Άγριος ξυλοδαρμός υπόπτου στην αστυνομική προανάκριση για απόπειρα βιασμού ανηλίκου. Η επί 8 χρόνια αναποτελεσματική έρευνα των αρχών για τις συνθήκες του τραυματισμού, συνιστά απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Gogaladze κατά Γεωργίας της 18.07.2019 (αριθ. προσφ.8971/10)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ξυλοδαρμός υπόπτου σε αστυνομικό τμήμα και αναποτελεσματική και μακροχρόνια έρευνα.

Ο προσφεύγων συνελήφθη και ανακρίθηκε για το αδίκημα της απόπειρας βιασμού ανηλίκου. Δύο μήνες μετά το συμβάν και ενώ είχε κρατηθεί προσωρινά, κατήγγειλε κακομεταχείριση από αστυνομικούς στην διάρκεια της αστυνομικής προανάκρισης και συγκεκριμένα ανέφερε ότι δέχτηκε χτυπήματα στο κεφάλι και στη μύτη.  Η έρευνα που διεξήχθη ήταν ελλιπής γιατί,  αν και παρουσίαζε ιδιαίτερη δυσκολία επειδή ξεκίνησε δύο μήνες μετά το συμβάν όταν πλέον είχαν επουλωθεί οι πληγές, δεν διεξήχθη καμία προσπάθεια από τις αρχές να διερευνηθούν οι πιθανές αιτίες του τραυματισμού.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 ( απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση) γιατί από τον τρόπο της έρευνας που διεξήχθη από τις αρχές, διαπιστώθηκαν σημαντικές παραλείψεις στην συλλογή και εκτίμηση αποδεικτικών στοιχείων του επίμαχου συμβάντος ξυλοδαρμού παρά τις διαδικαστικές απαιτήσεις του άρθρου 3, με αποτέλεσμα οι αρχές να μην παρέχουν  μία εύλογη εξήγηση για την αιτία των τραυματισμών του προσφεύγοντος.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 3

Άρθρο 13

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Nodar Gogaladze, είναι Γεωργιανός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1986 και ζει στο χωριό Rveli  (Γεωργία).

Η υπόθεση αφορούσε την καταγγελία του προσφεύγοντος σχετικά με την κακομεταχείριση που υπέστη από την αστυνομία μετά τη σύλληψή του και την έλλειψη αποτελεσματικής έρευνας, η οποία διήρκεσε οκτώ χρόνια πριν κλείσει από τις αρχές.

Ο προσφεύγων συνελήφθη από την αστυνομία Borjomi στις 13 Φεβρουαρίου 2008 για την απόπειρα βιασμού ενός ανηλίκου. Είχε ανακριθεί ως ύποπτος την ίδια ημέρα και στη συνέχεια ως κατηγορούμενος την επόμενη ημέρα. Αυτός αρνήθηκε την πράξη αλλά αναγνώρισε ορισμένες πτυχές της σεξουαλικής επαφής με τον ανήλικο.

Μεταφέρθηκε στη φυλακή της Τιφλίδας αριθ. 5 στις 15 Φεβρουαρίου 2008 για δύο μήνες προσωρινής κράτησης. Κατά την άφιξη διαπιστώθηκε ότι είχε ένα χτύπημα στο κεφάλι του και κόκκινη μελανιά στη μύτη του. Αρχικά ανέφερε ότι  δεν είχε να καταγγείλει κάτι αναφορικά με την μεταχείρισή του από την αστυνομία, αλλά τον Απρίλιο του 2008, αφού μεταφέρθηκε στη Φυλακή της Τιφλίδας αρ. 8, είπε σε εισαγγελέα ότι είχε κακοποιηθεί σωματικά και προφορικά στο αστυνομικό τμήμα, με πέντε αστυνομικούς να τον χτυπούν στο κεφάλι.

Οι αρχές κίνησαν έρευνα, εφαρμόζοντας διάφορα μέτρα. Οι αστυνομικοί ισχυρίστηκαν ότι ο προσφεύγων είχε κτυπηθεί από τον θείο του θύματος του φερόμενου βιασμού, αλλά επίσης σημείωσαν  ότι δεν είχαν παρατηρήσει τα τραύματα κατά τη στιγμή της σύλληψής του.

Πραγματοποιήθηκε ιατροδικαστική εξέταση τον Οκτώβριο του 2008, η οποία διεξήχθη βάσει των ιατρικών αρχείων. Μια δεύτερη ιατροδικαστική εξέταση πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2009, αλλά οι εμπειρογνώμονες που το πραγματοποίησαν δεν μπορούσαν να βρουν κάποια σχέση μεταξύ των τραυματισμών του προσφεύγοντος και των πονοκεφάλων και της ναυτίας για τα οποία είχε παραπονεθεί εκείνη την εποχή.

Η έρευνα περατώθηκε από εισαγγελέα τον Ιανουάριο του 2016 θέτοντας την υπόθεση στο αρχείο. Ο προσφεύγων προφανώς δεν χρησιμοποίησε το δικαίωμά του να ασκήσει προσφυγή κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον ανωτέρου εισαγγελέα.

Βασιζόμενος ειδικότερα στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο προσφεύγων παραπονέθηκε για κακομεταχείριση από την αστυνομία και την  έλλειψη αποτελεσματικής έρευνας.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο επαναλαμβάνει ότι το άρθρο 3 της Σύμβασης κατοχυρώνει μία από τις θεμελιώδεις αξίες της δημοκρατικής κοινωνίας. Απαγορεύει σε απόλυτους όρους τα βασανιστήρια και την  απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία, ανεξάρτητα από τις συνθήκες και τη συμπεριφορά του θύματος.

Το Δικαστήριο παρατηρεί ότι δεν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των διαδίκων ότι ο προσφεύγων υπέστη τραυματισμούς, όπως χτύπημα στο κεφάλι του, και εκδορά του δέρματος στη γέφυρα της μύτης του («οι τραυματισμοί»). Ωστόσο, υπάρχει διαφωνία ως προς τη σοβαρότητα, τον πιθανό χρόνο και τα αίτια αυτών των τραυματισμών, καθώς και κατά πόσον η ποινική έρευνα που ξεκίνησε στο θέμα ήταν αποτελεσματική.

Αν και η θέση του προσφεύγοντος ενώπιον του Δικαστηρίου σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο προκλήθηκαν οι τραυματισμοί μπορεί να μην είναι επαρκώς συνεπής με τη δική του εκδοχή σε εθνικό επίπεδο, το Δικαστήριο επαναλαμβάνει τις αξίες που προστατεύει το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και την υποχρέωση των κρατών να παράσχουν εύλογη εξήγηση για το πώς προκλήθηκαν τραυματισμοί σε ένα άτομο που είχε τεθεί υπό κράτηση με καλή υγεία. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι η ύπαρξη τραυματισμών που, σύμφωνα με τον προσφεύγοντα, είχαν προκληθεί από αστυνομικούς επιβεβαιώθηκε από την ιατρική έκθεση του ιατρού που είχε εξετάσει τον προσφεύγοντα κατά την τοποθέτησή του στη φυλακή της Τιφλίδας αριθ. 5 στις 15 Φεβρουαρίου 2008, δύο ημέρες μετά τη σύλληψή του. Η ύπαρξή τους ποτέ δεν τέθηκε υπό αμφισβήτηση. Τα αποδεικτικά στοιχεία που είχαν στη διάθεσή τους οι εθνικές αρχές, συμπεριλαμβανομένων των δηλώσεων των αστυνομικών που συνέλαβαν τον προσφεύγοντα, απέδειξαν ότι ο προσφεύγων δεν είχε υποστεί αυτούς τους ιδιαίτερους τραυματισμούς πριν από τη σύλληψή του. Επομένως, οι ισχυρισμοί του – όπως αναφέρονται στην καταγγελία που υποβλήθηκε στις εγχώριες αρχές – ότι είχε υποβληθεί σε κακομεταχείριση που παραβίαζε το άρθρο 3 της Σύμβασης από αστυνομικούς ήταν υπό διερεύνηση. Επομένως, οι αρχές έπρεπε να διεξάγουν αποτελεσματική έρευνα.

Το Δικαστήριο σημειώνει ότι άρχισε ποινική έρευνα για ενδεχόμενη κατάχρηση εξουσίας από αστυνομικούς τρεις ημέρες μετά από τους ισχυρισμούς του προσφεύγοντα περί κακομεταχείρισης. Ακόμη και αν γίνει δεκτό ότι ο προσφεύγων ήταν υπεύθυνος για κάποια καθυστέρηση στην έναρξη της έρευνας καθώς υπέβαλε την καταγγελία του περίπου ενάμισι μήνα μετά την υποτιθέμενη πρόκληση των τραυματισμών, το Δικαστήριο δεν αγνοεί το γεγονός ότι, η έρευνα συνοδεύτηκε από σημαντικές ελλείψεις. Ειδικότερα, το Δικαστήριο δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι η πρώτη ιατροδικαστική εξέταση για την εκτίμηση των τραυματισμών του προσφεύγοντος διατάχθηκε μόλις περισσότερο από έξι μήνες μετά τους αρχικούς ισχυρισμούς. Ο ιατροδικαστής περιορίστηκε στην αξιολόγηση του ιατρικού φακέλου που είχε στη διάθεσή του. Ενώ ο πραγματογνώμονας συνέστησε μια ομάδα να αξιολογήσει το ζήτημα προκειμένου να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι τραυματισμοί που εντοπίστηκαν στην ιατρική πραγματογνωμοσύνη θα μπορούσαν να θεωρηθούν αυτοτραυματισμοί,  η δεύτερη πραγματογνωμοσύνη για το σκοπό αυτό ανατέθηκε με περαιτέρω καθυστέρηση άνω των τεσσάρων μηνών . Το πέρασμα του χρόνου ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους η ομάδα πραγματογνωμόνων δεν μπόρεσε να απαντήσει στις ερωτήσεις που της υποβλήθηκαν.

Επιπλέον, το Δικαστήριο επισημαίνει την ασυνήθιστη διάρκεια της έρευνας, για την οποία η κυβέρνηση δεν παρέσχε καμία εξήγηση. Ειδικότερα, η έρευνα ξεκίνησε στις 4 Απριλίου 2008 και έκλεισε στις 29 Ιανουαρίου 2016. Συνεπώς, παρέμειναν σχεδόν οκτώ χρόνια μεταξύ της καταγγελίας του προσφεύγοντος και της απόφασης του Εισαγγελέα να τερματίσει την έρευνα.

Όσον αφορά το πεδίο της έρευνας, παρά τη σύσταση του ιατροδικαστή, το πεδίο εφαρμογής της δεύτερης ειδικής εξέτασης περιορίστηκε στα ερωτήματα που υπέβαλε ο ανακριτής, το οποίο δεν περιλάμβανε το ζήτημα του κατά πόσον οι τραυματισμοί του προσφεύγοντος θα μπορούσαν να είχαν προκληθεί από τον ίδιο. Δεν υπήρξε ούτε το ερώτημα εάν οι τραυματισμοί θα μπορούσαν να είχαν προκληθεί πριν από τη σύλληψη, με καθυστερημένη εμφάνιση. Το Δικαστήριο παρατηρεί ότι δεν διεξήχθη καμία προσπάθεια από τις αρχές που διεξήγαγαν την έρευνα να διερευνήσουν άλλες πιθανές αιτίες των τραυματισμών.

Αυτές οι εκτιμήσεις αρκούν για να καταλήξει στο Δικαστήριο ότι η καταγγελία του προσφεύγοντος, που περιλαμβάνει εξαναγκασμό από αστυνομικούς που χρησιμοποιούν βία και προκαλούν τραυματισμούς σε πρόσωπα υπό τον έλεγχό τους, δεν αποτέλεσε αντικείμενο αποτελεσματικής έρευνας, όπως απαιτείται από τη διαδικαστική πλευρά του άρθρου 3 της Σύμβασης .

Όσον αφορά το αν η Κυβέρνηση θεμελίωσε  ικανοποιητικά ότι οι τραυματισμοί του προσφεύγοντος  προκλήθηκαν με άλλο τρόπο παρά με – εν όλω, κυρίως ή εν μέρει – τη μεταχείριση που υπέστη υπό την αστυνομική κράτηση, το Δικαστήριο αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στο γεγονός ότι η κυβέρνηση προσέφερε μόνο μία πιθανή εξήγηση. Συγκεκριμένα, η μόνη τους υπόθεση ως προς την πιθανή αιτία  των τραυματισμών του προσφεύγοντος να έχει χτυπηθεί από πολίτες πριν από τη σύλληψή του δεν είναι πειστική ακριβώς λόγω της αποτυχίας της έρευνας να διερευνήσει  την υπόθεση και να διαπιστώσει εάν τα σημάδια των ξυλοδαρμών αυτών  θα μπορούσαν να εκδηλωθούν μετά από δύο ημέρες.

Εν κατακλείδι, το Δικαστήριο δεν μπορεί να θεωρήσει ότι η κυβέρνηση έχει εκπληρώσει την υποχρέωσή της να παράσχει μια εύλογη εξήγηση για τον τρόπο με τον οποίο προκλήθηκαν οι τραυματισμοί αυτοί.

Οι ανωτέρω σκέψεις αρκούν για να καταλήξει το Δικαστήριο στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης.

Δίκαιη ικανοποίηση: Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό 6.000 ευρώ για ηθική βλάβη.

Ο προσφεύγων διαμαρτυρήθηκε επίσης ότι δεν είχε στη διάθεσή του αποτελεσματικά ένδικα μέσα όσον αφορά τις καταγγελίες του βάσει του άρθρου 3 της Σύμβασης. Επέμεινε στο άρθρο 13 της Σύμβασης.

Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπίστωση παραβίασης του Άρθρου 3 της Σύμβασης, το Δικαστήριο θεωρεί ότι δεν είναι απαραίτητο να εξεταστεί κατά πόσον υπήρξε επίσης παραβίαση του Άρθρου 13 της Σύμβασης στην παρούσα υπόθεση.(επιμέλεια echrcaselaw.com).