Η προσωρινή κράτηση πρέπει να εξυπηρετεί τις ανάγκες της ποινικής έρευνας και όχι τη δίψα της κοινής γνώμης για εκδίκηση και τιμωρία. Μη λογική αιτιολογία της προσωρινής κράτησης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Cîrstea κατά Ρουμανίας της 23-07-2019 (αριθ. 10626/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Τοποθέτηση της προσφεύγουσας υπό προσωρινή κράτηση κατά τη διάρκεια διαδικασιών μετά από μια δραματική πυρκαγιά, σε πτέρυγα νεογνικής εντατικής θεραπείας όπου ήταν υπεύθυνη για την παρακολούθηση φροντίδας. Το Δικαστήριο επανέλαβε την προηγούμενη διαπίστωσή του ότι τα εγχώρια δικαστήρια ήταν υποχρεωμένα να δώσουν συγκεκριμένους λόγους αναφορικά με τη διαπίστωση ότι η δημόσια τάξη θα απειληθεί στην πραγματικότητα εάν η προσφεύγουσα δεν τοποθετούνταν υπό προσωρινή κράτηση πριν από την δίκη της. Η προδικαστική κράτηση της προσφεύγουσας έπρεπε να εξυπηρετεί τις ανάγκες της ποινικής έρευνας, παρά μια πιθανή δίψα για εκδίκηση και τιμωρία εκ μέρους του γενικού δημοσίου καλού. Η αιτιολόγηση για ακόμη και μια σύντομη περίοδο κράτησης έπρεπε να αποδειχθεί πειστικά από τις αρχές. Η προδικαστική κράτηση της προσφεύγουσας διήρκεσε δύο μήνες περίπου. Δεν απαλλάσσει τις εθνικές αρχές από την υποχρέωσή τους να αιτιολογήσουν επαρκώς την επιβολή της κράτησης και την επέκταση αυτού του μέτρου. Το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 5 § 3 (αιτιολόγηση της προδικαστικής κράτησης) της ΕΣΔΑ, και καμία παραβίαση του Άρθρου 5 §§ 1 (δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια) και 4 (δικαίωμα για ταχεία επανεξέταση της νομιμότητας της κράτησης) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρου 5 § 1
Άρθρου 5 § 3
Άρθρο 5§ 4
Άρθρο 8
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Florentina-Daniela Cîrstea, είναι υπήκοος της Ρουμανίας, η οποία γεννήθηκε το 1975 και κατοικεί στο Βουκουρέστι.
Την εποχή εκείνη η κα Cîrstea ήταν νοσοκόμα στο νοσοκομείο Giuleşti στο Βουκουρέστι. Στις 16 Αυγούστου 2010, ενώ ήταν η μόνη νοσοκόμα που βρισκόταν σε υπηρεσία στο τμήμα νεογνών εντατικής θεραπείας, έφυγε από το θάλαμο στις 6.24 μ.μ. και απουσίαζε για 12 λεπτά. Στις 6.30 μ.μ. ξέσπασε πυρκαγιά, με αποτέλεσμα το θάνατο 5 νεογνών και το τραυματισμό των έξι άλλων μωρών.
Στις 17 Αυγούστου 2010 ξεκίνησε η εισαγγελία στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο άσκησε ποινική δίωξη όσον αφορά την ανθρωποκτονία και ακούσια σοβαρή επίθεση. Η κ. Cîrstea ανακρίθηκε ως μάρτυρας και δήλωσε ότι το βράδυ αυτό είχε μυρίσει κάτι που καίγεται και τότε βγήκε για να καλέσει βοήθεια, και ότι η φωτιά είχε ξεσπάσει κατά την απουσία της. Στις 23 Αυγούστου 2010, η εισαγγελία άσκησε ποινική δίωξη κατά της κας Cîrstea για την αδικαιολόγητη απουσία της από το θάλαμο εντατικής θεραπείας όταν ξέσπασε η πυρκαγιά. Την ίδια ημερομηνία το γραφείο του εισαγγελέα διέταξε τη σύλληψή της για περίοδο είκοσι τεσσάρων ωρών. Στις 24 Αυγούστου 2010 η προσφεύγουσα έδωσε διαφορετική μαρτυρία, δηλώνοντας ότι είχε αφήσει τον θάλαμο για να μεταβεί σε άλλο δωμάτιο μέσα στο νοσοκομείο και ότι κάποιος άλλος είχε σημάνει τον συναγερμό από το διάδρομο. Δεν μπόρεσε να επιστρέψει στο θάλαμο λόγω του καπνού. Αφού έδωσε την κατάθεσή της ο εισαγγελέας ζήτησε από το δικαστήριο να τεθεί υπό προσωρινή κράτηση. Την ίδια ημέρα η κα. Cîrstea επανέλαβε τις δηλώσεις της ενώπιον του Πρωτοδικείου Βουκουρεστίου και εξήγησε ότι η πρώτη της κατάθεση ήταν ψευδής μετά από πρόταση διαφόρων συναδέλφων. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι αυτή έπρεπε να τεθεί υπό προσωρινή κράτηση για μια περίοδο είκοσι εννέα ημερών, θεωρώντας ότι κανένα άλλο περιοριστικό μέτρο, όπως η υποχρέωση παραμονής στην πόλη, θα μπορούσε να είναι κατάλληλο για τις περιστάσεις της υπόθεσης.
Η M. Cîrstea άσκησε έφεση κατά της αποφάσεως αυτής. Σε τελική απόφαση της 30ής Αυγούστου 2010, το περιφερειακό δικαστήριο του Βουκουρεστίου επιβεβαίωσε την προδικαστική κράτηση. Η προφυλάκιση παρατάθηκε μέσω παρεμπίπτουσας απόφασης , η οποία εκδόθηκε από το Πρωτοδικείο του Βουκουρεστίου στις 15 Σεπτεμβρίου 2010. Η απόφαση αυτή επιβεβαιώθηκε κατόπιν έφεσης με τελεσίδικη απόφαση της 20ής Σεπτεμβρίου 2010. Στις 6 Δεκεμβρίου 2010 η κ. Cîrstea και πέντε ακόμη κατηγορούμενοι, συμπεριλαμβανομένου του νοσοκομείου Giuleşti, κλήθηκαν να παραστούν σε δίκη. Με απόφαση της 9ης Ιουλίου 2013, το Πρωτοδικείο του Βουκουρεστίου, η οποία επικυρώθηκε με απόφαση του εφετείου της 2ας Απριλίου 2015, καταδίκασε την κ. Cîrstea σε φυλάκιση δυόμισι ετών. Εξέτισε την ποινή της και απελευθερώθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2016.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 5 § 1
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι, αποφασίζοντας να τοποθετήσει την κα Cîrstea υπό προσωρινή κράτηση, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο είχε κρίνει ότι υπήρχαν εύλογες υποψίες ότι η προσφεύγουσα υπέπεσε σε αδίκημα. Σημείωσε περαιτέρω ότι η προσφεύγουσα είχε προσαχθεί έγκαιρα ενώπιον δικαστή. Ακολούθησε ότι η σύλληψη και η τοποθέτηση της υπό προσωρινή κράτηση είχαν εκπληρώσει τις απαιτήσεις του άρθρου 5 § 1. Έτσι, δεν υπήρξε παραβίαση αυτής της διάταξης.
Άρθρο 5 § 3
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο είχε λάβει υπόψη την ύπαρξη κινδύνου συνεννόησης μεταξύ των μελών του προσωπικού του νοσοκομείου. Ωστόσο, το δικαστήριο δεν κατόρθωσε να εξηγήσει την ακριβή φύση αυτού του κινδύνου ή να διευκρινίσει ποια αποδεικτικά στοιχεία θα μπορούσαν ακόμη να κρύβονται, δεδομένου ότι στηρίχθηκε στις καταθέσεις της κυρίας Cîrstea.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο ανέφερε γενικά τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, χωρίς να εξηγεί πώς η συγκεκριμένη κατάσταση της προσφεύγουσας θα μπορούσε να έχει οδηγήσει σε μια κοινωνική διαταραχή ικανή να δικαιολογήσει την προδικαστική κράτηση. Η προσφεύγουσα δεν ήταν ποτέ ύποπτη ότι είχε η ίδια ξεκινήσει τη φωτιά ή ότι είχε προξενήσει σκόπιμα βλάβη στα θύματα. Επιπλέον, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι παρόλο που το δικαστήριο είχε απορρίψει τη δυνατότητα εφαρμογής λιγότερο περιοριστικών μέτρων, δεν είχε δώσει συγκεκριμένους λόγους. Τα δικαστήρια που εξέτασαν στη συνέχεια την προσωρινή κράτηση της προσφεύγουσας δεν είχαν επίσης αποδείξει ότι η απελευθέρωσή της θα οδηγούσε σε παραβίαση της ειρήνης.
Το Δικαστήριο είχε ήδη δηλώσει ότι τα εθνικά δικαστήρια ήταν υποχρεωμένα να αιτιολογούν το λόγο για τον οποίο η δημόσια τάξη θα απειλούνταν αν η προσφεύγουσα δεν τοποθετούνταν υπό προσωρινή κράτηση πριν την δίκη. Η προδικαστική κράτηση της προσφεύγουσας έπρεπε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες της ποινικής έρευνας παρά σε μια πιθανή δίψα για εκδίκηση και τιμωρία από το ευρύ κοινό.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η αιτιολογία και μια σύντομη περίοδο κράτησης έπρεπε να είναι πειστική από τις αρχές. Το γεγονός ότι η προδικαστική κράτηση της κυρίας Cîrstea διήρκεσε μόνο δύο μήνες δεν απάλλασσε τις εθνικές αρχές από την υποχρέωσή τους να παράσχουν την κατάλληλη αιτιολόγηση για την επιβολή και επέκταση αυτού του μέτρου.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι λόγοι που έδωσαν τα εθνικά δικαστήρια για την προσωρινή κράτηση της προσφεύγουσας δεν ήταν σχετική και επαρκής κατά την έννοια της νομολογίας του. Ακολούθησε παραβίαση του Άρθρου 5 § 3.
Άρθρο 5 § 4
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η κυρία Cîrstea είχε εξεταστεί από το δικαστήριο που αποφάσισε την αρχική υπόθεση σχετικά με την κράτηση και ότι έτσι είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει τόσο τη θέση της όσο και τα επιχειρήματα προς υπεράσπισή της. Είχε επίσης τη δυνατότητα να κάνει χρήση των διορθωτικών μέτρων κατά των πρωτοβάθμιων δικαστικών αποφάσεων, και κατά της συνεχιζόμενης προφυλάκισης.
Το Δικαστήριο επεσήμανε ότι είχε ήδη κρίνει ότι το γεγονός ότι ο εισαγγελέας είχε συγκεκριμένη θέση στην αίθουσα του δικαστηρίου, και οι συνθήκες που παρέχονταν στους δικηγόρους για τη μελέτη της δικογραφίας, δεν αρκούσε για να εγείρονται αμφιβολίες ως προς την ισότητα των όπλων.
Κατά συνέπεια, δεν υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 5 § 4.
Άρθρο 8
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η κα Cîrstea δεν είχε καταθέσει καταγγελία κατά των μέσων μαζικής ενημέρωσης για παραβίαση της αξιοπρέπειας της ως αποτέλεσμα της δημοσίευσης φωτογραφιών που την έδειχναν κατά τη διάρκεια της ποινικής δίκης. Τα άρθρα 998 και 999 του Αστικού Κώδικα, όπως ίσχυαν κατά τον κρίσιμο χρόνο, παρείχαν στην προσφεύγουσα ένα αποτελεσματικό ένδικο μέσο για την προβολή των ισχυρισμών της ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η προσφεύγουσα δεν είχε υποβάλει κανένα επιχείρημα που να αποδεικνύει ότι το εν λόγω μέτρο αποκατάστασης δεν θα ήταν αποτελεσματικό. Επομένως, οι εν λόγω καταγγελίες πρέπει να απορριφθούν επειδή δεν εξαντλήθηκαν τα εγχώρια ένδικα μέσα.
Άρθρο 13
Το Δικαστήριο επανέλαβε τη διαπίστωσή του ότι τα διαθέσιμα ένδικα μέσα για καταγγελίες σχετικά με τις εικαζόμενες παραβιάσεις των δικαιωμάτων που προστατεύονται από το άρθρο 8 ήταν αποτελεσματικά. Οι καταγγελίες βάσει του άρθρου 13 ήταν ως εκ τούτου, προδήλως αβάσιμες και έπρεπε να απορριφθούν.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρουμανία πρέπει να καταβάλει στην προσφεύγουσα 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη(επιμέλεια echrcaselaw.com).
