Η αναπόδεικτη κατηγορία από Υπουργό ψευδούς ιατρικής βεβαίωσης για ασθένεια κρατουμένου παραβιάζει το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή του κατηγορηθέντος
ΑΠΟΦΑΣΗ
Jishkariani κατά Γεωργίας της 20.09.2018 (αριθ. προσφ. 18925/09)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ιατρικές βεβαιώσεις για ασθένεια κρατούμενου. Ποινική δίωξη κατά Υπουργού για δυσφήμηση. Ο Υπουργός κατηγόρησε δημοσίως την προσφεύγουσα για ψευδείς ιατρικές εκθέσεις, ώστε οι υγιείς κρατούμενοι να μπορούν να τοποθετούνται σε φυλακές-νοσοκομεία, έναντι χρημάτων. Τα εθνικά δικαστήρια αθώωσαν τον Υπουργό, παρότι οι ισχυρισμοί του δεν αποδείχτηκαν, και αναγνώρισαν την ελευθερία έκφρασής του σχετικά με ένα σημαντικό δημόσιο θέμα. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι παραβιάζεται το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής, όταν υποχρεώνεται ένα άτομο να ανεχθεί πολύ σοβαρές δημόσιες κατηγορίες για εγκληματική συμπεριφορά, χωρίς αυτές να υποστηρίζονται από γεγονότα και στοιχεία.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
Πολύ ενδιαφέρουσα η απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου και επίκαιρη για τα ελληνικά δεδομένα. Υπουργός έκανε δημόσια δηλώσεις αναφέροντας με κατηγορηματικό τρόπο ότι η προσφεύγουσα εξέδιδε ψευδείς ιατρικές βεβαιώσεις για να εξυπηρετήσει κρατουμένους. Όμως ο ισχυρισμός του Υπουργού δεν απεδείχθη από κανένα αποδεικτικό μέσο και διέσυρε άδικα την προσφεύγουσα. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι οι πολίτες δεν πρέπει να ανέχονται δημόσιες κατηγορίες και μάλιστα όταν αυτές είναι σοβαρές για εγκληματική συμπεριφορά από κυβερνητικούς αξιωματούχους, χωρίς να υποστηρίζονται οι εν λόγω κατηγορίες από αποδεικτικά στοιχεία. Σε αυτή την περίπτωση παραβιάζεται το δικαίωμά τους στο σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωής.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Mariam Jishkariani, είναι υπήκοος της Γεωργίας, η οποία γεννήθηκε το 1965 και ζει στην Τιφλίδα.
Είναι ψυχίατρος και διευθύντρια μη κυβερνητικής οργάνωσης που δραστηριοποιείται για την αποκατάσταση θυμάτων βασανιστηρίων. Το 2003 σύστησε ένα σχέδιο επανένταξης για τους κρατούμενους σε μια φυλακή της Τιφλίδας. Αργότερα έγινε μέλος ενός συμβουλίου επιτήρησης των φυλακών το οποίο συστάθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Η υπόθεση αφορά την καταγγελία της σχετικά με τις διαδικασίες δυσφήμισης που κίνησε κατά του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης. Την κατηγόρησε ότι εξέδιδε ψευδείς ιατρικές εκθέσεις, ώστε οι υγιείς κρατούμενοι να μπορούν να τοποθετούνται σε φυλακές-νοσοκομεία, έναντι χρημάτων.
Ο υπουργός προέβη στις παραπάνω δηλώσεις σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση και σε συνέντευξή του σε εφημερίδα, τον Σεπτέμβριο του 2005, κατά τη διάρκεια συζήτησης για τη φερόμενη διαφθορά και κακοδιαχείριση στην ιατρική διοίκηση του ποινικού συστήματος.
Η κ. Jishkariani άσκησε ποινική δίωξη κατά του υπουργού. Τα δικαστήρια δέχθηκαν ότι δεν είχε ποτέ κινηθεί ποινική δίωξη εναντίον της και ότι η κατηγορία του υπουργού “μπορεί να περιείχε εσφαλμένα γεγονότα”. Εντούτοις, τα δικαστήρια αποφάνθηκαν εναντίον της, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο Υπουργός εξέφραζε τη γνώμη του σχετικά με ένα σημαντικό δημόσιο θέμα και ότι, συνεπώς, οι δηλώσεις του ήταν εντός των ορίων της αποδεκτής κριτικής που επιτρέπεται βάσει του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης. Επιπλέον, η κ. Jishkariani έπρεπε να δεχθεί ότι τα όρια αυτά ήταν ευρύτερα γι’ αυτήν, επειδή ήταν δημόσιο πρόσωπο.
Βασιζόμενη στο άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής), η κ. Jishkariani καταγγέλει ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν κατάφεραν να προστατεύσουν το δικαίωμα της φήμης της κατά των δυσφημιστικών δηλώσεων του υπουργού.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο συμφώνησε με τα εθνικά δικαστήρια ότι οι δηλώσεις του Υπουργού αποτελούσαν μέρος ενός σημαντικού δημοσίου θέματος συζήτησης την εποχή εκείνη, δηλαδή κατά πόσον οι φυλακές και οι ιατρικές υπηρεσίες στη φυλακή διαχειρίζονταν ορθά. Δεδομένης της θέσης και των δραστηριοτήτων της κας Jishkariani στη φυλακή, αποδέχτηκε την εκτίμηση των δικαστηρίων ότι ενεργούσε ως δημόσιο πρόσωπο με επίσημη ιδιότητα και ότι, ως τέτοιο, έπρεπε να ανεχθεί υψηλότερο επίπεδο κριτικής απ’ό, τι ένας ιδιώτης.
Ακόμη και αν υποτεθεί ότι το Δικαστήριο δέχθηκε επίσης τον χαρακτηρισμό των δηλώσεων του Υπουργού ως απλή γνώμη ή “αξιολογική κρίση”, οι οποίες δεν υπόκεινται στη διαδικασία της απόδειξης των στοιχείων βάσει της νομολογίας του Δικαστηρίου , έπρεπε ωστόσο να υπάρξει επαρκή βάση για την υποστήριξή τους.
Η βάση αυτή στην εν λόγω περίπτωση έλειπε. Ενώ ο Υπουργός είχε διατάξει εσωτερική έρευνα, ωστόσο δε περίμενε την ολοκλήρωσή της πριν απαγγείλει τις κατηγορίες του. Ούτε είχε στη κατοχή του άλλες πληροφορίες και στοιχεία κατά της κας Jishkariani.
Ωστόσο, τα δικαστήρια έκριναν ότι είχε καταβάλει προσπάθεια να επαληθεύσει τους ισχυρισμούς του, παρά το γεγονός ότι επεσήμαναν στις αποφάσεις τους ότι δεν ασκήθηκε ποτέ δίωξη στην κα Jishkariani για οποιοδήποτε έγκλημα και ότι οι δηλώσεις του Υπουργού “μπορεί να περιείχαν λανθασμένα γεγονότα “.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως ότι υποχρεώνει ένα άτομο να ανεχθεί πολύ σοβαρές δημόσιες κατηγορίες και μάλιστα σοβαρές για εγκληματική συμπεριφορά από κυβερνητικούς αξιωματούχους, χωρίς να υποστηρίζονται οι εν λόγω κατηγορίες από γεγονότα και αποδεικτικά στοιχεία.
Τελικά, το Δικαστήριο δεν πείστηκε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν προβεί σε ορθή στάθμιση μεταξύ της προστασίας της ελευθερίας έκφρασης του Υπουργού και του δικαιώματος της κας Jishkariani στη φήμη.
Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8.
Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Γεωργία πρέπει να καταβάλει στην κα Jishkariani 1.500 ευρώ για ηθική βλάβη και € 1.833 για δικαστικά έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
