Υιοθεσία τέκνου και καταχώρηση στο ληξιαρχείο του επωνύμου του. Η άρνηση καταχώρισης αποκλειστικά του επωνύμου του θετού γονέα σε αντικατάσταση αυτού των βιολογικών γονέων, παραβίασε το δικαίωμα σεβασμού της οικογενειακής του ζωής
ΑΠΟΦΑΣΗ
Leyla Can κατά Τουρκίας της 18.06.2019 (αριθ. προσφ. 43140/08)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Υιοθεσία παιδιού από μονογονεϊκή οικογένεια. Καταχώριση στο ληξιαρχείο επωνύμου υιοθετημένου. Αίτημα θετού γονέα για καταχώριση ως επωνύμου του παιδιού μόνον το δικό του. Άρνηση των αρχών.
Η προσφεύγουσα υιοθέτησε ένα παιδί ηλικίας 7 ετών, το οποίο μέχρι την υιοθεσία ζούσε με τους βιολογικούς του γονείς. Προέβη σε αλλαγή επωνύμου του υιοθετημένου παιδιού, καταχωρώντας στο ληξιαρχείο το δικό της επίθετο. Στο ληξιαρχείο υπήρχε καταχωρημένο επίσης και το επώνυμο των βιολογικών γονέων του υιοθετημένου παιδιού. Η προσφεύγουσα ζήτησε να είναι καταχωρημένο μόνο το δικό της επώνυμο. Οι Τουρκικές αρχές, απέρριψαν το αίτημα της για πλήρη απαλοιφή του ονοματεπωνύμου των βιολογικών γονέων στα έγγραφα αστικής κατάστασης του παιδιού. Το ίδιο έκαναν και τα εγχώρια δικαστήρια με την αιτιολογία ότι αυτό δεν ήταν σύμφωνο με το αστικό δίκαιο και ότι η αλλαγή θα προκαλούσε σύγχυση στο παιδί.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπάρχει παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της οικογενειακής ζωής (άρθρο 8) γιατί η εφαρμογή του αστικού δικαίου από τα εγχώρια δικαστήρια, όπως σχεδιάστηκε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών, δεν μπορούσε να θεωρηθεί επαρκής σχετικά με τις θετικές υποχρεώσεις που βαρύνουν τον εναγόμενο κράτος σύμφωνα με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Leyla Can, είναι υπήκοος της Τουρκίας που γεννήθηκε το 1964 και ζει στο Mersin (Τουρκία).
Το 2006 η προσφεύγουσα υιοθέτησε παιδί που γεννήθηκε το Σεπτέμβριο του 1999. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας υιοθεσίας το παιδί καταχωρήθηκε στο ληξιαρχείο με το επώνυμο της. Η προσφεύγουσα είχε επίσης το δικαίωμα να αλλάξει το όνομα του παιδιού. Στις 7 Νοεμβρίου 2006, η προσφεύγουσα ζήτησε από το περιφερειακό δικαστήριο της Ταρσού να αντικατασταθούν τα ονόματα των βιολογικών γονέων στα έγγραφα του παιδιού με το δικό της. Υποστήριξε ότι η αναφορά των ονομάτων των βιολογικών γονέων στα έγγραφα ταυτότητας του παιδιού, πριν το δικό της επώνυμο, μπορούσε να προκαλέσει σύγχυση και να έχει αρνητικές συνέπειες στο παιδί. Η προσφεύγουσα ζήτησε να αναγράφεται στο ληξιαρχείο το ονοματεπώνυμό της ως το ονοματεπώνυμο της μητέρας της προσφεύγουσας και ότι το ονοματεπώνυμο του πατέρα του πρέπει να αντικατασταθεί από εκείνο του πατέρα της.
Το Επαρχιακό Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση με το σκεπτικό ότι το υιοθετημένο παιδί δεν εγκαταλείφθηκε, ότι η ταυτότητα των βιολογικών γονέων της ήταν γνωστή, ότι η συγγενική σχέση του παιδιού είχε κατοχυρωθεί και ότι η ζητούμενη τροποποίηση μπορούσε να προκαλέσει σύγχυση ως προς την εν λόγω καταγωγή.
Τέλος, το Επαρχιακό Δικαστήριο έκρινε ότι η προσφεύγουσα, η οποία είχε υιοθετήσει το παιδί μόνη της, δεν μπορούσε να ζητήσει να αντικατασταθούν τα πατρώνυμα του πατέρα και της μητέρας σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα.
Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την αναίρεση τη προσφεύγουσας. Η προσφεύγουσα επικαλέστηκε κυρίως παραβίαση του δικαιώματός της σεβασμού της οικογενειακής της ζωής βάσει του άρθρου 8 της Σύμβασης. .
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Η προσφεύγουσα δεν προβάλλει άλλα επιχειρήματα παρά εκείνα που προβλήθηκαν κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Στα σχόλια της για δίκαιη ικανοποίηση, υποστηρίζει ότι η έλλειψη αστικής εγγραφής έχει προκαλέσει τραύμα και ψυχολογική ταλαιπωρία στο παιδί και τον εαυτό της.
Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι στην παρούσα υπόθεση το παιδί ήταν 7 χρονών όταν υιοθετήθηκε, ότι ήταν σε θέση να κατανοήσει τους δεσμούς με τους βιολογικούς γονείς της, ότι τα συμφέροντά του ήταν πρωταρχικής σημασίας και ότι δεν ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί για το ίδιο μια κατάσταση ανασφάλειας. Ανέφερε επίσης το δικαίωμα του παιδιού να γνωρίζει την προέλευσή του σαν ένας από τους λόγους που δικαιολογούν τις διατάξεις που ίσχυαν κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών.
Η κυβέρνηση υποστήριξε επίσης ότι η βιολογική μητέρα – επειδή έζησε μαζί με το παιδί για τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής της – διατήρησε το ενδιαφέρον της για την ταυτότητά του, ιδίως επειδή το υιοθετημένο παιδί παρέμενε σύμφωνα με τον αστικό κώδικα, ο κληρονόμος της. Υπογράμμισε επίσης ότι η προσφεύγουσα μπόρεσε να αλλάξει το όνομα και το επώνυμο του παιδιού και ότι τηρήθηκε η κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των διαφόρων εμπλεκομένων συμφερόντων, ιδίως ενόψει του περιθωρίου εκτίμησης των κρατών μελών στο συγκεκριμένο θέμα. Επιπλέον, οι νομοθετικές αλλαγές θα επιτρέψουν πλέον στην προσφεύγουσα να αναφέρει το όνομα της , ως μητέρας του παιδιού.
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η προσφεύγουσα έχει την ευκαιρία να υποβάλει τις παρατηρήσεις της σχετικά με την αδυναμία που έχει ως θετή μητέρα, το όνομά της να αντικαταστήσει αυτού της βιολογικής μητέρας του παιδιού στο ληξιαρχείο. Βεβαίως, οι περιστάσεις της υπό κρίση υπόθεσης διαφέρουν κάπως από την νομολογία του Δικαστηρίου, δεδομένου ότι, εν προκειμένω, το παιδί ήταν ήδη επτά ετών κατά τον χρόνο της υιοθέτησής του. Ωστόσο, το Δικαστήριο θεωρεί ότι τα κριτήρια και οι αρχές που αναπτύχθηκαν στην απόφαση Gözüm κατά Τουρκίας πρέπει να το καθοδηγήσουν κατά την εκτίμηση των περιστάσεων της υπόθεσης.
Έτσι, αν και διαβάζοντας τα αιτήματα της προσφεύγουσας προς τις εθνικές αρχές – ιδίως όσον αφορά την αλλαγή στο όνομα του πατέρα της ως το όνομα του πατέρα του υιοθετούμενου τέκνου το Δικαστήριο μπορεί να έχει σοβαρές αμφιβολίες ως προς την ουσία ενός μέρους των καταγγελιών, παρόλα αυτά θεωρεί χρήσιμο να υπενθυμίσει τη διαπίστωση στην οποία κατέληξε στην υπόθεση Gözüm, κατά την οποία, κατά τον κρίσιμο χρόνο: «Όσον αφορά τις υιοθεσίες μονογονεϊκών προσώπων, το τουρκικό αστικό δίκαιο διέθετε νομικό κενό το οποίο θίγει τα πρόσωπα που βρίσκονταν στη θέση της προσφεύγουσας, μια νομική κατάσταση την οποία ο Τούρκος νομοθέτης δεν είχε σίγουρα προβλέψει και πλαισιώσει κατά τρόπο που να επιτυγχάνει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ του γενικού συμφέροντος και των αντικρουόμενων συμφερόντων των ατόμων ».
Το Δικαστήριο σημειώνει με ενδιαφέρον τις πληροφορίες που υπέβαλε η κυβέρνηση σχετικά με τις νομοθετικές εξελίξεις το έτος 2017 σύμφωνα με το νόμο αριθ. 5490, αλλά υπενθυμίζει ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν στην συγκεκριμένη υπόθεση, δεδομένου ότι θεσπίστηκαν σε χρόνο μεταγενέστερο από τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.
Εξάλλου, το Δικαστήριο είναι ευαίσθητο στα επιχειρήματα της Κυβέρνησης, ιδίως προς το συμφέρον ενός παιδιού της απαιτητικής ηλικίας και του δικαιώματος του παιδιού να γνωρίζει την προέλευσή του.
Εντούτοις, ενόψει των συμπερασμάτων στα οποία κατέληξε στην υπόθεση Gözüm (§ 53) ότι η προστασία του αστικού δικαίου, όπως σχεδιάστηκε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών, δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκής σχετικά με τις θετικές υποχρεώσεις που βαρύνουν το εναγόμενο κράτος σύμφωνα με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η άρνηση των τουρκικών αρχών να καταχωρήσουν στο αρμόδιο ληξιαρχείο μόνον το επώνυμο της προσφεύγουσας ως το επώνυμο του παιδιού παραβίασε το δικαίωμα σεβασμού της οικογενειακής της ζωής (επιμέλεια echrcaselaw.com).
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό 2.500 ευρώ για την ηθική βλάβη της προσφεύγουσας.
