Το κράτος πρέπει να προβεί σε άμεση αποκατάσταση της περιουσιακής βλάβης των κατοίκων της Βοσνίας Ερζεγοβίνης που κατά την διάρκεια του πολέμου, εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Orlović και Λοιποί κατά της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης της 1/10/2019 (αριθ. Προσφυ. 16332/18)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Πρόσφυγες, στέρηση της ιδιοκτησίας τους, εφαρμογή της συνθήκης ειρήνης.
Οι προσφεύγοντες κατάγονται από την Βοσνία Ερζεγοβίνη. Κατά την διάρκεια του πολέμου, εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους και στερήθηκαν την περιουσία τους. Μετά την υπογραφή της συνθήκης Ειρήνης και την επιστροφή στον τόπο τους, ανάκτησαν την κυριότητα τμήματος της γης τους. Προσέφυγαν στα εγχώρια δικαστήρια διεκδικώντας την υπόλοιπη ιδιοκτησίας τους, τα οποία απέρριψαν τα αιτήματα τους, ενώ η τοπική κοινότητα νομιμοποίησε πολεοδομικά την εκκλησία που είχε χτιστεί στην ιδιοκτησία τους.
Λόγω της παράλειψης των αρχών να συμμορφωθούν με τις αμετάκλητες και δεσμευτικές αποφάσεις, οι προσφεύγοντες είχαν υποστεί σοβαρή παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας τους και είχαν υποστεί δυσανάλογη και υπερβολική επιβάρυνση.
Παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου. Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, το υπεύθυνο κράτος πρέπει να προβεί στην άμεση αποκατάσταση της βλάβης εντός χρονικού διαστήματος τριών μηνών.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 1 του 1ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου
Άρθρο 46
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι μια οικογένεια 14 υπηκόων της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, γεννημένοι μεταξύ του 1942 και του 1982.
Ζουν στο Konjević Polje και στο Srebrenik, στη Βοσνία Ερζεγοβίνη. Ενώ εκείνοι επέζησαν, ο σύζυγος της προσφεύγουσας και περισσότεροι από 20 συγγενείς τους δολοφονήθηκαν στην γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα το 1995.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1992-95 αναγκάστηκαν να φύγουν από το σπίτι τους στο Konjević Polje. Το ακίνητο ανήκε στον σύζυγο της πρώτης προσφεύγουσας και στον αδελφό του και απαρτίζεται από μεμονωμένα και γεωργικά κτίρια, αγρούς και λιβάδια.
Το 1998, μια εκκλησία χτίστηκε στη γη τους μετά από διαδικασίες απαλλοτρίωσης υπέρ της Σερβικής Ορθόδοξης Ενορίας Drinjača. Οι προσφεύγοντες δεν ενημερώθηκαν ποτέ για τη διαδικασία αυτή.
Η Γενική Συμφωνία-Πλαίσιο για την Ειρήνη στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (“Ειρηνευτική Συμφωνία του Ντέιτον”) έβαλε τέλος στον πόλεμο του 1992-95. Προκειμένου να εφαρμοστεί το παράρτημα 7 της συμφωνίας, το οποίο εγγυάται την ελεύθερη επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια καταγωγής τους και την επιστροφή των περιουσιακών τους στοιχείων, η Δημοκρατία Σέρπσκα/Republika Srpska (μία από τις δύο συστατικές οντότητες της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης) θέσπισε το νόμο περί αποκατάστασης της περιουσίας το 1998.
Οι προσφεύγοντες κίνησαν διαδικασία αποκατάστασης της περιουσίας τους βάσει του νόμου αυτού. Τους επιδικάσθηκε πλήρη αποζημίωση με απόφαση της Επιτροπής για τις αξιώσεις ακίνητης περιουσίας εκτοπισθέντων και προσφύγων (“CRPC”) το 1999, ακολουθούμενη από άλλη απόφαση του Υπουργείου Προσφύγων και εκτοπισμένων το 2001. Οι αποφάσεις ήταν αμετάκλητες και εκτελεστές.
Στη συνέχεια, οι εκτάσεις επιστράφηκαν στους προσφεύγοντες, εκτός από ένα οικόπεδο στο οποίο είχε χτιστεί η εκκλησία. Οι προσφεύγοντες ζήτησαν την πλήρη ανάκτηση κατά τα επόμενα έτη, χωρίς επιτυχία.
Οι προσφεύγοντες κίνησαν αστικές διαδικασίες κατά της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιδιώκοντας να ανακτήσουν την κατοχή του οικοπέδου και να απομακρύνουν την εκκλησία. Το 2010 τροποποίησαν την απαίτησή τους ζητώντας από τα δικαστήρια να αναγνωρίσουν την εγκυρότητα εξωδικαστικής διευθέτησης. Τα κατώτερα δικαστήρια απέρριψαν το αίτημα, διαπιστώνοντας ότι δεν υπήρξε συμφωνία μεταξύ των μερών, η οποία στη συνέχεια επικυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο το 2014 και το Συνταγματικό Δικαστήριο το 2017.
Εν τω μεταξύ, το 2004 σημειώθηκαν και άλλες εξελίξεις, μεταξύ των οποίων οι αρχές επιθεώρησης των κατασκευών εξέδωσαν εντολή απαγόρευσης της χρήσης της εκκλησίας, στην οποία αντιτάχθηκε ο τοπικός αντιδήμαρχος και η Σερβική Ορθόδοξη Κοινότητα ζητώντας και εξασφαλίζοντας χωροταξική άδεια για την εκκλησία.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Δεν αμφισβητήθηκε ότι οι προσφεύγοντες ήταν οι ιδιοκτήτες των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων και ότι, ως εσωτερικά εκτοπισμένοι, είχαν δικαίωμα, σύμφωνα με το παράρτημα 7 της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον, το οικόπεδό τους να επέλθει πάλι στην κυριότητά τους.
Επιπλέον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι το δικαίωμα των προσφευγόντων στην πλήρη ανάκτηση είχε κατοχυρωθεί στις αποφάσεις του 1999 και 2001 και ότι οι αρχές ήταν υποχρεωμένες να λάβουν πρακτικά μέτρα για να εξασφαλίσουν την επιβολή τους. Ωστόσο, αντί να εφαρμόσουν τις αποφάσεις, οι αρχές είχαν αρχικά – το 2004 – κάνει το αντίθετο, εξουσιοδοτώντας και επιτρέποντας την εκκλησία να παραμείνει στο οικόπεδο των προσφευγόντων.
Πράγματι, οι προσφεύγοντες εξακολουθούσαν να εμποδίζονται από την πλήρη ανάκτησή τους 17 χρόνια μετά την επικύρωση της Σύμβασης και των πρωτοκόλλων της από τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Η κυβέρνηση δεν αιτιολόγησε την αδράνεια των αρχών. Το Δικαστήριο έκρινε ότι μια τόσο μεγάλη καθυστέρηση φάνηκε σαφώς ως άρνηση εκτέλεσης των αποφάσεων, γεγονός που είχε αφήσει τους προσφεύγοντες σε κατάσταση αβεβαιότητας.
Λόγω της παράλειψης των αρχών να συμμορφωθούν με τις αμετάκλητες και δεσμευτικές αποφάσεις, οι προσφεύγοντες είχαν υποστεί σοβαρή παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας τους και είχαν υποστεί δυσανάλογη και υπερβολική επιβάρυνση.
Συνεπώς, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου πρωτοκόλλου.
Λαμβανομένης υπόψη της διαπιστώσεως αυτής, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπήρχε ανάγκη εξέτασης της καταγγελίας των προσφευγόντων σύμφωνα με το άρθρο 6.
Δέσμευση και εφαρμογή (άρθρο 46)
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι, προκειμένου να βοηθήσει ένα κράτος να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του βάσει του άρθρου 46, θα μπορούσε κατ ‘εξαίρεση να αναφέρει μεμονωμένα ή / και γενικά μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν για να τερματιστεί η παραβίαση της σύμβασης που είχε διαπιστώσει.
Υπό τις ιδιαιτερότητες της υπόθεσης των προσφευγόντων, το Δικαστήριο έκρινε ότι το εναγόμενο κράτος έπρεπε να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει την εκτέλεση της απόφασης του CRPC του 1999 και της απόφασης του Υπουργείου για τους πρόσφυγες του 2001, περιλαμβανομένης ιδίως της απομάκρυνσης της εκκλησίας από το οικόπεδο των προσφευγόντων, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και το αργότερο εντός τριών μηνών από την τελική απόφαση.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο αποφάνθηκε, ομόφωνα, ότι η Βοσνία και Ερζεγοβίνη θα καταβάλει 5.000 ευρώ στον πρώτο προσφεύγοντα και 2.000 ευρώ σε κάθε έναν από τους υπολοίπους προσφεύγοντες ως αποζημίωση.
Ξεχωριστή γνώμη
Ο δικαστής Jon Fridrik Kjølbro εξέφρασε μια εν μέρει αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
