Το δελτίο τύπου του Υπουργείου Εσωτερικών και η παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Lolov κ.α. κατά Βουλγαρίας της 21.02.2019 (αρ. 6123/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Τεκμήριο της αθωότητας και οικογενειακή εγκληματική οργάνωση. Μία οικογένεια κατηγορείται για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης που μεθόδευε φοροδιαφυγές και εκβιασμούς. Καταγγελία τους ότι παραβιάστηκε το τεκμήριο της αθωότητάς τους λόγω έκδοσης δελτίου τύπου του Υπουργείου Εσωτερικών, με το οποίο αναφέρονταν τα εξής: «η οργάνωση έχει διαπράξει οικονομικά εγκλήματα και εκβιασμούς εις βάρος των επιχειρήσεων και των ιδιωτών», «η οργάνωση αυτή έχει επίσης βλάψει το δημόσιο ταμείο» και «ορισμένα μέλη αυτής έχουν αποκομίσει παράνομα κέρδη μέσω περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν στον δήμο και το κράτος». Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι οι εν λόγω δηλώσεις υπερέβαιναν την απλή παροχή πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο της ποινικής έρευνας ή την περιγραφή μιας κατάστασης υποψίας. Θεωρεί ότι έχουν υπονοήσει ότι οι προσφεύγοντες ήταν αντίστοιχα αρχηγοί ή ενεργά μέλη της ίδιας εγκληματικής οργάνωσης, πριν την απόφανση των ποινικών δικαστηρίων επί της ουσίας της υπόθεσης. Παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ (τεκμήριο αθωότητας) και παραβίαση του άρθρου 6 σε συνδυασμό με το άρθρο 13 (έλλειψη αποτελεσματικού εσωτερικού ενδίκου μέσου) για τις παραβιάσεις που υπέστησαν.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6 § 2
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, Svetlozar Lolov και Rumyana Lolova, ένα παντρεμένο ζευγάρι, ο Stamen Lolov, ο γιος τους και ο Rangel Stanchev, ο οποίος δεν είναι συγγενής, είναι Βούλγαροι υπήκοοι που γεννήθηκαν το 1964, το 1963, το 1984 και το 1975 αντίστοιχα. Ο κ. και η κα. Lolovi ζουν σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι άλλοι δύο προσφεύγοντες ζουν στο Μπουργκάς της Βουλγαρίας.
Η υπόθεση αφορούσε το αδίκημα της φοροδιαφυγής που φέρεται ότι οργανώθηκε από τους προσφεύγοντες, οι πρώτοι δύο από τους οποίους ήταν επιχειρηματίες που εργάζονται στον τομέα του τουρισμού και των ακινήτων.
Τον Απρίλιο του 2009, η Περιφερειακή Εισαγγελία του Μπουργκάς ξεκίνησε ποινική έρευνα έναντι πολλών προσώπων για φοροδιαφυγή μεγάλης κλίμακας. Στις 25 Ιουνίου 2010, ένας δικαστής ενέκρινε την έρευνα στο σπίτι της κας. Lolovi στη Σωζόπολη. Ο ανακριτής τους άσκησε ποινική δίωξη ερήμην για με εγκληματική συνωμοσία να οργανώσουν τη φοροδιαφυγή και για αρκετούς αριθμούς εκβιασμών προς τους εργαζόμενους που απασχολήθηκαν στα εργοστάσια της εταιρείας τους.
Την ίδια μέρα ο κ. Stanchev κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε στις εγκληματικές δραστηριότητες της κας Lolovi και σε πολλές περιπτώσεις εκβιασμού. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2010 μια σειρά από άρθρα δημοσιεύθηκαν στον Τύπο και στο Διαδίκτυο σχετικά με την εν λόγω αστυνομική επιχείρηση.
Στις 13 Αυγούστου 2013, ύστερα από την απόσυρση όλων των εισαγγελέων στην Εισαγγελία του Μπουργκάς, η ποινική διαδικασία ανατέθηκε στην Εισαγγελία του Γιαμπόλ. Στη συνέχεια, στις 24 Οκτωβρίου 2014 και στις 19 Αυγούστου 2016, όλες οι ποινικές διαδικασίες έπαυσαν με βάση το ότι δεν είχε διαπραχθεί ποινικό αδίκημα.
Εν τω μεταξύ, στις 26 Ιουνίου 2010, ο κ. Stanchev συνελήφθη από την αστυνομία και κρατήθηκε για 24 ώρες. Πάσχοντας από τον διαβήτη, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο λόγω της ανησυχητικής κατάστασης της υγείας του. Ο Εισαγγελέας του Μπουργκάς διέταξε την κράτηση του μέχρι τις 29 Ιουνίου 2010. Την ίδια μέρα τον μετέφεραν από το νοσοκομείο στο δικαστήριο. Στο ακροατήριο, το Δικαστήριο αποφάσισε ότι, λόγω της κατάστασης της υγείας του προσφεύγοντος και του κινδύνου να διαφύγει και να διαπράξει περαιτέρω αδικήματα, θα έπρεπε να τεθεί υπό κάτοικόν περιορισμό. Τον Αύγουστο του 2011, το Περιφερειακό Δικαστήριο αντικατέστησε τον κατ’ οίκον περιορισμό με εγγύηση. Η απόφαση αυτή λήφθηκε στις 3 Ιουλίου 2012 κατά τη λήξη της νόμιμης προθεσμίας.
Βασιζόμενοι ειδικότερα στο άρθρο 6 παρ. 2 (τεκμήριο αθωότητας) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο κ. Lolov και ο κ. Stanchev παραπονέθηκαν για παραβίαση του δικαιώματος τους στο τεκμήριο αθωότητας λόγω του Δελτίου Τύπου του Υπουργείου Εσωτερικών στις 29 Ιουνίου 2010.
Με βάση το άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής) παραπονέθηκαν επίσης για την έλλειψη αποτελεσματικών εγχώριων ενδίκων μέσων που θα μπορούσαν να έχουν ασκήσει για την επανόρθωσή τους από τις εικαζόμενες παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.
ΤΟ ΣΤΑΡΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…..
Παραβίαση του άρθρου 6 § 2 – όσον αφορά τον κ. και την κα. Lolov και τον κ. Stanchev
Όσον αφορά τα πραγματικά περιστατικά της υποθέσεως, το ΕΔΔΑ υπενθυμίζει εξαρχής ότι οι προσφεύγοντες δεν αμφισβητούν τις δηλώσεις ενός συγκεκριμένου προσώπου που είναι επιφορτισμένο με την άσκηση δημόσιας εξουσίας, αλλά η ανακοίνωση πραγματοποιήθηκε από την υπηρεσία Τύπου της τοπικής αστυνομίας. Σημειώνει σχετικά ότι πρόκειται για επίσημη δήλωση που εκδόθηκε από δημόσιο φορέα, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την προάσπιση της δημόσιας τάξης και τη διεξαγωγή ποινικών ερευνών.
Το Δικαστήριο παρατηρεί ότι το επίμαχο Δελτίο Τύπου ξεκινά με την ρίψη κατηγοριών σε πέντε άτομα για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Συνεχίζει με τις ακόλουθες φράσεις: «Ένας από τους συμμετέχοντες στην εγκληματική οργάνωση, Rangel Stanchev, 35 ετών που ζει στο Μπουργκάς, συνελήφθη χθες για εβδομήντα δύο ώρες από τον εισαγγελέα και σύντομα θα παραπεμφθεί ενώπιον του δικαστηρίου. Οι δύο ηγέτες της ομάδας, Svetlozar Lolov και Rumyana Lolova (ηλικίας 46 και 47 αντίστοιχα) κατηγορήθηκαν ερήμην επειδή ζουν στο εξωτερικό. «Η δήλωση συνεχίζει με τις ακόλουθες φράσεις:» (…) η οργάνωση έχει διαπράξει οικονομικά εγκλήματα και εκβιασμούς εις βάρος των επιχειρήσεων και των ιδιωτών (…) «η οργάνωση αυτή έχει επίσης βλάψει το δημόσιο ταμείο (…) “και” (…) ορισμένα μέλη αυτής έχουν αποκομίσει παράνομα κέρδη μέσω περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν στον δήμο και το κράτος».
Το Δικαστήριο σημειώνει ότι οι δηλώσεις αυτές έγιναν δημόσια λίγο μετά τη σύνταξη κατηγορητήριου κατά των τριών προσφευγόντων και τη σύλληψη του κ. Stanchev , και πριν από την παραπομπή του τελευταίου ενώπιον δικαστηρίου .
Υπό το φως όλων των περιστάσεων της υπόθεσης και την ορθή έννοια των δηλώσεων που χρησιμοποιήθηκαν, το Δικαστήριο θεωρεί ότι οι εν λόγω δηλώσεις υπερέβαιναν την απλή παροχή πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο της ποινικής έρευνας ή την περιγραφή μιας κατάστασης υποψίας. Θεωρεί ότι έχουν υπονοήσει ότι ο κ. και η κα. Lolovi ήταν οι αρχηγοί της εγκληματικής οργάνωσης και ότι ο κ Stanchev ήταν ένα από τα ενεργά μέλη της ίδιας εγκληματικής οργάνωσης, πριν να έχουν την ευκαιρία τα ποινικά δικαστήρια να αποφανθούν επί της ουσίας για τις διώξεις κατά των ενδιαφερομένων. Το Δικαστήριο παρατηρεί ότι οι ίδιοι όροι χρησιμοποιήθηκαν όσον αφορά τους τρεις προσφεύγοντες στα άρθρα που δημοσιεύθηκαν από διάφορα μέσα ενημέρωσης. Παρατηρεί περαιτέρω ότι η ποινική διαδικασία κατά των τριών αυτών προσφευγόντων στη συνέχεια διακόπηκε.
Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 2 της Σύμβασης στην παρούσα υπόθεση.
Παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 6 § 2 – όσον αφορά τον κ. και την κα. Lolov και τον κ. Κ. Stanchev
Το Δικαστήριο, εκτιμώντας το παραδεκτό της καταγγελίας των προσφευγόντων βάσει του άρθρου 6 § 2 της Σύμβασης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, δεδομένου ότι το ένδικο μέσο της αγωγής αποζημίωσης βάσει του άρθρου 2 παρ. 1 εδ. 3 του Νόμου περί ευθύνης του κράτους κατέστη προσιτό μόνο μετά το τέλος της ποινικής διαδικασίας, κατά την οποία οι προσφεύγοντες προσπάθησαν να διασφαλίσουν το δικαίωμά τους στο τεκμήριο αθωότητας, δεν μπορεί αυτό να θεωρηθεί ως αποτελεσματικό εσωτερικό ένδικο μέσο που πρέπει να εξαντληθεί στην προκειμένη περίπτωση. Όσον αφορά την αγωγή που βασίζεται στο άρθρο 49 του νόμου περί υποχρεώσεων και συμβάσεων, το Δικαστήριο σημείωσε ότι, ελλείψει αποφάσεων των εθνικών δικαστηρίων που να υποστηρίζουν το επιχείρημα της κυβέρνησης σχετικά με την αποτελεσματικότητα του, ούτε αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αποτελεσματικό εγχώριο ένδικο βοήθημα για να θεραπεύσει την εικαζόμενη παραβίαση του δικαιώματος των προσφευγόντων στο τεκμήριο αθωότητας. Πρέπει να επισημανθεί ότι η κυβέρνηση δεν επικαλέστηκε κανένα άλλο ένδικο μέσο ικανό να επιτρέψει στους προσφεύγοντες να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους για σεβασμό στο τεκμήριο αθωότητας.
Το Δικαστήριο θεωρεί ότι, εν προκειμένω, οι ίδιοι λόγοι μπορούν να γίνουν δεκτοί στο πλαίσιο εξετάσεως της εύλογης καταγγελίας που προβάλλεται βάσει του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 6 § 2 της Σύμβασης και ότι οι λόγοι αυτοί είναι επαρκείς για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι προσφεύγοντες δεν διέθεταν κανένα εσωτερικό ένδικο μέσο που να τους επέτρεπε να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στο τεκμήριο αθωότητας που προστατεύονται από το ανωτέρω άρθρο.
Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 6 § 2 της Σύμβασης.
Οι καταγγελίες του κ. Stamen Lolov (υιός) κηρύχθηκαν απαράδεκτες.
Δίκαιη ικανοποίηση:
-5.000 ευρώ σε έκαστο από τους κκ. Svetlozar Lolov, Lolova και Stanchev για ηθική βλάβη
-3,192,95 ευρώ για τους προσφεύγοντες από κοινού, για έξοδα και δικαστικές δαπάνες, εκ των οποίων 2.000 θα καταβληθούν στον κ. Svetlozar Lolov και 1.000 ευρώ στον κ. Stanchev (επιμέλεια echrcaselaw.com).
