Η απαγόρευση επικοινωνίας μητέρας με το παιδί της λόγω κινδύνου απαγωγής του.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Jansen κατά Νορβηγίας της 06.09.2018 (αριθ. προσφ. 2822/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μητέρα ρομά και παιδί, το οποίο έχει τεθεί υπό την προστασία ανάδοχης οικογένειας για λόγους προστασίας. Στάθμιση μεταξύ του δικαιώματος επικοινωνίας μητέρας και τέκνου και του κινδύνου απαγωγής του παιδιού από την οικογένεια της μητέρας. Τα εθνικά δικαστήρια δεν έλαβαν υπόψη τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες της στέρησης επικοινωνίας με τη μητέρα, η οποία μπορούσε να οδηγήσει επιπλέον στην αποξένωση από την ταυτότητα των Ρομά. Παραβίαση του δικαιώματος στην οικογενειακή ζωή.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, κυρία B. Jansen, είναι νορβηγίδα υπήκοος, η οποία γεννήθηκε το 1992 και ζει στο Όσλο. Η υπόθεση αφορούσε την καταγγελία της ότι δεν της επιτρεπόταν η επικοινωνία με την κόρη της, που είχε τεθεί υπό την προστασία μιας οικογένειας αναδόχων.
Η κόρη της κας Jansen, Α, γεννήθηκε το 2011. Η ίδια και το παιδί ζούσαν για λίγο με τους γονείς της που είναι όλοι νορβηγοί Ρομά, μέχρι να διωχτούν από τον πατέρα της. Για αρκετούς μήνες μετακινούνταν εντός και εκτός ενός κέντρου οικογενειακής μέριμνας.
Τον Ιούνιο του 2012 η Υπηρεσία Πρόνοιας του Παιδιού εξέδωσε εντολή να τοποθετηθεί η ανήλικη κόρη τους, Α, σε ανάδοχη οικογένεια έκτακτης ανάγκης με μυστική διεύθυνση. Στην κα Jansen επιτράπηκε μόνο μία ώρα επικοινωνίας με επιτήρηση ανά εβδομάδα με βάση τον κίνδυνο να απαχθεί το παιδί.
Το Δεκέμβριο εκδόθηκε απόφαση επιμέλειας, κατά την οποία η κα Jansen και ο πατέρας του παιδιού είχαν τη δυνατότητα να έχουν επικοινωνία με επιτήρηση διάρκειας μίας ώρας, τέσσερις φορές το χρόνο. Κανείς από τους γονείς δεν είχε το δικαίωμα να γνωρίζει την τοποθεσία που έμενε η κόρη τους.
Μετά την αμφισβήτηση της απόφασης επικοινωνίας εκ μέρους της κας Jansen και του πατέρα της Α, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο αποφάσισε ότι ήταν προς το συμφέρον του παιδιού να μην έχουν καθόλου οι γονείς δικαιώματα επικοινωνίας.
Η απόφαση αυτή επικυρώθηκε από το Εφετείο, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο αναίρεσε την απόφαση τον Οκτώβριο του 2014 και την παρέπεμψε στο Εφετείο για νέα εκδίκαση.
Κατά τη δεύτερη αυτή διαδικασία, το Εφετείο τον Απρίλιο του 2015 ενέμεινε στην απόφασή του για τον περιορισμό κάθε επικοινωνίας με το παιδί της και τον Ιούλιο του 2015 απορρίφθηκε το αίτημα της κας Jansen για επανεξέταση της υπόθεσης στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ο κύριος λόγος για τον περιορισμό της επικοινωνίας εκ μέρους των Δικαστηρίων, ήταν ο κίνδυνος απαγωγής της Α από την οικογένεια της κας Jansen, η οποία θα μπορούσε να είναι επιβλαβής για το παιδί, αλλά και η πιθανότητα να αποκαλυφθεί η μυστική διεύθυνση της οικογένειας των αναδόχων. Επίσης, αξιολόγησαν τις δεξιότητες της κας Jansen ως μητέρα και την ικανότητάς της να αντέχει τον βίαιο και αυταρχικού πατέρα της. Έλαβαν υπόψη το υπόβαθρο της οικογένειας Ρομά, χωρίς να θεωρείται ότι αποτελεί εμπόδιο στον περιορισμό της επικοινωνίας.
Στηριζόμενη στο άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής), η κα Jansen διαμαρτυρήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 8 για την άρνηση των Δικαστηρίων να χορηγήσουν σε αυτήν το νόμιμο δικαίωμά της για επικοινωνία με την κόρη της Α.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 8
Σεβασμός στην οικογενειακή ζωή
Βάσει των εκτιμήσεων των αποδεικτικών στοιχείων που έγιναν από τα εθνικά δικαστήρια, υπήρχαν ενδείξεις ότι υπήρχε πραγματικός κίνδυνος απαγωγής που προήλθε κυρίως από τον πατέρα της προσφεύγουσας, αλλά δεν περιοριζόταν σε αυτόν. Ο πατέρας της προσφεύγουσας είχε μαχαιρώσει ένα γειτονικό ζευγάρι με την πεποίθηση ότι είχαν βοηθήσει την προσφεύγουσα να φύγει με το παιδί από το σπίτι του. Η προσφεύγουσα είχε πει ότι ο πατέρας της σχεδίαζε να τη μεταφέρει σε άλλη χώρα, να την σκοτώσει και να πάρει το παιδί της. Ο πατέρας του παιδιού είχε υποστεί θανατικές απειλές, όταν είχε προσπαθήσει να αναγνωριστεί η πατρότητά του. Ένα μέλος δε της οικογένειας είχε ακολουθήσει έναν από τους γονείς, πιθανότατα για να ανακαλύψει τον τόπο που βρισκόταν το παιδί. Το Δικαστήριο δεν διέθετε καμία βάση, ώστε να αποστεί από την κρίση του εθνικού δικαστηρίου αναφορικά με τον «πραγματικό» κίνδυνο απαγωγής. Το ΕΔΔΑ δέχθηκε, επίσης, την εκτίμηση των εθνικών αρχών ότι οι συνέπειες μιας απαγωγής θα ήταν επιζήμιες για την ανάπτυξη του παιδιού, καθώς θα ήταν και πάλι πιθανό να υποστεί παραμέληση.
Όσον αφορά τη διαδικασία, αφού το Διοικητικό Συμβούλιο εξέδωσε την απόφαση περί προστασίας, η υπόθεση εξετάστηκε μία φορά από το Πρωτοδικείο, δύο φορές από το Εφετείο και μία φορά πλήρως από το Ανώτατο Δικαστήριο. Επιπλέον, η Επιτροπή Προσφυγών του Ανωτάτου Δικαστηρίου επανεξέτασε την υπόθεση. Η έδρα του Ανώτατου Δικαστηρίου απαρτίζεται από τρεις επαγγελματίες δικαστές, έναν λαϊκό δικαστή και έναν ψυχολόγο. Έτσι, δεν μπορεί να ειπωθεί ότι υπήρξε έλλειψη γνωμάτευσης ειδικών. Η προσφεύγουσα, μέσω του δικηγόρου νομικής συνδρομής, είχε τη δυνατότητα να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία και να δώσει κατάθεση. Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, τα εθνικά Δικαστήρια όχι μόνο είχαν εκτιμήσει την κατάσταση της προσφεύγουσας και της κόρης της κατά τον χρόνο της αναλήψεως της φροντίδας, αλλά είχαν παρακολουθήσει και τις μεταγενέστερες εξελίξεις.
Έτσι, το Ανώτατο Δικαστήριο διενήργησε μια εκτεταμένη αξιολόγηση της πρόσφατης εξέλιξης και της κατάστασης της προσφεύγουσας την εποχή εκείνη. Ως εκ τούτου, κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων λαμβάνονται υπόψη πολλές πτυχές, όχι μόνο τον βαθμό κινδύνου απαγωγής, αλλά και τις συνέπειες σε περίπτωση απαγωγής, τα σημάδια ότι το παιδί έχει υποστεί παραμέληση, την ευαισθησία και τις ανάγκες του, το δικαίωμά του να γνωρίζει το πολιτισμικό υπόβαθρο για τους Ρομά και τις συνέπειες που θα είχε η επικοινωνία του με τους πραγματικούς γονείς του στους αναδόχους.
Επομένως, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι ο κίνδυνος απαγωγής δεν συνδέονταν μόνο με τον χρόνο που θα ελάμβαναν χώρα οι επαφές, αλλά και με τον κίνδυνο να γνωρίσει η οικογένεια της προσφεύγουσας την κατοικία και την ταυτότητα της οικογένειας των αναδόχων. Επομένως, η οργάνωση τέτοιων συναντήσεων θα ήταν δύσκολη και θα μπορούσε ενδεχομένως να συνεπάγεται την αποκάλυψη πληροφοριών για το πού ζούσε το παιδί.
Ωστόσο, δεν είχε προβλεφθεί ποτέ ότι θα πραγματοποιηθούν περισσότερες από τέσσερις συναντήσεις ετησίως, ένας παράγοντας που μείωνε τον κίνδυνο να αποκαλυφθεί η τοποθεσία της Α.
Επιπλέον, η καταγγελλόμενη απόφαση συνεπαγόταν τον κίνδυνο να περιοριστούν αποτελεσματικά οι οικογενειακές σχέσεις μεταξύ της προσφεύγουσας και της κόρης της. Στην απόφασή του το Εφετείο δεν είχε ρητά αναφέρει ότι η προσφεύγουσα και η κόρη της δεν είχαν συναντηθεί για τρία χρόνια. Επιπλέον, η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου δεν είχε επικεντρωθεί στην επανένωση της κόρης και της μητέρας της ή στην προετοιμασία για επανένωση στο εγγύς μέλλον, αλλά στην προστασία του παιδιού από πιθανή απαγωγή και τις συνέπειές της. Υπήρχε ο κίνδυνος το παιδί να χάσει εντελώς την επαφή του με τη μητέρα του. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, ήταν επιτακτική η εξέταση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένας μόνιμος διαχωρισμός ενός παιδιού από τη φυσική του μητέρα (mutatis mutandis , Görgülü κατά Γερμανίας ). Αυτό συνέβαινε κατά μείζονα λόγο, γιατί ο διαχωρισμός του παιδιού από τη μητέρα του θα μπορούσε επίσης να είχε οδηγήσει στην αποξένωση του από την ταυτότητα των Ρομά.
Εν ολίγοις, οι ενδεχόμενες μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες της στέρησης επικοινωνίας της κόρης με τη μητέρα της και η θετική υποχρέωση να ληφθούν μέτρα για τη διευκόλυνση της οικογενειακής επανένωσης, όσο το δυνατόν συντομότερα, δεν είχαν σταθμιστεί επαρκώς κατά την εξισορρόπηση των εκατέρωθεν συμφερόντων.
Συμπέρασμα:
Παραβίαση του άρθρου 8
Δίκαιη ικανοποίηση: 25.000 ευρώ (ηθική βλάβη) (επιμέλεια echrcaselaw.com).
