Μη παραβίαση της ιδιωτικής ζωής το υποχρεωτικό τεστ DNA για διαπίστωση της πατρότητας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Mifsud κατά Μάλτας της 29.01.2019 (αρ. 62257/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Τεστ DNA για διαπίστωση πατρότητας, παρά τη θέληση του εξεταζόμενου. Εξέταση των αντιρρήσεων του προσφεύγοντος δικαστικά και απόρριψή τους. Δίκαιη ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων του εικαζόμενου ως πατέρα και της γυναίκας που προσπαθούσε να αποδείξει ότι ο προσφεύγων ήταν ο πατέρας της. Κατά το ΕΔΔΑ ο προσφεύγων ήταν σε θέση να συμμετέχει σε όλη τη διαδικασία, να παρουσιάσει τα επιχειρήματά του και να προβεί στην εξέταση μαρτύρων. Η διενέργεια τεστ DNA δικαιολογούνταν από τον θεμιτό σκοπό του κράτους να εκπληρώσει το καθήκον σύμφωνα με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ αναφορικά με το δικαίωμα της εικαζόμενης κόρης να ανακαλύψει την αλήθεια για μία σημαντική πτυχή της ταυτότητάς της. Παρότι το τεστ DNA ήταν θεωρητικά υποχρεωτικό, στην πράξη ήταν απίθανο να διεξαχθεί αν δεν ήταν αναγκαίο εκ πρώτης όψεως. Μη παραβίαση της ιδιωτικής ζωής.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, ο Francesco Saverio Mifsud, είναι βρετανός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1925 και έζησε στο Δουβλίνο. Πέθανε τον Δεκέμβριο του 2017 και η προσφυγή του συνεχίστηκε από τη χήρα σύζυγό του.
Τον Δεκέμβριο του 2012 μια γυναίκα, η X, ξεκίνησε διαδικασία ενώπιον δικαστηρίου, προκειμένου ο κ. Mifsud να αναγνωριστεί ως ο βιολογικός πατέρας της και αυτό να τεθεί στο πιστοποιητικό γέννησής της.
Ο προσφεύγων αρνήθηκε την πατρότητα και η Χ ζήτησε από το δικαστήριο να διατάξει έλεγχο DNA, όπως προβλέπεται από τον Αστικό Κώδικα σε τέτοιες περιπτώσεις. Ο προσφεύγων διατύπωσε αντιρρήσεις, υποστηρίζοντας ότι ο εξαναγκασμός του σε τεστ DNA θα παραβίαζε τα δικαιώματά του βάσει του άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης και απευθύνθηκε στη δικαιοδοσία του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Τόσο το Αστικό, όσο και το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε τους ισχυρισμούς του κ. Mifsud.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο δικαίωμα της Χ να γνωρίζει ποιος ήταν ο πατέρας της και διαπίστωσε ότι ο κ. Mifsud δεν θα υφίστατο καμία ταπεινωτική μεταχείριση εάν υποβαλλόταν στην εξέταση αυτή, η οποία λαμβάνει χώρα διά στόματος. Το test DNA υλοποιήθηκε τελικά.
Ο προσφεύγων παραπονέθηκε για το γεγονός ότι το δίκαιο της Μάλτας καθιστούσε υποχρεωτικό το τεστ DNA στις διαδικασίες περί πατρότητας και ότι του επιβλήθηκε παρά τη θέλησή του, κατά παράβαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής). Η προσφυγή του κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 15 Δεκεμβρίου 2015.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο εστίασε στο ερώτημα κατά πόσον τα εθνικά δικαστήρια είχαν επιτύχει την απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ της επιθυμίας του κ. Mifsud να αρνηθεί να παράσχει δείγμα DNA, μια διαδικασία που ήταν μια παρέμβαση στα δικαιώματά του για σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής και της επιθυμίας της Χ να ανακαλύψει την αλήθεια για μία σημαντική πτυχή της ταυτότητάς της.
Το Δικαστήριο τόνισε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις εξετάζει τα συγκεκριμένα αποτελέσματα της εθνικής νομοθεσίας στον προσφεύγοντα, και όχι το ίδιο το δίκαιο γενικά και αφηρημένα.
Ο κ. Mifsud είχε υποστηρίξει ότι η εσωτερική νομοθεσία απέτυχε να εφαρμόσει την αρχή της ισότητας των όπλων λόγω της χρονικής στιγμής που διατάχθηκε το τεστ DNA – διατάχθηκε ενόσω οι διαδικασίες πατρότητας ήταν σε αρχικό στάδιο και δεν είχε κριθεί η αναγκαιότητα διενέργειάς του τεστ. Το τεστ καθόριζε το αποτέλεσμα της υπόθεσης και αποτελούσε στην πραγματικότητα αυτοενοχοποιητική απόδειξη.
Το Δικαστήριο δεν συμφώνησε ότι ο κ. Mifsud είχε κληθεί να υποβληθεί στην εξέταση προτού μπορέσει να υποβάλει αποδεικτικά στοιχεία. Τόσο ο ίδιος όσο και η Χ είχαν καταθέσει αποδεικτικά στο αστικό δικαστήριο, το οποίο είχε επιφυλαχθεί να αποφανθεί μέχρις ότου οι αντιρρήσεις του προσφεύγοντος να διευθετηθούν σε δύο βαθμούς συνταγματικής δικαιοδοσίας.
Ακόμη και μετά την απόφαση του αστικού δικαστηρίου, ο προσφεύγων προσπάθησε να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα του τεστ DNA.
Το Δικαστήριο απέρριψε τα επιχειρήματα του κ. Mifsud σχετικά με τα αυτοενοχοποιητικά στοιχεία, ακόμη κι αν πράγματι τα τεστ DNA καθορίζουν την έκβαση στις υποθέσεις πατρότητας. Το κρίσιμο σημείο ήταν ότι ο προσφεύγων ήταν σε θέση να συμμετέχει σε όλη τη διαδικασία, να παρουσιάσει τα επιχειρήματά του και να προβεί στην εξέταση μαρτύρων. Η διενέργεια τέτοιων εξετάσεων δεν ερχόταν σε αντίθεση με τους κανόνες δικαίου και το φυσικό δίκαιο, δεδομένου ιδίως του θεμιτού σκοπού του κράτους, εν προκειμένω, να εκπληρώσει το καθήκον σύμφωνα με το άρθρο 8 αναφορικά με την Χ.
Αν και το Δικαστήριο δέχτηκε εν μέρει το επιχείρημα του κ. Mifsud ότι το τεστ DNA ήταν θεωρητικά υποχρεωτικό, που όπως έκρινε το Συνταγματικό Δικαστήριο θα μπορούσε να εγείρει ζήτημα σύμφωνα με το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι στην πράξη ήταν απίθανο να διεξαχθεί, αν δεν υπήρχε εκ πρώτης όψεως αναγκαιότητα για αυτό σύμφωνα με την υπόθεση.
Επιπλέον, στην περίπτωση του προσφεύγοντος, το τεστ DNA διατάχθηκε μετά από διεξοδική εξέταση από τα εγχώρια δικαστήρια, τα οποία δεν είχαν επιδείξει κανένα σημάδι ότι ήταν αυθαίρετα ή άδικα.
Συνολικά, τα εθνικά δικαστήρια είχαν επιτύχει μια δίκαιη ισορροπία κατά τη στάθμιση των συμφερόντων του κ. Mifsud και εκείνων της X και έκρινε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 (επιμέλεια echrcaselaw.com).
