Παραπληγικός κρατούμενος: Η μετακίνησή του σε δύο ορόφους συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση
ΑΠΟΦΑΣΗ
Bayram κατά Τουρκίας της 04.02.2020 (αριθ. προσφ. 7087/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Συνθήκες κράτησης και άτομα με κινητικά προβλήματα. Συνθήκες κράτησης παραπληγικού και δεν μπορούσε να μετακινηθεί μόνος του.
Ο προσφεύγων, του οποίου το ποσοστό αναπηρίας του ήταν 92%, δεν έλαβε αρχικά καμία βοήθεια στη φυλακή Batman. Στη συνέχεια, οι σωφρονιστικές αρχές διόρισαν δύο συγκρατούμενούς του για να τον βοηθήσουν. Η περίοδος κατά την οποία ο προσφεύγων, ήταν ανήμπορος να μετακινηθεί μόνος του, αφού έπρεπε να μεταφερθεί μεταξύ δύο διαφορετικών ορόφων, διήρκησε περίπου 17 μήνες.
Σύμφωνα με το Στρασβούργο, η κράτηση ατόμων με αναπηρία σε ίδρυμα, στο οποίο δεν μπορούν να μετακινούνται με δικά τους μέσα ισοδυναμεί με «εξευτελιστική μεταχείριση» κατά την έννοια του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 (απαγόρευση της εξευτελιστικής μεταχείρισης) όσον αφορά τις συνθήκες κράτησης του προσφεύγοντος στη φυλακή Batman από τις 11.04.2001 έως 25.09.2012, και ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης όσον αφορά τις συνθήκες κράτησης του προσφεύγοντος κατά τη διάρκεια της κράτησης του στις φυλακές Diyarbakır από τις 25.09.2012 έως τις 14.06.2013.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Fikret Bayram, είναι Τούρκος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1972 και ζει στο Batman της Τουρκίας.
Μεταξύ του 1990 και του 1992, ο προσφεύγων συμμετείχε σε διάφορες τρομοκρατικές ενέργειες, μεταξύ των οποίων τρεις ανθρωποκτονίες, στο όνομα της παράνομης οργάνωσης Χεζμπολάχ. Κατά τη διάρκεια μιας από αυτές τις πράξεις τραυματίστηκε από σφαίρα ενός από τα θύματά του με αποτέλεσμα να καταστεί παραπληγικός.
Το 1995 κηρύχθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 26 ετών, πριν λάβει Προεδρική χάρη. Το 2000, οι αρχές ανακάλυψαν ότι είχε λάβει μέρος σε άλλες αντίστοιχες ενέργειες, με αποτέλεσμα να φυλακιστεί για άλλη μια φορά, και στη συνέχεια να αφεθεί ελεύθερος το 2004. Το 2006 του επιβλήθηκε ποινή ισόβιας κάθειρξης.
Οι φάκελοι ιατρικών πραγματογνωμοσυνών καταρτίστηκαν μεταξύ του 2007 και του 2009, στη συνέχεια το 2011 και το 2013. Οι πρώτες πραγματογνωμοσύνες έδειξαν ότι υπέφερε από μόνιμη αναπηρία, ότι ήταν υποχρεωμένος να χρησιμοποιεί αναπηρική καρέκλα και ότι το ποσοστό αναπηρίας ανέρχονταν στο 92%. Οι πιο πρόσφατες αναφορές έδειξαν ότι έπασχε από διαταραχές που σχετίζονταν με τα νεφρά και παχυσαρκία και ότι υπέφερε από κατάθλιψη.
Μετά από την καταδίκη του το 2006, και παρά την ιατρική του κατάσταση, ο προσφεύγων φυλακίστηκε στις φυλακές του Batman το 2009, όπου κρατούνταν με αρκετούς άλλους κρατούμενους σε ένα χώρο ο οποίος επεκτείνονταν σε δύο ορόφους.
Ο αδελφός του, ο οποίος ήταν ένας από τους κρατουμένους, τον φρόντιζε μέχρι που αφέθηκε ελεύθερος. Ανατέθηκε μετ’ έπειτα η φροντίδα του σε δύο άλλους κρατούμενους έναντι πληρωμής. Τον βοηθούσαν να ανεβεί τα σκαλιά και του παρείχαν βοήθεια για τις προσωπικές τους ανάγκες υγιεινής, καθώς εξαρτώνταν ολοκληρωτικά από τη βοήθεια τρίτων για τη διεκπεραίωση των καθημερινών του δραστηριοτήτων λόγω της αναπηρίας του. Το 2012 ο προσφεύγων μεταφέρθηκε κατόπιν αιτήσεώς του στη φυλακή Diyarbaki, στην οποία ο κύριος χώρος των κρατουμένων επεκτείνονταν μόνο σε έναν όροφο και υπήρχε ανελκυστήρας, με δύο αναπηρικές καρέκλες διαθέσιμες. Ένας συγκρατούμενός του διορίστηκε ως φροντιστής του.
Στις 14 Ιουνίου 2013, ο Εισαγγελέας του Diyarbakir αποφάσισε να διατάξει την αναστολή έκτισης της ποινής του προσφεύγοντος λόγω της κατάστασης της υγείας του. Αφέθηκε ελεύθερος την ίδια μέρα.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Ενώ βρισκόταν στη φυλακή ο προσφεύγων, του οποίου το ποσοστό αναπηρίας ανερχόταν στο 92%, δεν είχε λάβει βοήθεια μεταξύ 11.04.2011 και 27.04.2011, ημερομηνία που αποφυλακίστηκε ο αδελφός του, ο οποίος βρίσκονταν επίσης στη φυλακή και τον φρόντιζε, όταν οι αρχές των φυλακών του Batman αποφάσισαν ότι δύο από τους συγκρατούμενούς του θα έπρεπε να τον βοηθήσουν ως αμειβόμενοι φροντιστές. Στις 25.09.2012 ο προσφεύγων μεταφέρθηκε στη φυλακή τύπου Δ του Diyarbakır και τοποθετήθηκε σε κοιτώνα ο οποίος είχε μόνο ένα όροφο, με δύο αναπηρικά καροτσάκια στη διάθεσή του.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι, σε γενικές γραμμές, οι αρχές είχαν επιδείξει κάποια επιμέλεια προβλέποντας για τον προσφεύγοντα και βελτιώνοντας τις συνθήκες κράτησής του. Δεν υπήρχε τίποτα που να αποδεικνύει ότι υπήρξε πρόθεση να ταπεινωθεί κατά τη διάρκεια της κράτησής του. Δύο διαδικασίες κινήθηκαν με σκοπό την προεδρική χάρη του προσφεύγοντος. Αποφυλακίστηκε στις 14.06.2013 για λόγους υγείας, με υποχρέωση να υποβάλλεται κάθε τρεις μήνες σε ιατρικές εξετάσεις.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η κράτηση ατόμων με αναπηρία σε ίδρυμα στο οποίο δεν ήταν σε θέση να μετακινούνται με δικά τους μέσα ισοδυναμεί με «εξευτελιστική μεταχείριση» σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης.
Όσον αφορά την περίοδο από 11.04 έως 27.04.2011, στη φυλακή Batman, ο προσφεύγων δεν μπόρεσε να μετακινείται αυτόνομα: οι χώροι κράτησης ήταν σε δύο διαφορετικούς ορόφους, και το κρεβάτι του ήταν στον επάνω όροφο, ενώ οι τουαλέτες και η πόρτα στην αυλή ήταν στο ισόγειο. Ο προσφεύγων έπρεπε να ζητήσει βοήθεια από τους συγκατηγορούμενους του για να πάει στις τουαλέτες. Στις 27.04.2011 δύο κρατούμενοι είχαν εκπαιδευτεί να τον φροντίζουν έναντι αμοιβής. Η περίοδος κατά την οποία ο προσφεύγων έπρεπε να μεταφερθεί για να ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες ολοκληρώθηκε στις 25.09.2012 και συνεπώς διήρκεσε 17 μήνες περίπου.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η κυβέρνηση δεν είχε εξηγήσει γιατί ο προσφεύγων δεν είχε μεταφερθεί στη φυλακή τύπου Metris, που ήταν σχεδιασμένη ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει άτομα με μειωμένη κινητικότητα ή σε φυλακή όπου ο χώρος διαβίωσης ήταν μόνο σε έναν όροφο και, ως εκ τούτου, θα μπορούσε να προσαρμοστεί πιο εύκολα στη δική του κατάσταση.
Τέλος, στις 25.09.2012, ο προσφεύγων μεταφέρθηκε στη φυλακή Diyarbakır, όπου ο χώρος αναψυχής περιορίζονταν μόνο στον ένα όροφο και διέθετε επιπλέον αναπηρικό καροτσάκι. Η πόρτα τουαλέτας είχε διαπλατυνθεί ειδικά για τις αναπηρικές καρέκλες.
Υπό το πρίσμα αυτών των γεγονότων, το Δικαστήριο διαπίστωσε, κατά συνέπεια, παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες κράτησης στη φυλακή Batman από τις 11.04.2001 έως τις 25.09.2012, και ότι δεν υπήρξε παραβίαση όσον αφορά τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές Diyarbakır.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Λαμβάνοντας υπόψη ότι από τις 25.09.2012 οι αρχές είχαν αναλάβει δράση με σκοπό να βελτιώσουν τις συνθήκες κράτησης του προσφεύγοντος και να του χορηγήσουν αναστολή εκτέλεσης της ποινής του στις 14.06.2013, το Δικαστήριο έκρινε ότι, υπό τις συνθήκες αυτές, η ηθική βλάβη που υπέστη ο προσφεύγων είχε επαρκώς αντισταθμιστεί από τη διαπίστωση της παράβασης.
