Η έξωση των γυναικών συζύγων από κρατικό κοιτώνα μετά από πενταετή παράνομη διαμονή, παραβίασε το δικαίωμά τους στην κατοικία και δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία
ΑΠΟΦΑΣΗ
Popov κ.α. κατά Ρωσίας της 27.11.2018 (αρ. 44560/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κρατικοί ξενώνες και δικαίωμα στην κατοικία. Απόφαση έξωσης των γυναικών συζύγων από κρατικό κοιτώνα που παρέχεται στους συζύγους τους, οι οποίοι εργάζονταν στην Υπηρεσία Ασφαλείας του Υπουργείου Οικονομικών τη δεκαετία του 1990. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι ο κοιτώνας που διέμεναν παρανόμως για 5 συναπτά έτη, αποτελούσε κατοικία σύμφωνα με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ. Η έξωσή τους παραβίαζε τη δίκαιη ισορροπία μεταξύ του συμφέροντος του Δημοσίου για ανάκτηση της παρανόμως κτηθείσας περιουσίας του και του δικαιώματος των ενήλικων γυναικών αναφορικά με το σεβασμό της κατοικίας τους και δεν ήταν «αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία». Παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι τέσσερις οικογένειες, μεταξύ των οποίων 12 Ρώσοι και ένας Ουκρανός, γεννημένοι μεταξύ 1969 και 2009 και ζουν στη Μόσχα.
Η υπόθεση αφορά τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων για έξωση των γυναικών προσφευγουσών από δωμάτια κρατικού ξενώνα, όπου έμεναν με τις οικογένειές τους.
Οι άνδρες προσφεύγοντες εργάζονταν για την υπηρεσία ασφαλείας του Υπουργείου Οικονομικών τη δεκαετία του 1990 και τους παρείχετο διαμονή σε κρατικό ξενώνα στη Μόσχα. Διέμεναν εκεί σε προσωρινή βάση. Οι σύζυγοί τους μετακόμισαν στα δωμάτια του κρατικού ξενώνα μετά τους γάμους τους μεταξύ 2002 και 2005. Τα ζευγάρια απέκτησαν παιδιά μεταξύ 2003 και 2009.
Το 2007 το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο ανέλαβε το κτήριο το 2001, κίνησε τις δικαστικές διαδικασίες για την έξωση των προσφευγουσών από τα δωμάτια που κατείχαν με τις οικογένειές τους. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους το Περιφερειακό Δικαστήριο της Μόσχας διέταξε την έξωση. Μεταξύ άλλων, ανέφερε το γεγονός ότι η στέγαση είχε ως στόχο την προσωρινή διαμονή, ότι οι γυναίκες δεν είχαν άδεια να διαμένουν εκεί, ενώ οι σύζυγοι δεν είχαν στην κατοχή τους συμβάσεις μίσθωσης.
Η απόφαση έξωσης δεν εκτελέστηκε ποτέ, αλλά το 2009 το Υπουργείο Οικονομικών ξεκίνησε νέες διαδικασίες με στόχο την έξωση των γυναικών. Οι γυναίκες υπέβαλαν ανταγωγές αναφορικά με την αναγνώριση του δικαιώματος διαμονής στα δωμάτια. Οι τοπικές αρχές παρενέβησαν εξ ονόματός τους, αντιτιθέμενες στην απόφαση έξωσης. Τα δικαστήρια διέταξαν εκ νέου την έξωση τους, η οποία δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα. Το 2011, σε ξεχωριστές διαδικασίες, τα δικαστήρια αναγνώρισαν το δικαίωμα των ανδρών να διαμένουν στα δωμάτια, αλλά δεν τους χορηγήθηκαν κοινωνικές μισθώσεις, ώστε να περιλαμβάνουν και τις συζύγους τους.
Οι ενήλικες γυναίκες προσφεύγουσες παραπονούνται βάσει του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και της οικία) για παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της κατοικίας τους. Όλοι οι προσφεύγοντες διαμαρτύρονται επιπλέον σύμφωνα με την ίδια διάταξη για παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής τους ζωής.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Δεδομένου ότι οι γυναίκες προσφεύγουσες ζούσαν στον ξενώνα για τουλάχιστον πέντε έτη, αυτό μπορούσε και έπρεπε να χαρακτηριστεί ως «κατοικία» σύμφωνα με τους σκοπούς του άρθρου 8. Επιπλέον, παρόλο που η έξωση δεν είχε ακόμη εκτελεσθεί, η υποχρέωση εκκένωσης του κτιρίου είχε ως αποτέλεσμα την παρέμβαση του δικαιώματός τους σεβασμού της κατοικίας τους. Η παρέμβαση είχε νομική βάση και είχε επιδιώξει τον θεμιτό σκοπό της προστασίας των δικαιωμάτων τρίτων που ζουν στο κτίριο.
Όσον αφορά τον ισχυρισμό της κυβέρνησης ότι η επέμβαση ήταν αναγκαία για την προστασία των δικαιωμάτων τρίτων, οι οποίοι είχαν λάβει νόμιμα στέγαση στο κοιτώνα, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι τα άτομα αυτά δεν ήταν επαρκώς εξατομικευμένα ώστε να επιτυγχάνεται ισορροπία μεταξύ των προσωπικών τους συνθηκών και εκείνων των ενήλικων γυναικών προσφευγουσών. Τα μόνα διακυβευόμενα συμφέροντα ήταν επομένως εκείνα του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο επιθυμούσε να ανακτήσει την περιουσία του από την παράνομη κατοχή των ενήλικων γυναικών προσφευγουσών.
Κατά την εκδίκαση της απόφασης έξωσης των γυναικών, τα εθνικά δικαστήρια έλαβαν υπόψη ότι διέμεναν παρανόμως στο κτίριο του ξενώνα, ότι αναγράφονταν ότι διέμεναν σε άλλο μέρος και ότι διατηρούσαν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν άλλα καταλύματα και, τέλος, ότι μπορούσαν να αποφασίσουν οι ίδιες με ποιο γονέα θα ζούσαν τα ανήλικα τέκνα τους.
Μολονότι το γεγονός ότι οι ενήλικες γυναίκες εγκαταστάθηκαν και διέμεναν στον κοιτώνα χωρίς νόμιμη βάση, για την εκτίμηση της αναλογικότητας της απομάκρυνσής τους, όπως και η ύπαρξη εναλλακτικής στέγασης, τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν δώσει επαρκές βάρος στις ιδιαίτερες περιστάσεις των προσφευγουσών. Το υλικό της υπόθεσης ανέφερε ότι κάθε οικογένεια κατείχε δωμάτιο και ότι σε περίπτωση εκδίωξης των γυναικών, οι σύζυγοί τους και τα παιδιά τους θα συνέχιζαν να καταλαμβάνουν τον ίδιο χώρο ανά οικογένεια. Επιπλέον, το Υπουργείο Οικονομικών δεν είχε ισχυριστεί ενώπιον των εγχώριων δικαστηρίων ότι οι χώροι αυτοί θα δίνονταν σε κάποιον άλλο ή ότι θα μπορούσαν να μετακομίσουν τρίτοι στο χώρο που δημιουργήθηκε από την έξωση των ενήλικων γυναικών προσφευγουσών. Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν εξισορροπήσει τα εκατέρωθεν δικαιώματα και, ως εκ τούτου, δεν είχαν διασφαλίσει την αναλογικότητα της προσβολής του δικαιώματος των ενήλικων γυναικών αναφορικά με το σεβασμό της κατοικίας τους. Επομένως, η παρέμβαση δεν ήταν «αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία».
Παραβίαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της οικίας) όσον αφορά τις ενήλικες γυναίκες προσφεύγουσες.
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό 7.500 ευρώ σε κάθε μία από τις τέσσερις προσφεύγουσες για ηθική τους βλάβη και 1.000 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα και τις δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
