Η δυσλειτουργία των κρατικών οργάνων που εμποδίζει να καταβληθούν νόμιμες αποζημιώσεις στους πολίτες παραβιάζει το δικαίωμα στην ειρηνική απόλαυση της περιουσίας τους

ΑΠΟΦΑΣΗ

Arzhiyeva και Tsadayev κατά Ρωσίας της 13.11.2018 (αρ. προσφ. 66590/10 και 3773/11)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αποζημιώσεις για τις καταστροφές περιουσίας των προσφευγόντων που προκλήθηκαν κατά τις εχθροπραξίες στην Τσετσενία. Μη ικανοποίηση αιτημάτων για αποζημίωση εξαιτίας ολιγωρίας των κρατικών αρχών. Δεν λειτουργούσε η τεχνική Επιτροπή καταγραφής των ζημιών ώστε να εναχθούν  οι προσφεύγοντες σε επίσημη λίστα για αποζημίωση. Παραβίαση του δικαιώματος των προσφευγόντων στην ειρηνική απόλαυση της περιουσίας τους εξαιτίας της δυσλειτουργίας της κρατικής μηχανής.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 1 ΠΠΠ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες Patimat Arzhiyeva και Akhmed Tsadayev, είναι Ρώσοι υπήκοοι γεννημένοι το 1949 και 1984 και ζουν στο Στρασβούργο (Γαλλία) και στο Grozny της Τσετσενίας (Ρωσία) αντίστοιχα.

Η υπόθεση αφορά τις αποτυχημένες νομικές προσπάθειες των προσφευγόντων να λάβουν αποζημίωση για τη καταστροφή της περιουσίας τους κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών στην Τσετσενία.

Το διαμέρισμα της πρώτης προσφεύγουσας υπέστη ζημιά το 1994-1995 και στη συνέχεια καταστράφηκε το 1999-2000. Κατέθεσε αίτηση αποζημίωσης τον Μάρτιο του 2005. Η επιτροπή που είναι υπεύθυνη για την αποζημίωση την ενημέρωσε τον Ιούνιο του 2010 ότι η διαδικασία δεν θα μπορούσε να προχωρήσει καθώς το κτίριο δεν ήταν κατοχυρωμένο στη λίστα με τα κατεστραμμένα κτίρια. Εντούτοις, η τεχνική μονάδα που είναι υπεύθυνη για την κατάρτιση της εν λόγω λίστας είχε αναστείλει τις εργασίες της το 2005.

Η πρώτη προσφεύγουσα αμφισβήτησε την απόφαση της επιτροπής προσφεύγοντας στα δικαστήρια αλλά τα εγχώρια δικαστήρια απέρριψαν την υπόθεσή  της διαπιστώνοντας ότι η εν λόγω Επιτροπή δεν μπορούσε να ενεργήσει λόγω της αναστολής των εργασιών της τεχνικής μονάδας. Άσκησε άμεσα αγωγή κατά της κυβέρνησης της Τσετσενίας, η οποία απορρίφθηκε αμετάκλητα από το Ανώτατο Δικαστήριο της Τσετσενίας τον Μάιο του 2013.

Το κτίριο όπου βρισκόταν το διαμέρισμα του δεύτερου προσφεύγοντος καταστράφηκε το 1999-2000. Η αίτηση αποζημίωσης δεν εξετάστηκε επίσης από την Επιτροπή λόγω της αναστολής των εργασιών της τεχνικής ομάδας. Προσέφυγε στα δικαστήρια, αλλά όλα τα ένδικα μέσα που άσκησε απορρίφθηκαν αμετάκλητα.

Οι προσφεύγοντες αμφισβητούν αμφότεροι την παρέμβαση στο δικαίωμά τους για ειρηνική απόλαυση της περιουσίας τους, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου και την έλλειψη αποτελεσματικής προσφυγής σύμφωνα με το άρθρο 13.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι όταν ένα περιουσιακό δικαίωμα έχει χαρακτήρα ενοχικής αξίωσης, μπορεί να θεωρηθεί ως «περιουσία».

Όσον αφορά τις καταγγελίες των προσφευγόντων, το Δικαστήριο σημειώνει ότι και οι δύο είχαν χάσει την περιουσία τους κατά τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στην Τσετσενία. Η υπόθεση είναι διαφορετική από εκείνη στην οποία οι προσφεύγοντες  ισχυρίστηκαν ότι η κυβέρνηση ήταν άμεσα υπεύθυνη για τη ζημία που προκλήθηκε στην περιουσία τους, αλλά δεν μπόρεσαν να προσκομίσουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία.  Η ουσία των καταγγελιών των προσφευγόντων αφορά τη δυσλειτουργία της διοικητικής διαδικασίας που θεσπίστηκε για την κάλυψη χρηματικών ζημιών που υπέστησαν κατά τη διάρκεια των αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με το κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 404 της 4ης Ιουλίου 2003, η αποζημίωση αυτή ήταν διαθέσιμη σε όποιον μπορούσε να αποδείξει ότι η περιουσία του είχε υποστεί ζημία «κατά τη διάρκεια της αντιτρομοκρατικής επιχείρησης». Το καθεστώς αυτό δεν απαιτούσε τον εντοπισμό του δράστη της ζημίας και καθιστούσε απλούστερο για τα πολυάριθμα θύματα να λάβουν οικονομική αποζημίωση. Ούτε θεωρεί ότι μια ποινική έρευνα αποτελεί προϋπόθεση για τη διαπίστωση των πραγματικών περιστατικών και την κατανομή της ευθύνης για τη ζημία. Η αποζημίωση υπολογίστηκε με βάση ένα μέγιστο ποσό, ανάλογα με τον τύπο ιδιοκτησίας και το μέγεθος της οικογένειας. Και οι δύο προσφεύγοντες παρείχαν ισχυρά εκ πρώτης όψεως αποδεικτικά στοιχεία ιδιοκτησίας και καταστροφής της περιουσίας τους κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών. Οι ισχυρισμοί τους και τα συνοδευτικά έγγραφα έγιναν δεκτά προς εξέταση από την Επιτροπή.

Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, η Επιτροπή δεν μπόρεσε να εξετάσει τις αιτήσεις για τεχνικούς λόγους. Ο κατάλογος των κατεστραμμένων κατοικιών δεν είχε ενημερωθεί από τον Αύγουστο του 2005 λόγω της διάλυσης της αρμόδιας για το μητρώο αρχής. Η απόφαση της Επιτροπής του Σεπτεμβρίου 2013, που αναφέρεται στην επιστολή του Ιανουαρίου 2016, ανέφερε ότι αρνήθηκε να εξετάσει τις αξιώσεις επειδή  τα κτίρια δεν είχαν εγγραφεί στο εν λόγω μητρώο.

Υπό τις περιστάσεις αυτές, το ΕΔΔΑ διαπιστώνει ότι οι προσφεύγοντες είχαν τουλάχιστον «δικαιολογημένη εμπιστοσύνη» ότι οι ισχυρισμοί τους θα καθορίζονταν σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας και ότι η προσδοκία αυτή ήταν επαρκώς τεκμηριωμένη στο εθνικό δίκαιο για να δημιουργήσει την έννοια «περιουσία» σύμφωνα με το άρθρο  1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.

Το ΕΔΔΑ έχει εξηγήσει στην απόφαση Malysh ότι τα ακριβή όρια μεταξύ θετικών και αρνητικών υποχρεώσεων του κράτους βάσει του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου είναι δύσκολο να καθοριστούν. Ωστόσο, οι εφαρμοστέες αρχές και κριτήρια που δικαιολογούν την παρέμβαση ή την έλλειψη θετικής δράσης είναι παρόμοιες. Ειδικότερα, και στα δύο πλαίσια πρέπει να ληφθεί υπόψη η δίκαιη ισορροπία μεταξύ των ανταγωνιστικών συμφερόντων του ατόμου και της κοινότητας στο σύνολό της.

Στην προκειμένη υπόθεση δεν μπόρεσαν να εξεταστούν  απαιτήσεις των προσφευγόντων λόγω διοικητικής πλημμέλειας. Η διαχείριση της τεχνικής μονάδας και η ενημέρωση του μητρώου εμπίπτουν αποκλειστικά στην αρμοδιότητα του κράτους. Το ΕΔΔΑ διαπιστώνει ότι η αδυναμία της αρμόδιας Επιτροπής να διεκπεραιώσει τις αιτήσεις των αιτούντων από το 2005 και η τελική απόρριψη των αιτημάτων αυτών χωρίς ατομική εξέταση εμπόδισε αποτελεσματικά τους αιτούντες να προσδιορίσουν τις απαιτήσεις τους. Η κατάσταση αυτή ισοδυναμεί με περιορισμό των δικαιωμάτων της περιουσίας  των προσφευγόντων.

 Όσον αφορά το ζήτημα της δίκαιης ισορροπίας μεταξύ του γενικού συμφέροντος και των δικαιωμάτων των προσφευγόντων, το κράτος δικαίου στο οποίο στηρίζεται η Σύμβαση και η αρχή της νομιμότητας του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης απαιτούν από τα κράτη όχι μόνο να τηρούν και να εφαρμόζουν, κατά τρόπο προβλέψιμο και συνεπή, τους νόμους που έχουν θεσπίσει, αλλά και ως επακόλουθο αυτού του καθήκοντος να εξασφαλίζουν τις νομικές και πρακτικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή τους.

Όσον αφορά τους ισχυρισμούς των προσφευγόντων, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι η κατάργηση της τεχνικής μονάδας τον Αύγουστο του 2005 κατέστησε πρακτικώς αδύνατη την εξέταση των αιτήσεων αποζημιώσεως των προσφευγόντων.

Σε κάθε περίπτωση οι ισχυρισμοί των προσφευγόντων δεν εξετάστηκαν ουσιαστικά. Τον Σεπτέμβριο του 2013, η Επιτροπή απέρριψε συνοπτικά όλες τις αξιώσεις στις οποίες δεν υπήρχε αντίστοιχη εγγραφή στο μητρώο, χωρίς αιτιολογία. Είναι πιθανόν ορισμένες από τις απορριφθείσες αιτήσεις να βασίζονταν πράγματι σε εσφαλμένες πληροφορίες και τα κτίρια να μην υπέστησαν την προβαλλόμενη ζημία. Όσον αφορά τους προσφεύγοντες στην προκειμένη περίπτωση, υπέβαλαν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία ότι οι κατοικίες τους είχαν καταστραφεί και διάφορες αρχές ανέφεραν την έλλειψη εγγραφής στο μητρώο ως το μόνο λόγο για τον οποίο οι αξιώσεις τους δεν είχαν προηγουμένως υποβληθεί σε επεξεργασία. Ελλείψει λεπτομερέστερων πληροφοριών από την κυβέρνηση, το Δικαστήριο δεν είναι σε θέση να προβεί σε εικασίες επί του θέματος.

Οι προσφεύγοντες απώλεσαν την περιουσία τους και τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια της αντιτρομοκρατικής επιχείρησης στην Τσετσενική Δημοκρατία, η οποία χαρακτηρίστηκε από περίοδο εμφυλίου πολέμου. Ελλείψει επαρκών αποδεικτικών στοιχείων ως προς την ταυτότητα του δράστη της αδικοπραξίας και λόγω της παρόδου του χρόνου, θα ήταν αδύνατο για αυτούς να εξασφαλίσουν τη δίωξη των ενόχων ή να λάβουν αποζημίωση για τις ζημίες τους. Το καθεστώς που δημιουργήθηκε για να εξασφαλιστεί η απλοποιημένη και ταχεία διεκπεραίωση τέτοιων απαιτήσεων είχε αποδειχθεί ότι ήταν απρόσιτο λόγω ενός διοικητικού εμποδίου που ήταν εξ ολοκλήρου εκτός του ελέγχου τους. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι προσφεύγοντες ήταν υπεύθυνοι για την κατασταλτική κατάσταση στην οποία υπέβαλαν καταγγελίες ή ότι συνέβαλαν με κακό τρόπο.

Δεν μπορεί επίσης να λεχθεί ότι οι προσφεύγοντες παρέμειναν παθητικοί λόγω της αδράνειας των αρχών. Υπέβαλαν αιτήσεις στις αρμόδιες αρχές και προσέφυγαν ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Αυτά τα μέτρα δεν επέφεραν καμία αλλαγή και δεν επιτεύχθηκε καμία πρόοδος όσον αφορά την εξέταση των αιτημάτων τους για αποζημιώσεις.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, το ΕΔΔΑ διαπιστώνει ότι η ρωσική κυβέρνηση δεν μπόρεσε να υποβάλει ικανοποιητική αιτιολογία για την αποτυχία της, από το 2005, να ανταποκριθεί στη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη των προσφευγόντων ότι θα διεκπεραιωθούν βάσιμα αιτήματα για αποζημίωση. Επομένως, δεν εφάρμοσαν μια λύση που θα επέτρεπε στην Επιτροπή να διεκπεραιώσει τα αιτήματα και να αποζημιώσει τους προσφεύγοντες, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές τους περιστάσεις. Αυτό ήταν ασυμβίβαστο με την υποχρέωση που απορρέει από το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου για την εξασφάλιση της ειρηνικής απόλαυσης των περιουσιακών στοιχείων και ιδίως για την υποχρέωση να ενεργούν εγκαίρως και με κατάλληλο και συνεπή τρόπο, όταν διακυβεύεται ένα ζήτημα γενικού ενδιαφέροντος Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης.

Δίκαιη ικανοποίηση: Το ΕΔΔΑ επιδίκασε σε καθένα των προσφευγόντων ποσό 4.600 ευρώ για αποζημίωση και 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη(επιμέλεια echrcaselaw.com). 

 


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες