Ο περιορισμός κρατουμένου σε πτέρυγα ασφαλείας για προληπτική προστασία τρίτων και χωρίς νομοθετική πρόβλεψη παραβιάζει το δικαίωμα στην ελευθερία (άρθρο 5 § 1 της ΕΣΔΑ)
ΑΠΟΦΑΣΗ
Τ.Β. κατά Ελβετίας της 30.04.2019 (αριθ. 1760/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εγκλεισμός κρατουμένου σε πτέρυγα ασφαλείας για το λόγο ότι αποτελούσε κίνδυνο για τους άλλους και με την αιτιολογία «για λόγους παροχής βοήθειας» προς τον κρατούμενο. Μη πρόβλεψη τέτοιου είδους κράτησης από την εθνική νομοθεσία. Η προστασία των τρίτων μπορεί να αποτελέσει πρόσθετο στοιχείο για την εκτίμηση μιας κατάστασης, αλλά δεν είναι «αποφασιστικής σημασίας» από μόνο του για να εγκλειστεί κρατούμενος σε πτέρυγα ασφαλείας. Κάθε στέρηση της ελευθερίας, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην αποτροπή κινδύνου τρίτων που δεν προβλέπεται από το νόμο δεν συνιστά βάσιμο λόγο για τέτοιου είδους επιβαρυμένο εγκλεισμό. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων είχε φυλακιστεί σε πτέρυγα ασφαλείας χωρίς νομική βάση και κρατούνταν μόνο για προληπτικούς λόγους. Παραβίαση του άρθρου 5 § 1 (δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια).
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 5 § 1
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, ο κ. T.B., είναι Ελβετός υπήκοος που γεννήθηκε το 1990. Κρατούνταν στις φυλακές στο Lenzburg (Ελβετία).
Τον Νοέμβριο του 2011 ο προσφεύγων καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων ετών για ανθρωποκτονία εκ προμελέτης και βιασμό, αναφορικά με τη δολοφονία μιας πόρνης με ιδιαίτερα εξευτελιστικό τρόπο, αφού τη βίασε δύο φορές. Το δικαστήριο ανηλίκων συμπλήρωσε την ποινή του με την επιβολή μέτρου προστασίας με τη μορφή τοποθέτησης σε εξειδικευμένο κέντρο για ψυχικές διαταραχές. Τον Μάιο του 2012, ο Εισαγγελέας ανηλίκων ζήτησε τον εγκλεισμό του με φαρμακευτική αγωγή όταν έκλεισε τα 22, σε κλειστό και ασφαλές ίδρυμα κράτησης.
Στις 20 Ιουνίου 2012 το περιφερειακό γραφείο διέταξε τον εγκλεισμό του στην πτέρυγα ασφάλειας II της φυλακής του Lenzburg. Στις 5 Σεπτεμβρίου 2012 το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο απέρριψε, σε τελευταίο βαθμό, το ένδικο μέσο που άσκησε ο προσφεύγων κατά της απόφασης αυτής και στις 22 Νοεμβρίου 2013, το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι υφίσταται επαρκή νομική βάση για την τοποθέτησή του στην πτέρυγα ασφαλείας «για λόγους βοήθειας».
Ο προσφεύγων ζήτησε και πάλι να απελευθερωθεί. Με απόφαση της 8ης Ιουλίου 2014, το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο επεσήμανε ότι είχε αποφασίσει στην κύρια απόφαση του ότι πληρούνται εν προκειμένω οι νόμιμες προϋποθέσεις και υιοθέτησε την άποψη ότι ο προσφεύγων αντιπροσωπεύει υψηλό κίνδυνο για τους άλλους. Επιπλέον, το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο αποφάσισε ότι δεν μπορούσε να απομακρυνθεί από την απόφασή του της 22ας Νοεμβρίου 2013, στην οποία έκρινε ότι το νέο άρθρο 426 του Κώδικα παρέχει επαρκή νομική βάση για τον εγκλεισμό «για λόγους βοήθειας».
Στις 18 Αυγούστου 2015 και αφού πέρασε τρία χρόνια στην πτέρυγα ασφαλείας II, ο προσφεύγων μεταφέρθηκε στη γενική μονάδα της φυλακής. Η κράτησή του παρατάθηκε αρκετές φορές και στις 11 Ιουνίου 2018 το Οικογενειακό Δικαστήριο παρατείνοντας την κράτησή του μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου 2018, αποφάσισε ότι μετά την ημερομηνία αυτή, ο προσφεύγων θα κρατούνταν σε εξωτερικά καταλύματα, πράγμα που συνέβη στις 28 Σεπτεμβρίου 2018.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 5 § 1
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο προσφεύγων είχε τοποθετηθεί με την αιτιολογία «για λόγους βοήθειας», δηλαδή για ψυχιατρική θεραπεία, στην πτέρυγα ασφαλείας της φυλακής, για τον μόνο λόγο ότι αποτελούσε κίνδυνο για τους υπόλοιπους. Σημείωσε ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, οι όροι κράτησης «για σκοπούς παροχής βοήθειας» διέπονται από τον αρμόδιο εθνικό Κώδικα. Σύμφωνα με το άρθρο 426 του εν λόγω κώδικα – πρώην άρθρο 397α – η εν λόγω τοποθέτηση διατάσσονταν όταν το άτομο υπέφερε από ψυχικές διαταραχές που απαιτούσαν θεραπεία που θα μπορούσε να παρέχεται μόνο σε εξειδικευμένο ίδρυμα.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι ανησυχίες σχετικά με την προσωπική βοήθεια και τις εκτιμήσεις ασφαλείας ήταν κατά κάποιο τρόπο αλληλένδετα στο άρθρο 426, δεύτερο εδάφιο, του ίδιου Κώδικα, το οποίο απαιτούσε από την αρχή να λάβει υπόψη το βάρος που αντιπροσώπευε ο ενδιαφερόμενος ως προς τους συγγενείς του ή τρίτους, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την προστασία των άλλων. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο σημείωσε ότι το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο είχε διευκρινίσει το πεδίο εφαρμογής της σχετικής διάταξης, δεδομένου ότι η προστασία των τρίτων θα μπορούσε πλέον να αποτελέσει πρόσθετο στοιχείο για την εκτίμηση της κατάστασης, αλλά ότι δεν ήταν «αποφασιστικό από μόνο του». Η απλή ανάγκη προστασίας της κοινωνίας από τον ενδιαφερόμενο δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει την τοποθέτηση «για σκοπούς παροχής βοήθειας». Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο είχε ρητά τονίσει στην κύρια απόφαση ότι η στέρηση της ελευθερίας «για λόγους παροχής βοήθειας» αποκλειστικά για λόγους που θέτουν σε κίνδυνο τους άλλους, δεν προβλέπεται από το νόμο και δεν αποτελεί εύλογος λόγος για τέτοιον εγκλεισμό. Ετσι το άρθρο 426, δεύτερο εδάφιο, του εγχώριου Κώδικα δεν μπορούσε να δικαιολογήσει την κράτηση του προσφεύγοντος ως νομική βάση.
Αυτά τα στοιχεία αρκούσαν για να διαπιστώσει το ΕΔΔΑ ότι ο προσφεύγων κρατήθηκε στη φυλακή χωρίς νομική βάση και κυρίως για λόγους προληπτικής κράτησης. Εν κατακλείδι, το Δικαστήριο έκρινε ότι η κράτηση του προσφεύγοντος «για σκοπούς παροχής βοήθειας» κατά την περίοδο από τον Απρίλιο του 2014 έως τον Απρίλιο του 2015 στην πτέρυγα ασφαλείας της φυλακής δεν είχε εφαρμοστεί νόμιμα. Ακολούθως, δεν υπήρχε λόγος να εξετασθεί το ερώτημα αν το ίδρυμα στο οποίο κρατήθηκε ήταν κατάλληλο.
Διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 5 § 1.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελβετία πρέπει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 25.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 7.000 ευρώ για έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
