Η αναιτιολόγητη επιβολή περιορισμών των επισκεπτηρίων συγγενών προσωρινά κρατούμενων, παραβιάζει το δικαίωμα προστασίας της οικογενειακής ζωής και συνιστά απαγορευμένη διάκριση.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Chaldayev κατά Ρωσίας  της 28.05.2019 (αριθ. προσφ. 33172/16)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Προσωρινή κράτηση κατηγορούμενου και δικαίωμα επισκεπτηρίου από συγγενείς. Το κράτος δεν έχει δικαίωμα να επιβάλλει περιορισμούς στις επισκέψεις συγγενών των προσωρινά κρατούμενων που δεν κρίνονται κατάλληλοι και πραγματικά αναγκαίοι. Ο προσφεύγων,  κατά το διάστημα της προσωρινής κράτησής του στερήθηκε το δικαίωμα επικοινωνίας με τους γονείς του, γιατί τα αιτήματα  των γονέων του αλλά και τα δικά του  για επισκεπτήριο, απορρίφθηκαν  από το Δικαστήριο,  χωρίς αιτιολογία. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπάρχει παραβίαση του άρθρου 8 ( δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) γιατί ο προσφεύγων στερήθηκε την επικοινωνία με τους γονείς του εξαιτίας των περιορισμών που επιβλήθηκαν από το κράτος, χωρίς να κρίνει αν ήταν  κατάλληλοι και αναγκαίοι, και παραβίαση του άρθρου 14 (απαγόρευση διακρίσεων)  γιατί η επιβολή περιορισμών στο δικαίωμα επισκεπτηρίου του προσφεύγοντος δεν ήταν  αιτιολογημένη ως μία ανεξάρτητη περίπτωση, αλλά  εξομοιώθηκε ως προς το δικαίωμα αυτό, με τους ισόβια  καταδικασθέντες, αν και ήταν προσωρινά κρατούμενος, παραβιάζοντας το τεκμήριο αθωότητας.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 8

Άρθρο 14

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Artur Rinatovich Chaldayev, είναι Ρώσος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1986. Κρατείται προσωρινά  στο Ruzayevka.

Στις 24 Ιανουαρίου 2013, ο προσφεύγων, που ήταν ύποπτος για συμμετοχή σε ένοπλη ληστεία, κατηγορήθηκε για το αντίστοιχο αδίκημα. Στις 18 Μαΐου 2015 καταδικάστηκε σε 13 χρόνια πρόσκαιρης κάθειρξης και άσκησε έφεση.

Την 1η Ιουνίου 2015 οι γονείς του ζήτησαν άδεια να επισκεφτούν τον γιο τους. Ο δικαστής απέρριψε το αίτημά τους με το σκεπτικό ότι οι γονείς είχαν ήδη επισκεφτεί προ λίγο καιρό τον προσφεύγοντα. Διαμαρτυρήθηκαν για την απόφαση αυτή ενώπιον του Πρόεδρου του δικαστηρίου, αλλά η καταγγελία τους απορρίφθηκε.

Στις 10 Αυγούστου 2015 ο προσφεύγων ζήτησε άδεια για να δεχτεί επίσκεψη από τους γονείς του. Η αίτηση απορρίφθηκε, χωρίς να αιτιολογηθεί η εν λόγω απόφαση. Στις 5 Οκτωβρίου 2015 οι γονείς υπέβαλλαν  δύο αιτήσεις για να τους επιτραπεί να επισκεφτούν τον γιο τους ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου της Δημοκρατίας της Μορδόβιας. Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε τα αιτήματά τους.

Εν τω μεταξύ, στις 11 Οκτωβρίου 2015 ο προσφεύγων υπέβαλε καταγγελία ενώπιον του Εισαγγελέα της Δημοκρατίας της Μορδοβίας,  διαμαρτυρόμενος για τον μικρό αριθμό και τη σύντομη διάρκεια των επισκέψεων που είχε δεχτεί στη φυλακή. Οι επισκέψεις είχαν πραγματοποιηθεί σε ένα δωμάτιο με ένα διαχωριστικό τοίχο που εμπόδιζε οποιαδήποτε φυσική επαφή μεταξύ του φυλακισμένου και των επισκεπτών του και είχε μόνο τη δυνατότητα να μιλήσει με τους γονείς με τη χρήση τηλεφώνου, το οποίο παρακολουθούνταν από τους φύλακες.

Στις 29 Οκτωβρίου 2015 η καταδίκη του κατέστη τελεσίδικη και στις 27 Νοεμβρίου 2015  μεταφέρθηκε σε σωφρονιστικό ίδρυμα για να εκτίσει την ποινή καθείρξεως.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 8

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι σε πολλές προηγούμενες περιπτώσεις διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 8 λόγω άρνησης χορήγησης άδειας για οικογενειακές επισκέψεις σε άτομα που βρίσκονταν υπό προσωρινή κράτηση, καθώς και για την ύπαρξη διαχωριστικού τοίχου μεταξύ του κρατουμένου και των επισκεπτών του. Είχε, ειδικότερα, θεωρήσει ότι το άρθρο 18 του Ν. Η 103-FZ δεν πληρούσε τα κριτήρια ποιότητας και προβλεψιμότητας, διότι προέβλεπε απεριόριστες διακριτικές εξουσίες στις εγχώριες αρχές στον τομέα των επισκέψεων στις φυλακές και δεν καθορίζονταν οι συνθήκες υπό τις οποίες μπορούν οι επισκέψεις αυτές να μην γίνουν δεκτές.

Στις 29 Ιουλίου, 12 Αυγούστου και 6 Οκτωβρίου 2015 τα δικαστήρια απέρριψαν αιτήσεις για επισκέψεις που υπέβαλαν ο προσφεύγων και οι γονείς του. Οι αποφάσεις αυτές, δεν αιτιολογήθηκαν.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι περιορισμοί των επισκέψεων στον κ. Chaldayev βασίστηκαν στην παράγραφο 143 των Κανονισμών των Φυλακών και εφαρμόστηκαν αυτόματα σε σχέση με όλους τους κρατουμένους. Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι, όσον αφορά τα δικαιώματα επίσκεψης, το κράτος δεν θα μπορούσε να έχει  τη διακριτική ευχέρεια να καθορίσει γενικούς περιορισμούς χωρίς να επιτρέπει την ευελιξία κατά τον προσδιορισμό,  του εάν οι περιορισμοί ήταν κατάλληλοι ή πραγματικά αναγκαίοι.

Τα στοιχεία αυτά αρκούν για να διαπιστώσει το Δικαστήριο ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8.

Άρθρο 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι, όσον αφορά τα  άτομα που στερήθηκαν την ελευθερία τους, τόσο  οι κρατούμενοι οι οποίοι δεν είχαν καταδικαστεί με αμετάκλητη απόφαση, όσο και οι κρατούμενοι των οποίων οι καταδικαστικές αποφάσεις κατέστησαν αμετάκλητες,  συνεχίζουν να επωφελούνται από το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής τους ζωής. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο προσφεύγων κρατούνταν υπό συνθήκες παρόμοιες με αυτές ενός καταδικασθέντος κρατουμένου.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι σύμφωνα με το άρθρο 18 του νόμου αριθ. 103-FZ, ο χρόνος επισκέψεων που δόθηκε στους κρατουμένους στις φυλακές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν είχαν καταδικαστεί με αμετάκλητη απόφαση, ήταν μία ώρα λιγότερη (τρεις ώρες) από τη διάρκεια που ορίζεται στο άρθρο 89 του Κώδικα Εκτέλεσης των ποινικών αδικημάτων (CECS) σχετικά με τους καταδικασθέντες κρατούμενους (τέσσερις ώρες). Ομοίως, ο νόμος αριθ. 103-FZ δεν προέβλεπε τίποτα για μεγάλες επισκέψεις για άτομα που κρατούνται προσωρινά σε φυλακές, ενώ το CECS επέτρεψε καταδικασθέντες κρατούμενους να λαμβάνουν τουλάχιστον δύο μεγάλης διάρκειας επισκέψεις ετησίως. Οι περιορισμοί στους κρατούμενους που βρίσκονταν υπό προσωρινή κράτηση  στα δικαιώματα επισκέψεων ισχύουν γενικά για τους κρατουμένους, ανεξάρτητα από τους λόγους της επιβολής προσωρινής κράτησης, το στάδιο της ποινικής διαδικασίας και τυχόν λόγους ασφαλείας.

Το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε καμία αντικειμενική αιτιολόγηση για μια τέτοια διαφορετική μεταχείριση όσον αφορά είτε  τη χρονική διάρκεια των σύντομων επισκέψεων ή το δικαίωμα μακρών επισκέψεων. Όσον αφορά την αδυναμία του κ. Chaldayev να λάβει άδεια για μακρά επίσκεψη από τους γονείς, το Δικαστήριο έκρινε ότι το καθεστώς προσωρινής κράτησής του ισοδυναμούσε με εκείνο ενός κρατούμενου που εξέτιε ποινή ισόβιας  κάθειρξη, δηλαδή ένα πρόσωπο που καταδικάστηκε για εξαιρετικά σοβαρές και επικίνδυνες πράξεις, των οποίων η κράτηση περιείχε και την απομόνωση. Το Δικαστήριο δεν μπορούσε να διαπιστώσει κάποια αντικειμενική και εύλογη δικαιολογία για την υποβολή του προσφεύγοντος στους ίδιους περιορισμούς με τους ισοβίτες. Κατηγορούμενοι οι οποίοι δεν είχαν καταδικαστεί με αμετάκλητη απόφαση θα πρέπει να επωφεληθούν από το τεκμήριο αθωότητας.

Επίσης, το Δικαστήριο δεν θα μπορούσε να διακρίνει οποιαδήποτε δικαιολογία για το χρονικό όριο των 3 ωρών στις σύντομες επισκέψεις. Αυτό το όριο προφανώς απορρέει από τους κανονισμούς για την απομόνωση που η Επιτροπή για την  πρόληψη των βασανιστηρίων (CPT) είχε αμφισβητήσει σε μια έκθεση της 17ης Δεκεμβρίου 2013, καλώντας τις αρχές να διεξαγάγουν μια «σε βάθος αναθεώρηση» αυτών. Πράγματι, ο χαρακτηρισμός  ενός προσώπου ως υπόπτου ή κατηγορούμενου και η κράτηση του σε προσωρινά σε  φυλακή,  αυτόματα περιόριζε τις σύντομες επισκέψεις του στις τρεις ώρες. Επιπλέον, οι φυλακισμένοι αυτόματα δεν είχαν δικαίωμα σε μακροχρόνιες επισκέψεις και ο χαρακτηρισμός τους ως ύποπτους ή κατηγορούμενους,  μείωσε αυτομάτως τις σύντομες επισκέψεις τους από τέσσερις ώρες σε τρεις ώρες.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι όλοι οι περιορισμοί στα δικαιώματα επισκέψεων κρατουμένων πρέπει να δικαιολογούνται ανάλογα με την περίπτωση για λόγους πρόληψης της διατάραξης και για τη διατήρηση της τάξης και ασφάλειας ή για την ανάγκη προστασίας των εννόμων συμφερόντων μίας έρευνας.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8.

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία πρέπει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 210 ευρώ για έξοδα και δαπάνες. (επιμέλεια echrcaselaw.com).