Γέννα στο σπίτι. Νομοθετική απαγόρευση για ιατρική βοήθεια σε προγραμματισμένη κατ΄οίκον γέννα. Μη παραβίαση του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής
ΑΠΟΦΑΣΗ
Kosaitė – Čypienė κ.α. κατά Λιθουανίας της 04-06-2019 (αρ. 69489/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Γέννηση στο σπίτι. Λιθουανική νομοθεσία σχετικά με ιατρική περίθαλψη για γέννα στο σπίτι. Οι προσφεύγουσες, τέσσερις γυναίκες, είχαν ανεπιτυχώς ζητήσει από το Υπουργείο Υγείας να τροποποιήσει τη νομοθεσία που απαγόρευε στους επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου να συμμετέχουν σε γέννες στο σπίτι. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η Λιθουανία είχε επιτύχει δίκαιη ισορροπία μεταξύ των εμπλεκόμενων συμφερόντων, δηλαδή του δικαιώματος των μητέρων στο σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωή ενάντια στο συμφέρον του κράτους για υγεία και ασφάλεια. Ειδικότερα, οι τέσσερις γυναίκες θα μπορούσαν να έχουν επιλέξει οποιοδήποτε από τις μαιευτικές κλινικές που δημιουργήθηκαν στη Λιθουανία από τη δεκαετία του 1990, όπου οι συνθήκες ήταν όμοιες με εκείνες που γεννούσαν στο σπίτι, ιδίως στο Βίλνιους όπου ζούσαν. Ακόμα, η μεταγεννητική φροντίδα ήταν διαθέσιμη σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια ή μετά από γέννα στο σπίτι. Επιπλέον, αν και η Λιθουανία είχε πρόσφατα αλλάξει τον νόμο για τους τοκετούς, δεν ήταν πράγματι υποχρεωμένη να το πράξει σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση δεδομένης της μεγάλης ανισότητας μεταξύ των νομικών συστημάτων των συμβαλλομένων κρατών επί του θέματος. Μη παραβίαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγουσες, η I. Rinkevičienė, η E. Zakarevičienė, η κα O. Valainienė και η E. Kosaitė-Čypienė, είναι υπήκοοι της Λιθουανίας που κατοικούν στο Βίλνιους.
Οι τέσσερις προσφεύγουσες είναι μητέρες που γέννησαν στο σπίτι με τη βοήθεια μαίας, της J.I.Š. Βεβαιώνουν ότι οι γεννήσεις στο σπίτι τους πραγματοποιήθηκαν χωρίς επιπλοκές.
Μετά την άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον της J.I.Š. για την παροχή βοήθειας σε γεννήσεις στο σπίτι, το 2012 τρεις από τις προσφεύγουσες ζήτησαν από τα τοπικά νοσοκομεία να τους παράσχουν ιατρική βοήθεια για κατ΄οίκον γέννα. Ωστόσο, τα νοσοκομεία αρνήθηκαν επειδή η παροχή τέτοιας βοήθειας απαγορευόταν από τις σχετικές εγχώριες νομοθεσίες, δηλαδή τον ιατρικό κανονισμό MN 40: 2006.
Τρεις από τις προσφεύγουσες ζήτησαν από το Υπουργείο Υγείας να τροποποιηθεί η νομοθεσία, για να επιτρέψουν στο ιατρικό προσωπικό να βοηθήσει με τις γεννήσεις στο σπίτι. Το Υπουργείο απάντησε ότι δεν υπήρχαν σχέδια σχετικά με την τροποποίηση της νομοθεσίας ή τη θέσπιση νέας νομοθεσίας για τη ρύθμιση των υπηρεσιών των μαιών στο σπίτι, αναφέροντας ότι η γέννα σε μαιευτικές κλινικές ήταν η ασφαλέστερη επιλογή και οι προσφεύγουσες μπορούσαν να επισκεφθούν τις εν λόγω κλινικές ώστε να επιλέξουν αυτό που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες τους.
Η κ. O. Valainienė αμφισβήτησε την απάντηση του Υπουργείου ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, χωρίς ωστόσο επιτυχία. Τελικά, το 2012 το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο απέρριψε το επιχείρημά της, ότι η απουσία νομικής ρύθμισης σχετικά με την ιατρική βοήθεια κατά τη γέννα στο σπίτι παραβίασε το δικαίωμά της στην ιδιωτική ζωή. Στον αντίποδα το εθνικό δίκαιο της εξασφάλισε το δικαίωμα επιλογής του πλέον κατάλληλου ιατρικού ιδρύματος για να εκδηλώσει τις επιθυμίες της όσον αφορά στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και, σε κάθε περίπτωση, το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή δεν θα μπορούσε να έχει υψηλότερη αξία από εκείνη της υγείας της μητέρας και του παιδιού.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι προσφεύγουσες βρέθηκαν σε κατάσταση που είχε σοβαρό αντίκτυπο στην ελευθερία επιλογής τους. Έπρεπε είτε να γεννήσουν σε νοσοκομείο είτε, αν το επιθυμούσαν να γεννήσουν στο σπίτι, χωρίς τη βοήθεια ενός επαγγελματία υγείας. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι αυτό συνιστούσε προσβολή του δικαιώματος των προσφευγουσών στο σεβασμό του δικαιώματος τους στην ιδιωτική ζωή.
Η παρέμβαση αυτή ήταν πάντως σύμφωνη με το νόμο. Ο εγχώριος νόμος δεν ήταν μόνο προσιτός, αλλά είχε σαφώς και ξεκάθαρα ρυθμιστεί, επιτρέποντας στις προσφεύγουσες να προβλέψουν ότι δεν επιτρέπεται η ιατρική συνδρομή στο τοκετό στο σπίτι. Η απαγόρευση επίσης επιβεβαιώθηκε μέσω των επιστολών των νοσοκομείων που έλαβαν οι προσφεύγουσες, ενώ ορισμένες από αυτές ήταν ακόμα έγκυες.
Επιπλέον, διαπίστωσε ότι η Λιθουανία είχε επιτύχει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων των προσφευγουσών και του νόμιμου συμφέροντος του κράτους να προστατεύσει την υγεία και την ασφάλεια της μητέρας και του παιδιού κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τον τοκετό.
Συγκεκριμένα, έχουν ληφθεί μέτρα στη Λιθουανία από τη δεκαετία του 1990 για να εξασφαλιστούν συνθήκες όμοιες με εκείνες στο σπίτι. Μόνο στο Βίλνιους, όπου ζούσαν και οι τέσσερις προσφεύγουσες υπήρχαν τρία τέτοια νοσοκομεία. Η κ. Valainienė είχε πράγματι προσκληθεί να επισκεφθεί ένα από τα νοσοκομεία αυτά, αλλά, όπως επισημάνθηκε από το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, δεν είχε επικοινωνήσει.
Επιπλέον, η μεταγεννητική φροντίδα ήταν διαθέσιμη εάν παρουσιάζονταν επιπλοκές κατά τη διάρκεια ή μετά τον τοκετό. Τέλος, ενώ οι επαγγελματίες του τομέα υγείας θα αντιμετώπιζαν νομικές επιπτώσεις για την παροχή βοήθειας σε γέννες στο σπίτι, οι μητέρες δεν θα μπορούσαν να τιμωρηθούν για το γεγονός της γέννησης στο σπίτι.
Το Δικαστήριο επανέλαβε, εξάλλου, ότι η Λιθουανία δεν ήταν υποχρεωμένη βάσει της σύμβασης να επιτρέψει προγραμματισμένες γεννήσεις στο σπίτι. Υπήρχε ακόμη μεγάλη διαφορά μεταξύ των νομικών συστημάτων των Συμβαλλόμενων κρατών σχετικά με τον τοκετό στο σπίτι και το Δικαστήριο γνώριζε ότι ο νόμος αναπτύχθηκε σταδιακά στον εν λόγω τομέα.
Αν και ο νόμος είχε πράγματι αλλάξει πρόσφατα σχετικά με τις γεννήσεις στο σπίτι, αυτό δεν θα μπορούσε να επηρεάσει τη κατάσταση των προσφευγουσών που είχαν πραγματοποιηθεί πριν από την αλλαγή. Υπό τις συνθήκες αυτές, η παρέμβαση στο δικαίωμα των προσφευγουσών στο σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωής δεν ήταν δυσανάλογη και το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 της σύμβασης.
Μειοψηφούσα γνώμη
Ο δικαστής Laffranque εξέφρασε σύμφωνη γνώμη, που επισυνάπτεται στην απόφαση(επιμέλεια echrcaselaw.com).
