των διαπιστώσεων αυτών, το Δικαστήριο έκρινε, πέντε ψήφους έναντι δύο, ότι δεν ήταν αναγκαίο να εξεταστεί καταγγελία της κας Huseynova βάσει του άρθρου 10.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι το Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να καταβάλει στην κα Huseynova 20.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 10.000 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα και τις δαπάνες.
