Η διαμονή σε κελί με προσωπικό χώρο κάτω των 3 τ.μ. και η μη χορήγηση ακουστικών σε κωφό κρατούμενο συνιστούν εξευτελιστική μεταχείριση.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ābele κατά Λετονίας της 5/10/2017 (αρ. προσφ. 60429/12 και 72760/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κρατούμενος με προβλήματα όρασης, ακοής και κίνησης. Ο χώρος στα κελιά δεν μπορεί να είναι κατώτερος από 3 τ.μ. για κάθε κρατούμενο. Ο μειωμένος προσωπικός χώρος που τέθηκε στη διάθεση του προσφεύγοντος για σχεδόν δύο χρόνια, μαζί με την μη χορήγηση σε αυτόν ακουστικό βοήθημα συνιστά απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Valters Ābele, είναι Λετονός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1968 και σήμερα κρατείται στις Φυλακές Jēkabpils (Λετονία). Είναι κωφός και μουγκός από τη γέννησή του και έχει περιορισμένες γνώσεις της νοηματικής γλώσσας. Η υπόθεση αφορά την καταγγελία του σχετικά με τους όρους κράτησής του στη φυλακή Brasa.
Ο κ. Ābele κρίθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως το 2009 και μεταφέρθηκε στη φυλακή Brasa από άλλη φυλακή το Δεκέμβριο του 2011. Η καταγγελία του αφορά μια περίοδο στην οποία κρατούνταν σε τρία κελιά με πολλούς άλλους κρατούμενους στη φυλακή Brasa, μεταξύ 1 Ιανουαρίου 2012 και 16 Φεβρουαρίου 2015. Άλλαξε τρία κελία εκείνη τη περίοδο, τα οποία μάλιστα έπρεπε να τα μοιράζεται με άλλους κρατούμενους με αποτέλεσμα να νιώθει ευάλωτος και απομονωμένος. Υποστηρίζει ότι τα κελιά δεν ήταν αρκετά ζεστά και είχε πολύ μικρό χώρο. Αντιμετώπιζε επίσης δυσκολίες στην επικοινωνία με τις σωφρονιστικές αρχές. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ίδιο, η φυλακή δεν ήταν σε θέση να του προσφέρει τις κατάλληλες δυνατότητες αναψυχής και άσκησης.
Ο κ. Ābele διαμαρτυρήθηκε στις αρχές των σωφρονιστικών ιδρυμάτων και στα δικαστήρια, ζητώντας τη μεταφορά του σε κελί με λιγότερους κρατούμενους ή σε άλλη φυλακή. Τα αιτήματά του απορρίφθηκαν, καθώς οι σωφρονιστικές αρχές και τα δικαστήρια διαπίστωσαν ποικιλοτρόπως ότι δεν υπήρχε απειλή για τη ζωή ή την υγεία του στη φυλακή όπου κρατούνταν ή αρνήθηκαν την έγκριση των αιτημάτων τους για διαδικαστικούς ή άλλους λόγους. Τελικά μεταφέρθηκε σε φυλακή με ηπιότερη ασφάλεια το Σεπτέμβριο του 2016, όπου τοποθετήθηκε σε ένα κελί με μόλις δύο άλλους κρατούμενους.
Δεν του δόθηκε ακουστικό βοήθημα μέχρι τον Απρίλιο του 2016 και ακόμα και τότε το εξάρτημα δε λειτουργούσε σωστά. Ο κ. Ābele υπέβαλε 25 χειρόγραφες καταγγελίες στις αρχές σχετικά με τις συνθήκες κράτησής του, επιδιώκοντας να μεταφερθεί σε μονό ή διπλό κελί ή σε άλλες φυλακές. Μάλιστα σε μια περίπτωση, ο ίδιος ζήτησε να μεταφερθεί σε φυλακές με αυστηρότερο καθεστώς προκειμένου να τοποθετηθεί σε κελί με λιγότερους κρατούμενους.
Οι σωφρονιστικές αρχές και τα δικαστήρια απέρριψαν τις καταγγελίες του και αρνήθηκαν να τον μεταφέρουν σε άλλη φυλακή ή κελί. Μετά από αναγκαστική εργασία τελικά μεταφέρθηκε στις φυλακές Jēkabpils το Σεπτέμβριο του 2016, όπου τοποθετήθηκε σε ένα κελί με δύο άλλους κρατούμενους, ένας από τους οποίους είχε παρόμοιο πρόβλημα ακοής.
Βασιζόμενος στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), ο κ. Ābele κατήγγειλε τις συνθήκες κράτησης του στη φυλακή Brasa. Επικαλείται επίσης το άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής).
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Το Δικαστήριο εξέτασε δύο ξεχωριστές περιόδους κράτησης, τη πρώτη όταν ο κ. Ābele είχε λιγότερους από τρία τετραγωνικά μέτρα προσωπικού χώρου, από την 1η Ιανουαρίου 2012 έως τις 26 Φεβρουαρίου 2013 και τη δεύτερη περίοδο από τις 26 Φεβρουαρίου 2013 μέχρι τις 16 Φεβρουαρίου 2015, όταν είχε μεταξύ τριών και τεσσάρων τετραγώνων μέτρων προσωπικού χώρου.
Όσον αφορά την πρώτη περίοδο, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι βάσει της νομολογίας του υπήρχε ισχυρό τεκμήριο παραβίασης του άρθρου 3, όταν ο προσωπικός χώρος ήταν κάτω των τριών τετραγωνικών μέτρων και ότι δεν υπήρχαν παράγοντες ικανοί να ανατρέψουν αυτό το τεκμήριο. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, ένας τέτοιος παράγοντας μπορεί να είναι αν η εν λόγω περίοδος είναι «σύντομη, περιστασιακή και ελάσσονος σημασίας». Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ίσχυε στη περίπτωση του κ. Abele, καθώς κρατούνταν για περισσότερο από ένα έτος σε κελί με προσωπικό χώρο κατώτατο του ορίου.
Όσον αφορά τη δεύτερη περίοδο, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο διαθέσιμος χώρος κυμαίνεται από 3,09 έως 3,28 τετραγωνικά μέτρα, ήταν μόλις λίγο πάνω από το ελάχιστο πρότυπο των τριών τετραγωνικών μέτρων, και ο κ. Ābele υποστήριξε ότι η έλλειψη χώρου σε συνδυασμό με την αναπηρία του τον καθιστούσαν ιδιαίτερα ευάλωτο. Είχε μάλιστα ζητήσει να μεταφερθεί στο αυστηρότερο καθεστώς φυλακών προκειμένου να τοποθετηθεί σε κελί με λιγότερους κρατούμενους.
Επιπλέον, οι αρχές δεν του είχαν παράσχει ακουστικό βοήθημα μέχρι τον Απρίλιο του 2016, ημερομηνία κατά την οποία βρίσκονταν στη φυλακή για περισσότερο από τέσσερα χρόνια. Ακόμα και τότε, το ακουστικό βοήθημα δεν δούλευε σωστά. Παρόλο που η Σύμβαση δεν απαιτούσε όλοι οι κρατούμενοι με προβλήματα ακοής να έχουν στη διάθεσή τους ακουστικό βοήθημα, η παροχή ενός τέτοιου βοηθήματος σε προγενέστερο στάδιο θα βελτίωνε εν μέρει την κατάστασή του.
Ήταν αλήθεια ότι μια σειρά δραστηριοτήτων και υπηρεσιών είχαν παρασχεθεί στη φυλακή Brasa. Ωστόσο, ο κ. Abele υπόκειτο σε ίδιο καθεστώς, ίδια μεταχείριση και ίδιο φάσμα δραστηριοτήτων και υπηρεσιών που ήταν διαθέσιμα στον πληθυσμό των φυλακών. Κατά τη σχετική περίοδο, δεν έγινε καμία ιδιαίτερη προσπάθεια να ξεπεραστούν τα προφανή προβλήματα επικοινωνίας που είχε ο προσφεύγων με το προσωπικό των φυλακών.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μειωμένος προσωπικός χώρος που τέθηκε στη διάθεση του κ. Ābele κατά τη διάρκεια της εν λόγω δεύτερης περιόδου, η οποία διήρκεσε σχεδόν δύο χρόνια, μαζί με το αναπόφευκτο συναίσθημα απομόνωσης και μοναξιάς λόγω της απραξίας και της απάθειας να ξεπεραστούν ορισμένα προβλήματα επικοινωνίας που οφείλονταν στην αναπηρία του, τον οδήγησαν να βιώσει αισθήματα αγωνίας και κατωτερότητας, αγγίζοντας σχεδόν το κατώτατο όριο απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης.
Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 όσον αφορά τους όρους κράτησης του κ. Ābele στη φυλακή Brasa από την 1η Ιανουαρίου 2012 έως τις 16 Φεβρουαρίου 2015.
Λοιπά άρθρα
Λαμβάνοντας υπόψη το πόρισμά του βάσει του άρθρου 3, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν αναγκαίο να εξεταστεί χωριστά η προσφυγή σύμφωνα με το άρθρο 13.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Λετονία όφειλε να καταβάλει στον κ. Ābele 7.500 ευρώ για ηθική βλάβη (επιμέλεια echrcaselaw.com).
