Ακίνητο που κατείχε η προσφεύγουσα για πάνω από 20 χρόνια. Η απαλλοτρίωσή του χωρίς αποζημίωση εξαιτίας μη νόμιμου τίτλου παραβίασε το δικαίωμα στην ιδιοκτησία
ΑΠΟΦΑΣΗ
Svitlana Ilchenko κατά Ουκρανίας της 04.07.2019 (αρ. προσφ. 47166/09)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Απαλλοτρίωση για ανέγερση πολυτελών κατοικιών έκτασης που είχε η προσφεύγουσα στην κατοχή της για περισσότερα από 20 χρόνια. Μη καταβολή αποζημίωσης.
Η προσφεύγουσα κατείχε μία έκταση πάνω από είκοσι χρόνια, την οποία χρησιμοποιούσε ως γκαράζ. Λόγω εμπορικής ανάπτυξης της περιοχής, αποβλήθηκε από την έκταση της, προκειμένου να ανεγερθούν πολυτελή κτίρια και κλήθηκε σε διαπραγματεύσεις για αποζημίωση. Αρνήθηκε οποιοδήποτε ποσό. Τα εγχώρια Δικαστήρια διαπίστωσαν ότι η προσφεύγουσα είχε προσωρινή άδεια λειτουργίας γκαράζ και δεν κατείχε το οικόπεδο με νόμιμο τρόπο, ως εκ τούτου ουδεμία αποζημίωση της επιδικάστηκε.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπάρχει παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου γιατί η κυριότητά της δεν είχε αμφισβητηθεί για περισσότερα από 20 χρόνια, η αποβολή της δεν δικαιολογούταν για λόγους δημοσίου συμφέροντος δεδομένου ότι θα κατασκευάζονταν πολυτελή διαμερίσματα και σύμφωνα με την σύμβαση μόνο η αποζημίωση η οποία καθορίζεται μέσω διαδικασίας που οδηγεί σε συνολική εκτίμηση των συνεπειών της απαλλοτρίωσης, συμπεριλαμβανομένης της καταβολής ποσού σε σχέση με την αγοραία αξία του ακινήτου, θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύμβασης. Καμία τέτοια δεν είχε προσφερθεί και συνεπώς η προσφεύγουσα υπέστη παραβίαση των δικαιωμάτων της βάσει του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 1 του 1ου Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Svitlana Ivanivna Ilchenko, είναι υπήκοος της Ουκρανίας η οποία γεννήθηκε το 1951 και ζει στο Κίεβο.
Η προσφεύγουσα είναι κυρία ενός γκαράζ, που βρίσκεται στην αυλή του πολυκατοικίας της, το οποίο καταχωρήθηκε στο όνομά της το Φεβρουάριο του 1995. Χρησιμοποιούσε το γκαράζ και το οικόπεδο που ήταν κτισμένο από τη δεκαετία του 1980.
Το 2002, οι τοπικές αρχές άρχισαν να σχεδιάζουν την εμπορική ανάπτυξη κατοικιών, η οποία περιλάμβανε το οικόπεδο του γκαράζ, το οποίο έπρεπε επομένως να απαλλοτριωθεί . Η προσφεύγουσα κλήθηκε να διαπραγματευθεί την αποζημίωση σε ανεπίσημη βάση, ωστόσο, δεν δέχτηκε καμία προσφορά.
Οι δικαστικές διαδικασίες άρχισαν τον Ιούλιο του 2003. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο έκρινε υπέρ της το Φεβρουάριο του 2004, αλλά η απόφαση αυτή ανατράπηκε κατόπιν έφεσης και οι δικαστικοί επιμελητές κατέσχεσαν το γκαράζ τον Αύγουστο του 2005.
Τον Φεβρουάριο του 2006, το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε τις δύο αποφάσεις και παρέπεμψε την υπόθεση, ζητώντας από τα κατώτερα δικαστήρια να αποσαφηνίσουν το καθεστώς του οικοπέδου στο οποίο βρισκόταν το γκαράζ. Τον Μάιο του 2007, το δικαστήριο που ασχολήθηκε εκ νέου με την υπόθεση μετά από αναίρεση διαπίστωσε ότι η προσφεύγουσα είχε προσωρινή άδεια για την κατασκευή γκαράζ και ότι η γη δεν είχε ποτέ αποκτηθεί νόμιμα. Διέταξε να εγκαταλείψει το χώρο, αναφερόμενο σε μια διάταξη του Εμπράγματου Δικαίου για τις εκτάσεις που κατέχονταν χωρίς άδεια. Το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε τα συμπεράσματα το 2009.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι το δικαίωμα της προσφεύγουσας επί του ακινήτου δεν είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση για 20 χρόνια, μέχρις ότου οι αρχές είχαν αρχίσει να σχεδιάζουν τη νέα ανάπτυξη κατοικιών. Επιπλέον, οποιαδήποτε απουσία άδειας ιδιοκτησίας του γκαράζ προφανώς δεν οφειλόταν σε παραβίαση του νόμου κατά τον χρόνο κατασκευής του γκαράζ, αλλά είχε μάλλον προκληθεί από τη μετάβαση από τη σοβιετική νομοθεσία, όταν η ιδιωτική ιδιοκτησία γης και οι κλασσικές μισθώσεις δεν αναγνωρίστηκαν στο σημερινό σύστημα.
Το Δικαστήριο συνέχισε να επικεντρώνει την ανάλυσή του στο αν η παρέμβαση των αρχών στα δικαιώματα ιδιοκτησίας της προσφεύγουσας ήταν αναλογική ή προς το δημόσιο συμφέρον.
Σημείωσε το επιχείρημά της ότι η ανάπτυξη ακινήτων ήταν για ανέγερση πολυτελών διαμερισμάτων, ότι η περιοχή του κεντρικού Κίεβου ήταν ήδη πυκνοκατοικημένη, και ότι το έργο είχε αυξήσει τη πίεση στην τοπική υποδομή. Η κυβέρνηση δεν απάντησε σε αυτά τα επιχειρήματα.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι κανένα δημόσιο συμφέρον που εξυπηρετείται από την ανάπτυξη δεν ήταν τόσο ισχυρό ώστε να επιβάλλει την στέρηση της περιουσίας της χωρίς αποζημίωση. Πράγματι, ο χαρακτηρισμός της ως καταληψίας από τα δικαστήρια είχε την έννοια ότι δεν είχε δικαίωμα σε αποζημίωση και ίσως έπρεπε να αποζημιώσει τον δήμο για τα έξοδα κατεδάφισης. Τα δικαστήρια δεν είχαν λάβει υπόψη τα συγκεκριμένα στοιχεία της κατάστασής της.
Είναι αλήθεια ότι η προσφεύγουσα δεν συμφώνησε με καμία προσφορά για διαπραγμάτευση, ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο τα δικαστήρια είχαν ερμηνεύσει την κατάστασή της είχε ως συνέπεια ότι οποιαδήποτε αποζημίωση θα ήταν ex gratia, και όχι μια νομικά κατοχυρωμένη αποζημίωση βάσει νόμιμου δικαιώματος.
Η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να σχολιάσει το ποσό της αποζημίωσης που θα της προσφερθεί ή τον τρόπο με τον οποίο θα υπολογιστεί, μια κατάσταση που οφείλεται στην έλλειψη μιας τέτοιας διαδικασίας.
Υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, μόνο η αποζημίωση η οποία καθορίζεται μέσω διαδικασίας που οδηγεί σε συνολική εκτίμηση των συνεπειών της απαλλοτρίωσης, συμπεριλαμβανομένης της καταβολής ποσού σε σχέση με την αγοραία αξία του ακινήτου, θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύμβασης. Δεν είχε προσφερθεί στην προσφεύγουσα τέτοια αποζημίωση, συνοδευόμενη από κατάλληλες διασφαλίσεις, και συνεπώς υπέστη παραβίαση των δικαιωμάτων της βάσει του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ουκρανία έπρεπε να καταβάλει στην προσφεύγουσα 8000 ευρώ ως αποζημίωση και ως ηθική βλάβη (επιμέλεια echrcaselaw.com).
