Το ένταλμα έρευνας σε οικία δεν πρέπει να είναι γενικό αλλά να περιέχει επαρκή αιτιολογία

ΑΠΟΦΑΣΗ 

Μοδέστου κατά Ελλάδας της 16-3-2017 (αριθμ. προσφ. 51693/13)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κατ΄οίκο έρευνα. Ο προσφεύγων είναι  Κύπριος επιχειρηματίας , ο οποίος ζει στην Αθήνα. Με εντολή εισαγγελέα στο πλαίσιο προκαταρκτικής εξέτασης έγινε έρευνα στο σπίτι του, χωρίς να είναι ο ίδιος παρών, κατά τη διάρκεια της οποίας  κατασχέθηκαν υπολογιστές και έγγραφα. Στη συνέχεια ο εισαγγελέας άσκησε εναντίον του ποινική δίωξη για εγκληματική οργάνωση. Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το ένταλμα έρευνας είχε συνταχθεί με γενικούς όρους. Ο εισαγγελέας δεν είχε συμπεριλάβει οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την εν λόγω έρευνα και τα αντικείμενα που έπρεπε να κατασχεθούν, πράγμα που σήμαινε ότι παρείχε ευρεία εξουσία στον αστυνομικό. Το Δικαστήριο επισήμανε, ωστόσο, ότι η έρευνα συνοδεύονταν από ορισμένες διαδικαστικές δικλείδες. Το  ΕΔΔΑ  έκρινε ότι οι εθνικές αρχές δεν είχαν εκπληρώσει την υποχρέωσή τους σχετικά με τη παροχή σχετικών και επαρκών λόγων, οι οποίοι θα δικαιολογούν την έκδοση του εντάλματος έρευνας.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 8

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, ο κ. Μάμας Μοδέστος, είναι Κύπριος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1976 και ζει στην Αθήνα. Είναι επιχειρηματίας και πρόεδρος ανώνυμης εταιρείας.

Τον Σεπτέμβριο του 2010 ο Εισαγγελέας του Εφετείου Αθηνών διέταξε την αστυνομία να διεξάγει έρευνες σε 15 κατοικίες και επαγγελματικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένου της οικίας του προσφεύγοντος, στο  πλαίσιο προκαταρκτικής έρευνας. Ένας αστυνομικός, συνοδευόμενος από τον αναπληρωτή εισαγγελέα, άνοιξε με τη βοήθεια κλειδαρά τη μπροστινή πόρτα και έψαξε το σπίτι του κ. Μοδέστου, κατάσχοντας  έναν αριθμό αντικειμένων – δύο υπολογιστές και εκατοντάδες έγγραφα – παρουσία μάρτυρα.

Τον Μάιο του 2012, ο εισαγγελέας κίνησε ποινικές διαδικασίες κατά κάποιων ατόμων, μεταξύ των οποίων και ο προσφεύγων, για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Στις 8.11.2012 ο κ. Μοδέστος προσέφυγε στο Δικαστήριο ζητώντας η έρευνα να κηρυχτεί άκυρη, η εντολή κατάσχεσης να κηρυχτεί άκυρη, και να επιστραφούν τα κατασχεθέντα αντικείμενα. Το Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή. Παρατήρησε ότι η προκαταρκτική έρευνα της αστυνομίας και η επακόλουθη προδικαστική έρευνα είχαν από κοινού ως στόχο την «διερεύνηση της αλήθειας», το τελευταίο αναφορικά με τον κατηγορούμενο και το πρώτο αναφορικά με «τον ύποπτο», ο οποίος, υποστήριξε, ότι απολάμβανε όλα τα δικαιώματα που παρέχονταν στον κατηγορούμενο. Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η προκαταρκτική έρευνα της αστυνομίας ήταν δικαστικής και όχι διοικητικής φύσεως και αποτέλεσε στάδιο της ποινικής διαδικασίας.

Επιπρόσθετα, για το κατά πόσο θα ασκούσαν ποινική δίωξη ή όχι, οι διωκτικές αρχές έπρεπε να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα που είχαν στη διάθεσή τους για να συλλέξουν αποδεικτικά στοιχεία. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το άρθρο του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει το δικαίωμα του ενοίκου του διαμερίσματος, να είναι παρών στην έρευνα, σε περίπτωση όμως απουσίας του ενοικιαστή, η παρουσία γείτονα μάρτυρα  επαρκούσε. Αναφορικά με την άρνηση των αρχών να επιστρέψουν τα κατασχεθέντα αντικείμενα και περιουσιακά στοιχεία, το Δικαστήριο ανέφερε ότι τα εν λόγω αντικείμενα, τα οποία έπαιξαν ιδιαίτερα αποφασιστικό και κρίσιμο ρόλο για τη διερεύνηση της υπόθεσης, έπρεπε να παραμένουν στο αρχείο. Ο κ. Μοδέστος αρνήθηκε να ασκήσει ένδικα μέσα κατά της απόφασης αυτής.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο συνεχόμενα ισχυριστεί ότι τα συμβαλλόμενα κράτη μπορεί να θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να καταφύγουν σε έρευνα και κατάσχεση προκειμένου να συλλέξουν αποδείξεις για ορισμένα αδικήματα. Έργο του Δικαστηρίου ήταν να εξετάσει κατά πόσο οι λόγοι που επικαλούνται ώστε να δικαιολογηθούν οι εν λόγω ενέργειες  ήταν συναφή και επαρκή και αν είχε τηρηθεί η αρχή της αναλογικότητας. Με τον τρόπο αυτό, θα έπρεπε να εξασφαλίσει ότι η σχετική νομοθεσία και πρακτική προέβλεπαν επαρκείς και αποτελεσματικές εγγυήσεων κατά των καταχρήσεων.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε κατ’ αρχάς ότι η εν λόγω έρευνα έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια προκαταρκτικής αστυνομικής έρευνας, η οποία προηγήθηκε της προδικαστικής έρευνας και έλαβε χώρα σε ένα  ιδιαίτερα πρώιμο στάδιο της ποινικής διαδικασίας. Το Δικαστήριο έκρινε ότι μια έρευνα η οποία διεξάγεται το στάδιο αυτό, έπρεπε να εξασφαλίζει κατάλληλα και επαρκή εχέγγυα  προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν είχε χρησιμοποιηθεί ως μέσο παροχής αποδεικτικών στοιχείων στην αστυνομία για τα άτομα τα οποία δεν είχαν ακόμα ταυτοποιηθεί ως ύποπτοι για το εκάστοτε αδίκημα.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το ένταλμα έρευνας είχε συνταχθεί με γενικούς όρους. Ο εισαγγελέας δεν είχε συμπεριλάβει οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την εν λόγω έρευνα και τα αντικείμενα που έπρεπε να κατασχεθούν, πράγμα που σήμαινε ότι παρείχε ευρεία εξουσία στον αστυνομικό.

Όπου η εθνική νομοθεσία δεν προέβλεπε προηγούμενο δικαστικό έλεγχο της νομιμότητας και της αναγκαιότητας ενός ερευνητικού μέτρου, το Δικαστήριο τόνισε ότι όφειλαν να υπάρχουν επιπρόσθετες εγγυήσεις, ιδίως όσον αφορά την εκτέλεση του εντάλματος έρευνας, έτσι ώστε να αντισταθμιστούν τυχόν ανεπάρκειες στην έκδοση και στο περιεχόμενο του εντάλματος. Στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η ελληνική νομοθεσία δεν προέβλεπε κανένα τέτοιο προηγούμενο έλεγχο.

Το Δικαστήριο επισήμανε, ωστόσο, ότι η έρευνα συνοδεύονταν από ορισμένες διαδικαστικές δικλείδες. Πρώτον, είχε διαταχθεί από τον εισαγγελέα του Εφετείου, ο οποίος είχε εκδώσει ένταλμα έρευνας και είχε αναθέσει τη διεξαγωγή της έρευνας  στην αστυνομία. Δεύτερον, η έρευνα έλαβε χώρα από αστυνομικό ο  οποίος συνοδεύονταν από αντιεισαγγελέα.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο κ. Μοδέστος δεν ήταν παρών στην έρευνα, η οποία διήρκησε 12,5 ώρες και δεν ήταν σαφές από τη δικογραφία κατά πόσο οι αξιωματικοί προσπάθησαν να τον ενημερώσουν σχετικά με την επιχείρηση, ακόμη και αν ο ΚΠΔ απαιτούσε από το πρόσωπο το οποίο διεξάγει έρευνα να καλέσει τον ένοικο του διαμερίσματος ώστε να είναι παρόν στην έρευνα.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι εκτός από την έλλειψη προηγούμενης δικαστικής εξέτασης, η ασάφεια του εντάλματος και το γεγονός ότι ο προσφεύγων δεν ήταν φυσικά παρών κατά τη διάρκεια της έρευνας, δεν υπήρξε άμεσος αναδρομικός δικαστικός έλεγχος. Η έρευνα οδήγησε στην κατάσχεση δύο υπολογιστών και εκατοντάδων εγγράφων, και ποτέ δεν διαπιστώθηκε αν όλα τα εν λόγω έγγραφα σχετίζονταν με το εν λόγω αδίκημα. Δεν μπορούσε εύκολα να εξακριβωθεί από τη διατύπωση του εντάλματος κατά πόσον είχαν δοθεί στον προσφεύγοντα ακριβείς πληροφορίες σχετικά με το εύρος και τα όρια της έρευνας, έτσι ώστε να είναι σε θέση να διαμαρτυρηθεί για τυχόν καταχρήσεις. Το Εφετείο είχε αποφανθεί επί της προσφυγής του κ. Μοδέστος δύο χρόνια μετά τη διεξαγωγή των γεγονότων  και είχαν αφιερώσει μεγάλο μέρος της απόφασής του στο κατά πόσο μια έρευνα και μια επιχείρηση κατάσχεσης θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια αστυνομικής προκαταρκτικής έρευνας. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εθνικές αρχές δεν είχαν εκπληρώσει την υποχρέωσή τους σχετικά με τη παροχή σχετικών και επαρκών λόγων, οι οποίοι θα δικαιολογούν την έκδοση του εντάλματος έρευνας.

Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα καταγγελλόμενα μέτρα δεν ήταν ευλόγως ανάλογα με τους νόμιμους επιδιωκόμενους στόχους, λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον μιας δημοκρατικής κοινωνίας αναφορικά με την εξασφάλιση του σεβασμού της οικίας και ότι υπήρξε ως εκ τούτου παραβίαση του άρθρου 8 της Σύμβασης.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα όφειλε να καταβάλει στον προσφεύγοντα  2.000 ευρώ σε για την ηθική του βλάβη και 2.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες