Η ανεπαρκής και αναποτελεσματική έρευνα ισχυρισμών για βιασμό παραβίασε το σεβασμό της ιδιωτικής ζωής του θύματος και συνιστούσε εξευτελιστική του μεταχείριση
ΑΠΟΦΑΣΗ
E.B. κατά Ρουμανία της 19.03.2019 (αριθ. προσφ. 49089/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σεξουαλική κακοποίηση και ΕΣΔΑ. Αναποτελεσματική νομική προστασία. Αδυναμία των ρουμανικών αρχών να διερευνήσουν επαρκώς τις καταγγελίες βιασμού της προσφεύγουσας, με αποτέλεσμα να απορριφθούν οι ισχυρισμοί της. Το Στρασβούργο έκρινε ότι οι εθνικές αρχές δεν διενήργησαν επαρκή έρευνα και είχαν δώσει λανθασμένα έμφαση στο γεγονός ότι η προσφεύγουσα δεν είχε αντισταθεί στη φερόμενη επίθεση. Λόγω της ελαφριάς νοητικής υστέρησής της, η περίπτωσή της απαιτούσε την υιοθέτηση μίας ευαίσθητης προσέγγισης, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των αντιδράσεών της με βάση τη διανοητική της ικανότητα. Κατά το ΕΔΔΑ, η στάση των αρχών είχε υπονομεύσει τα δικαιώματα της προσφεύγουσας ως θύμα βίας. Παραβίαση του άρθρου 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) και του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) της ΕΣΔΑ.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα E.B. είναι υπήκοος της Ρουμανίας η οποία γεννήθηκε το 1973 και ζει στη Μica της Ρουμανίας. Η υπόθεση αφορά στη καταγγελία της, ότι ο ισχυρισμός της ότι υπήρξε θύμα βιασμού, δεν ερευνήθηκε επαρκώς.
Η προσφεύγουσα ισχυρίζεται ότι τον Μάιο του 2008, καθώς περπατούσε για το σπίτι της, γνώρισε έναν άνδρα, αγνώστου ταυτότητας εκείνη την εποχή, αλλά που αργότερα αναγνωρίστηκε ως ο T.F.S.. Αυτός την απείλησε με ένα μαχαίρι και στη συνέχεια τη βίασε. Την επόμενη ημέρα πήγε στην τοπική αστυνομία και κατέθεσε μήνυση. Η αστυνομία ανέκρινε τον T.F.S., ο οποίος αρνήθηκε το βιασμό και είπε ότι η συνεύρεση έλαβε χώρα με τη συναίνεση της προσφεύγουσας.
Τον Ιανουάριο του 2009, το γραφείο του Εισαγγελέα που υπάγεται στο Περιφερειακό Δικαστήριο του Târnăveni αποφάσισε να μην ασκήσει ποινική δίωξη με την αιτιολογία ότι οι πράξεις του T.F.S. δεν αποτελούσαν έγκλημα.
Ωστόσο, το Μάιο του ίδιου έτους το Περιφερειακό Δικαστήριο παρέπεμψε την υπόθεση στην Εισαγγελία και διέταξε να εξετασθεί και να ερευνηθεί η υπόθεση.
Ο Εισαγγελέας άσκησε έφεση κατά της απόφασης αυτής τον Οκτώβριο του 2009 και τον Φεβρουάριο του 2011 το Περιφερειακό δικαστήριο του Mureş επικύρωσε την έφεση και απέρριψε την καταγγελία της προσφεύγουσας.
Το δικαστήριο διαπίστωσε, μεταξύ άλλων, ότι η σχετική εγκληματολογική έκθεση σχετικά με την προσφεύγουσα, δεν στήριξε τον ισχυρισμό της, καθώς δεν απόδειξε τραυματισμούς στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και δεν μπορούσε να προσδιορίσει την ημερομηνία τραυματισμού του χεριού της. Έτσι, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα λοιπά μέτρα έρευνας, όπως μια εκατέρωθεν εξέταση μεταξύ της προσφεύγουσας και του T.F.S. θα ήταν περιττά.
Με βάση το άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης), το άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη) και το άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής), η προσφεύγουσα παραπονείται ότι οι ρουμανικές αρχές δεν διερεύνησαν με επαρκή τρόπο τον ισχυρισμό της για βιασμό και παραβίασαν το καθήκον τους να παρέχουν αποτελεσματική νομική προστασία κατά της σεξουαλικής κακοποίησης. Οι αρχές επίσης δεν κατάφεραν να την προστατεύσουν ως θύμα.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρα 3 και 8
Το Δικαστήριο, επισημαίνοντας ότι δεν δεσμεύετο από τις νομικές βάσεις που πρότεινε η προσφεύγουσα και αποφάσισε να εξετάσει την προσφυγή της σύμφωνα με το άρθρο 3 και το άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής).
Επαναλαμβάνει ότι τα κράτη έχουν καθήκον, βάσει των ανωτέρω άρθρων, αποτελεσματικής διερεύνησης και δίωξης των σεξουαλικών εγκλημάτων. Αυτό σημαίνει ότι έπρεπε να τιμωρήσουν και να διώξουν οποιαδήποτε μη συναινετική σεξουαλική πράξη, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης όπου δεν υπήρξε σωματική αντίσταση.
Οι αρχές που ασχολούνται με την υπόθεση της προσφεύγουσας είχαν στη κατοχή τους αντικρουόμενες καταθέσεις και αυτό που έπρεπε να ελέγξουν ήταν εάν η σεξουαλική επαφή ήταν συναινετική ή όχι. Τέτοιες καταστάσεις απαιτούν λεπτή μεταχείριση και εκτίμηση της αξιοπιστίας των καταθέσεων και εξέτασης των περιστάσεων.
Αυτό θα μπορούσε να απαιτεί την ανάκριση προσώπων γνωστών στους εμπλεκόμενους με σκοπό την εξακρίβωση των ισχυρισμών κάθε πλευράς, αλλά και την εξέταση από ψυχολόγο. Ωστόσο, τέτοια μέτρα δεν είχαν ληφθεί.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η προσφεύγουσα είχε διαγνωστεί με μια ελαφριά διανοητική υστέρηση, λόγω της οποίας ήταν ευάλωτη που σήμαινε ότι η έρευνα των αρχών έπρεπε να είναι ιδιαίτερα επιμελής. Το ζήτημα της εγκυρότητας μίας ενδεχόμενης συναίνεσης θα έπρεπε να έχει επίσης κεντρικό ρόλο στην υπόθεση. Αντ’ αυτού, ούτε οι εισαγγελείς, ούτε τα δικαστήρια είχαν λάβει υπόψη την προσωπική της κατάσταση ή τις περιστάσεις του υποτιθέμενου βιασμού, ο οποίος είχε λάβει χώρα κοντά σε ένα νεκροταφείο.
Επιπλέον, φαίνεται ότι τα συμπεράσματα των εισαγγελέων και των δικαστηρίων βασίστηκαν στο γεγονός ότι η προσφεύγουσα δεν είχε ζητήσει βοήθεια και δεν έφερε τραυματισμούς που σχετίζονται με βιασμό. Ωστόσο, ο ποινικός κώδικας της Ρουμανίας δεν ανέφερε πουθενά ως προϋπόθεση ότι το θύμα έπρεπε να αποδείξει τη σωματική του αντίσταση. Το κύριο ζήτημα ήταν πώς ερμηνεύονται οι λέξεις «περιορισμός» και «έλλειψη ικανότητας έκφρασης της βούλησης». Στο πλαίσιο αυτό, η Κυβέρνηση δεν είχε αποδείξει ότι τηρούταν κάποια συνεπής δικαστική πρακτική σε περιπτώσεις βιασμού που συνεπάγονταν ελαφρούς ή καθόλου σωματικούς τραυματισμούς.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αρχές είχαν δώσει μεγάλη έμφαση στην έλλειψη αποδείξεων αντίστασης εκ μέρους της προσφεύγουσας και δεν κατάφεραν να υιοθετήσουν μια πιο ευαίσθητη προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των αντιδράσεών της με βάση τη διανοητική της ικανότητα, το οποίο είχε ζητήσει.
Η προσφεύγουσα, επίσης, είχε ισχυριστεί ότι είχε υποστεί περαιτέρω ταλαιπωρία επειδή δεν ενημερώθηκε για τα δικονομικά της δικαιώματα και τη δυνατότητά λήψης δωρεάν νομικής συνδρομής και παροχή συμβουλών, ενώ παράλληλα οι αρχές δεν είχαν διαψεύσει αυτές τις δηλώσεις.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας εναντίον των γυναικών και της ενδοοικογενειακή βίας απαιτούσε από τις χώρες να προστατεύσουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των θυμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ενημέρωσής τους για τα δικαιώματά τους και τις υπηρεσίες που έχουν στη διάθεσή τους. Η τηρούμενη στάση στην υπόθεση της προσφεύγουσας, υπονόμευε τους σκοπούς που προβλέπονταν από το εθνικό νομικό πλαίσιο για τη βία κατά των γυναικών την προστασία των θυμάτων βιασμού και ήταν ασυμβίβαστη με τα διεθνή νομικά πρότυπα.
Χωρίς να εκφράζει άποψη σχετικά με την ενοχή του εικαζόμενου βιαστή, το Δικαστήριο έκρινε ότι, η αδυναμία των αρχών να απαντήσουν επαρκώς στους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας ή να σεβαστούν επαρκώς τα δικαιώματά της ως θύμα βίας, έθεσε σε αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα του συστήματος που είχε θεσπίσει η Ρουμανία στο πλαίσιο των διεθνών της υποχρεώσεων.
Επομένως, οι αρχές δεν τήρησαν το καθήκον τους να εφαρμόσουν αποτελεσματικά ένα σύστημα ποινικού δικαίου ικανό να τιμωρεί όλες τις μορφές βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης και την παροχή επαρκούς προστασίας της φυσικής ακεραιότητας της προσφεύγουσας.
Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση τόσο του άρθρου 3, όσο και του άρθρου 8.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρουμανία πρέπει να καταβάλει στην προσφεύγουσα 12.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.400 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
