Δίχτυ προστασίας του ΕΔΔΑ για τα θύματα εγκλημάτων της γενετήσιας αξιοπρέπειας

ΑΠΟΦΑΣΗ:

G.U. κατά Τουρκίας της 18.10.2016 (αριθ. προσφ. 16143/10)
βλ. εδώ

 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η έρευνα που διεξήχθη αναφορικά με την υπόθεση, και ιδιαίτερα η προσέγγιση που ακολουθήθηκε από το Κακουργιοδικείο, συνιστούσε παραβίαση των άρθρων 3 και 8 της ΕΣΔΑ. Η κατάθεση του φερόμενου θύματος σε δημόσια συζήτηση και χωρίς την συνδρομή ψυχολόγου, υπονομεύει την αξιοπρέπεια και την προσωπική του ζωή. Παραβίαση αποτελεί επίσης και η μη επαρκής έρευνα  για το αδίκημα της ασέλγειας, το οποίο λόγω των μακροχρόνιων διαδικασιών παρεγράφη καθώς και η μη πραγματοποίηση ψυχολογικής έρευνας και σκιαγράφησης του πατριού, με σκοπό να εντοπιστούν τυχόν διεστραμμένες τάσεις, ούτε διενεργήθηκε ψυχολογική πραγματογνωμοσύνη σχετικά με την φύση της σχέσης μεταξύ των υποτιθεμένων θύματος και δράστη.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:

Στις περιπτώσεις βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης απαιτείται να γίνεται ενδελεχής έρευνα από τις αρχές για την διερεύνηση των καταγγελιών.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ:

Άρθρο 3 (απαγόρευση βασανιστηρίων) της ΕΣΔΑ

Άρθρο 8(δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή) της ΕΣΔΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:

Η προσφεύγουσα, G.U., είναι υπήκοος Τουρκίας, γεννημένη το 1984 και ζει στην Κωνσταντινούπολη. Στις 9 Οκτωβρίου 2002 η κ. G.U. παρουσιάστηκε στο αστυνομικό τμήμα, ισχυριζόμενη ότι είχε βιαστεί από τον πατριό της (Μ. S.) υπό την απειλή όπλου. Η G.U. εξετάστηκε στο νοσοκομείο την ίδια ημέρα, και η εξέταση αποκάλυψε ότι ο υμένας της είχε διαρρηχθεί  κάποια στιγμή στο παρελθόν, αλλά ήταν αδύνατο να καθοριστεί το πότε, και δεν βρέθηκαν ίχνη  βιασμού. Δύο αστυνομικοί της πήραν κατάθεση. Τους εξήγησε ότι είχε αναγκαστεί να προβεί σε σεξουαλικές πράξεις με τον πατριό της τρεις ή τέσσερις φορές όταν η μητέρα και η αδελφή της έλειπαν, και ισχυρίστηκε ότι της είχε τσιμπήσει το πόδι ένα χρόνο πιο πριν, παρουσία της μητέρας της.

Στις 18.10.2002 ο εισαγγελέας κατηγόρησε τον Μ.S. για ασέλγεια και βιασμό. Η πρώτη συζήτηση πραγματοποιήθηκε στις 18.11.2002 ενώπιον του Κακουργιοδικείου της Σμύρνης, το οποίο δέχτηκε το αίτημα να παραστεί στις διαδικασίες ως πολιτικός ενάγουσα, αίτημα που υποβλήθηκε από τον δικηγόρο της G.U. Η G.U. κατέθεσε ως μάρτυρας σε δημόσια συνεδρίαση, καθώς το Κακουργιοδικείο δεν δέχτηκε το αίτημα να διεξαχθεί η δίκη κεκλεισμένων των θυρών. Ο κατηγορούμενος αρνήθηκε τις κατηγορίες, αναφέροντας ότι ήταν σεξουαλικά ανίκανος περίπου ένα χρόνο.

Στις 27.12.2006, το Κακουργιοδικείο αθώωσε τον κατηγορούμενο, βασιζόμενο, μεταξύ άλλων, στις διάφορες ιατρικές πραγματογνωμοσύνες, και θεώρησε ότι ήταν σεξουαλικά ανίκανος κατά τη διάρκεια των υποτιθέμενων γεγονότων και δεν θα μπορούσε ως εκ τούτου να έχει διαπράξει τα αδικήματα για τα οποία κατηγορούνταν. Ο Άρειος Πάγος επικύρωσε την εν λόγω απόφαση, σημειώνοντας επίσης ότι το αδίκημα της ασέλγειας είχε παραγραφεί.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι όφειλε να εξετάσει αν το κράτος είχε εκπληρώσει την υποχρέωσή του, βάσει των άρθρων 3 και 8 της Σύμβασης, σχετικά με την εξασφάλιση της αποτελεσματικής διερεύνησης και αναφορικά με την διαδικασία που ακολουθήθηκε.

Κατ’ αρχάς, το Δικαστήριο έκρινε ότι, ελλείψει άμεσων αποδείξεων, τα εθνικά δικαστήρια θα έπρεπε να έχουν διεξαγάγει αυστηρότερη αξιολόγηση της αξιοπιστίας των ισχυρισμών του θύματος. Σημείωσε, ωστόσο, ότι κατά τη διάρκεια της μοναδικής ακρόασης κατά την οποία η προσφεύγουσα βρέθηκε πρόσωπο με πρόσωπο με τον υποτιθέμενο δράστη της, οι δικαστές είχαν απλώς λάβει τις καταθέσεις των διαδίκων, χωρίς να επιδιώξουν να αξιολογήσουν τις καταθέσεις τους. Ούτε προβλέφθηκε καμία συνάντηση μεταξύ των διαδίκων κατά την διεξαγωγή της έρευνας. Επιπλέον, το Κακουργιοδικείο δεν είχε πειστεί από τους ισχυρισμούς της G.U., χωρίς να παρέχει οποιαδήποτε αιτιολογία για το συμπέρασμα αυτό, και είχε απλώς θεωρήσει ότι οι καταθέσεις της δεν ήταν ούτε ειλικρινείς, ούτε πειστικές. Ωστόσο, οι καταθέσεις της G.U. παρέμειναν ίδιες και στις δυο ανακριτικές διαδικασίες. Επιπλέον, οι αρχές δεν είχαν λάβει κανένα μέτρο στην ανάκριση ώστε να μπορούν να έχουν στα χέρια τους μια πιο λεπτομερή περιγραφή των συνθηκών: κατά τη διάρκεια της έρευνας, η G.U., τότε ανήλικη, είχε ανακριθεί από δύο άντρες αστυνομικούς και κατά τη διάρκεια της δίκης, η G.U., η οποία ήταν ακόμα ανήλικη, έδωσε κατάθεση δημόσια, καθώς το Κακουργιοδικείο αρνήθηκε να δεχτεί το αίτημα του δικηγόρου της να εκδικαστεί η υπόθεση κεκλεισμένων των θυρών. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο επέστησε την προσοχή στη τραυματική φύση της δημόσιας ακρόασης για την G.U. και το γεγονός ότι ανακρίθηκε σε δημόσια συζήτηση ήταν πιθανό να υπονομεύσει την αξιοπρέπεια της και την προσωπική της ζωή, και παρατήρησε ότι δεν είχε καμία συνδρομή από γυναίκα ψυχολόγο σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας. Πράγματι, ούτε οι ανακριτικές αρχές, ούτε τα δικαστήρια φαίνεται να έχουν λάβει υπόψιν τους την ιδιαίτερα ευάλωτη θέση της G.U., ούτε έλαβαν υπόψιν τους ειδικούς ψυχολογικούς παράγοντες που συνεπάγεται ένας πιθανός βιασμός ανηλίκου από πρόσωπο του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, στοιχεία που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την απροθυμία του θύματος τόσο να καταγγείλει τη βία που υπέστη όσο και να διηγηθεί με λεπτομέρεια τα γεγονότα. Οι δικαστές που αξιολόγησαν την αξιοπιστία των δηλώσεων της G.U. δεν την είχαν δει ποτέ, δεδομένου ότι δεν ήταν παρόντες όταν αυτή κατέθεσε στην συζήτηση της 18ης Νοεμβρίου 2002, καθώς η σύνθεση του Κακουργιοδικείου ήταν εντελώς διαφορετική.

Στη συνέχεια, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η σωματική διάπλαση του πατριού και της G.U. ήταν ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για να απορριφθούν οι καταγγελίες βιασμού, αν και ο ισχύον Ποινικός Κώδικας κατά το κρίσιμο χρόνο, δεν περιείχε ως προϋπόθεση το θύμα να έχει προβεί σε ενέργειες αντίστασης κατά την πράξη βιασμού. Συνεπώς, το Κακουργιοδικείο είχε ζητήσει από το Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο να ερευνήσει αν, βάση της σωματικής διάπλασης της G.U., ο κατηγορούμενος θα ήταν σε θέση να προβεί σε βιασμό, αίτημα το οποίο δεν απαντήθηκε από το Ινστιτούτο. Στη συνέχεια, στο διατακτικό, το Κακουργιοδικείο απεφάνθη περί της αθώωσης του πατριού. Κατά τη γνώμη του Δικαστηρίου, το ερώτημα που τέθηκε από το Κακουργιοδικείο στο Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο και η αναφορά στην σωματική διάπλαση στην τελική απόφαση, έδειξε ότι το δικαστήριο θέλησε να τεκμηριώσει την έλλειψη ενοχής του πατριού, επικαλούμενο έννοιες με τις οποίες ο νόμος δεν κάνει καμία αναφορά, αγνοώντας την πιθανή «κατάσταση σοκ», που συνήθως επακολουθούσε ενός βιασμού και εξηγούσε την έλλειψη αντίδρασης του θύματος.

Επιπλέον, αθωώνοντας τον Μ.S., το Κακουργιοδικείο έδωσε αποφασιστική βαρύτητα στην ιατρική έκθεση που διαπίστωνε ότι ο κατηγορούμενος ήταν σεξουαλικά ανίκανος. Με βάση ορισμένους ελέγχους οι οποίοι διενεργήθηκαν αρκετά χρόνια μετά την υποτιθέμενη διάπραξη των αδικημάτων για τα οποία κατηγορούνταν, το Κακουργιοδικείο αποδέχθηκε ότι ο Μ.S. ήταν ανίκανος κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα. Οι ενστάσεις που υποβλήθηκαν από τον δικηγόρο της G.U. αναφορικά  με την ιατρική γνωμάτευση και τα αιτήματα επεξήγησης δεν έγιναν δεκτά, αν και η εν λόγω έκθεση αποτελούσε ουσιαστικό στοιχείο στην διαδικασία απόφασης των δικαστών. Ούτε το Κακουργιοδικείο είχε λάβει σοβαρά υπόψη την αξιοπιστία των καταθέσεων της μητέρας της G.U. σχετικά με τη σεξουαλική ικανότητα του συζύγου της. Το γεγονός ότι τα στοιχεία έδειχναν ότι ο κατηγορούμενος ήταν σεξουαλικά ανίκανος είχε οδηγήσει τους δικαστές να απορρίψουν τις καταγγελίες βιασμού αυτόματα, δεδομένου ότι, σύμφωνα με το νόμο όπως ίσχυε και εφαρμοζόταν κατά τον κρίσιμο χρόνο, ο βιασμός μπορεί να διαπραχθεί μόνο με τη χρήση του ανδρικού σεξουαλικού οργάνου. Επιπλέον, το Κακουργιοδικείο είχε εξετάσει μόνο την κατηγορία βιασμού και είχε αποτύχει εντελώς να εξετάσει την περίπτωση της υποτιθέμενης ασέλγειας, παρ’ όλο που ο Μ.S. διώκονταν επίσης για το εν λόγω έγκλημα. Βάσει του εσωτερικού δικαίου και της πρακτικής κατά τον κρίσιμο χρόνο, ενώ η ανικανότητα θα μπορούσε να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για το αδίκημα του βιασμού, αυτό δεν αποτελούσε το ίδιο στην περίπτωση της κατηγορίας της ασέλγειας. Ωστόσο, το Κακουργιοδικείο δεν έκανε καμία προσπάθεια να διαπιστωθεί κατά πόσον η συμπεριφορά του Μ.S. θα μπορούσε να περιληφθεί και να χαρακτηριστεί ως αδίκημα ασέλγειας. Επιπλέον, δεν πραγματοποιήθηκε ψυχολογική αξιολόγηση και σκιαγράφηση του πατριού, με σκοπό να εντοπιστούν τυχόν διεστραμμένες τάσεις, και δεν διενεργήθηκε καμία ψυχολογική έκθεση σχετικά με την φύση της σχέσης μεταξύ της G.U. και του υποτιθέμενου δράστη. Έτσι, οι αρμόδιες αρχές απέτυχαν να διερευνήσουν τις διαθέσιμες δυνατότητες για την απόκτηση μιας ολοκληρωμένης εικόνας των περιστάσεων.

Τέλος, υπήρξαν σημαντικές καθυστερήσεις στη διαδικασία: παρόλο που το Κακουργιοδικείο είχε διατάξει ελέγχους σχετικά με την σεξουαλική ικανότητα του κατηγορουμένου, ήδη από την πρώτη κιόλας ακρόαση, είχαν περάσει τέσσερα χρόνια μέχρι να διεξαχθούν οι έλεγχοι. Επιπρόσθετα το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο χρειάστηκε τεσσεράμισι χρόνια για να αποφανθεί επί της αναίρεσης, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την παραγραφή του αδικήματος της ασέλγειας.

Χωρίς να εκφράσει γνώμη επί της ενοχής του Μ.S., το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η έρευνα που διεξήχθη αναφορικά με την υπόθεση, και ιδιαίτερα η προσέγγιση που ακολουθήθηκε από το Κακουργιοδικείο, δεν ικανοποιούσαν τις προϋποθέσεις που συνδέονται με τις υποχρεώσεις Συμβαλλόμενου κράτους αναφορικά με την ισχύ των διατάξεων του ποινικού δικαίου και την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση των άρθρων 3 και 8 της Σύμβασης.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η Τουρκία όφειλε να καταβάλει στην προσφεύγουσα 15.000 ευρώ για την ηθική της  βλάβη και 2.000 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα και δαπάνες.


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες