Αναποτελεσματική έρευνα ανθρωποκτονίας η οποία παραβιάζει το δικαίωμα στη ζωή
ΑΠΟΦΑΣΗ
Mazepa και λοιποί κατά Ρωσίας 17/7/2018 (αριθ. προσφ. 15086/07)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δολοφονία δημοσιογράφου. Η Politkovskaya πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε στον ανελκυστήρα της πολυκατοικίας της στη Μόσχα τον Οκτώβριο του 2006. Ήταν πολύ γνωστή δημοσιογράφος που ερευνούσε και κάλυπτε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τσετσενία και ασκούσε κριτική της πολιτικής του Προέδρου Πούτιν. Οι αρχές άρχισαν αμέσως έρευνα. Κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν 5 άτομα για την ανθρωποκτονία της δημοσιογράφου. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα κράτη είναι υποχρεωμένα να διεξάγουν αποτελεσματική έρευνα σχετικά με τις δολοφονίες είτε από δημόσιους λειτουργούς είτε από άλλα άτομα. Παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή) διότι το κράτος δεν τήρησε την απαίτηση επαρκούς και ταχείας διερεύνησης της δολοφονίας της δημοσιογράφου.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι η Raisa Aleksandrovna Mazepa, η Yelena Stepanova Kudimova, η Vera Aleksandrovna Politkovskaya και η Ilya Aleksandrovich Politkosvkiy. Είναι Ρώσοι υπήκοοι που γεννήθηκαν το 1929, το 1957, το 1980 και το 1978 αντίστοιχα. Είναι η μητέρα, η αδελφή και τα παιδιά της δολοφονημένης δημοσιογράφου Anna Politkovskaya.
Η Politkovskaya πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε στον ανελκυστήρα της πολυκατοικίας της στη Μόσχα τον Οκτώβριο του 2006. Ήταν πολύ γνωστή δημοσιογράφος που ερευνούσε και κάλυπτε εικαζόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τσετσενία κατά τη διάρκεια της δεύτερης εκστρατείας εναντίον των ανταρτών στην περιοχή. Ασκούσε επίσης κριτική της πολιτικής του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι αρχές άρχισαν αμέσως έρευνα.
Στη πολυκατοικία του διαμερίσματος βρέθηκε ένα πιστόλι Makarov και ένας σιγαστήρας. Τέσσερις άνδρες – δύο αδέρφια, ένας αστυνομικός και ένας αξιωματικός του FSB – τελικά κατηγορήθηκαν, δικάστηκαν και απαλλάχθηκαν τον Φεβρουάριο του 2009.
Μετά από περαιτέρω έρευνα, κατηγορήθηκαν πέντε άνδρες, συμπεριλαμβανομένων των δύο αδελφών και αστυνομικών που είχαν αρχικά δικαστεί. Καταδικάστηκαν για τη δολοφονία της τον Μάιο του 2014. Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ένας από τους άνδρες είχε αποδεχθεί μια προσφορά για να δολοφονήσει την Politkovskaya από άτομο που δεν ήταν ικανοποιημένο με τα άρθρα της. Ο κύριος εγκέφαλος της δολοφονίας και ο αυτουργός της ανθρωποκτονίας από πρόθεση καταδικάστηκαν σε ποινή ισόβιας κάθειρξης, ενώ οι άλλοι τρεις άνδρες καταδικάστηκαν με ποινές κάθειρξης από 12 έως 20 ετών.
Ένας άλλος άνδρας, ανώτερος υπάλληλος στο Υπουργείο Εσωτερικών της Μόσχας, καταδικάστηκε ξεχωριστά και τον Δεκέμβριο του 2012 σε ποινή κάθειρξης 11 ετών. Είχε ομολογήσει νωρίτερα ότι είχε βοηθήσει στην οργάνωση της δολοφονίας.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 2
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι μία από τις υποχρεώσεις των κρατών που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση ήταν η διεξαγωγή αποτελεσματικής έρευνας σχετικά με τις δολοφονίες είτε από δημόσιους λειτουργούς είτε από άλλα άτομα. Έλαβε υπόψη διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της επάρκειας των μέτρων έρευνας, της ταχύτητας της έρευνας και της συμμετοχής σε αυτήν της οικογένειας του δολοφονηθέντος.
Δεδομένου ότι η υπόθεση αυτή περιλάμβανε μία ερευνήτρια δημοσιογράφο, οι αρχές έπρεπε επίσης να αναζητήσουν οποιουσδήποτε δεσμούς μεταξύ του εγκλήματος και της εργασίας της Politkovskaya.
Υπογράμμισε ότι η έρευνα έφερε απτά αποτελέσματα στην καταδίκη πέντε ατόμων που ευθύνονται άμεσα για τη δολοφονία. Ωστόσο, η διερεύνηση μιας τέτοιας δολοφονίας δεν μπορούσε να θεωρηθεί επαρκής εάν δεν καταβλήθηκαν προσπάθειες για τον εντοπισμό του ατόμου που οργάνωσε την δολοφονία ώστε να τιμωρηθεί γι΄αυτό.
Οι ρωσικές αρχές προφανώς ακολούθησαν μια βασική θεωρία, η οποία είχε εμπλέξει έναν επιχειρηματία που κατοικούσε στο Λονδίνο, τον ΒΒ, ο οποίος είχε πεθάνει το 2013. Ωστόσο, δεν είχαν παράσχει κανένα έγγραφο από τον πραγματικό φάκελο, δεν είχαν δώσει λεπτομέρειες για τα διεθνή αιτήματα βοήθειας που είχαν στείλει σε σχέση με αυτή τη θεωρία ούτε εξηγούσαν ποια ήταν τα ερευνητικά βήματα που ελήφθησαν για να ρίξουν φως σχετικά με το ρόλο του ατόμου στο έγκλημα κατά τη διάρκεια των ετών μετά το θάνατό του. Επίσης, η κυβέρνηση δεν εξήγησε γιατί οι αρχές επέλεξαν να επικεντρωθούν στη συγκεκριμένη γραμμή έρευνας, παρά τις παρατηρήσεις στο Δικαστήριο ότι τέτοιες δολοφονίες απαιτούσαν μια πολύπλευρη προσέγγιση. Το κράτος θα έπρεπε να διερευνήσει τους ισχυρισμούς των προσφευγόντων ότι οι υπάλληλοι της FSB ή εκπρόσωποι της Τσετσενικής διοίκησης είχαν εμπλακεί στην οργάνωση της δολοφονίας. Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι η έρευνα άρχισε το 2006 και ότι η κυβέρνηση είχε δηλώσει ότι εξακολουθούσε να βρίσκεται υπό εξέλιξη, δίχως να δίνει πειστικούς λόγους για τους οποίους που διήρκεσε τόσο πολύ. Συνολικά, το κράτος δεν τήρησε την απαίτηση επαρκούς και ταχείας διερεύνησης και υπήρξε παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο αποφάνθηκε με πέντε ψήφους έναντι δύο ότι η Ρωσία όφειλε να καταβάλει από κοινού στους προσφεύγοντες 20.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
Ξεχωριστές απόψεις
Οι δικαστές Dedov και Poláčková εξέφρασαν διαφορετικές απόψεις, ενώ οι δικαστές Keller και Jäderblom εξέφρασαν κοινή γνώμη. Οι γνώμες αυτές επισυνάπτονται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
