Το δικαίωμα των κρατουμένων στην κοινωνία της πληροφορίας με «όχημα» το διαδίκτυο

ΑΠΟΦΑΣΗ:

Kalda  κατά Εσθονίας της 19.01.2016 (αριθμ. προσφ. 17429/10)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:

Ισοβίτης προσέφυγε στο ΕΔΔΑ καταγγέλλοντας ότι η Πολιτεία δεν του επέτρεπε την πρόσβαση σε συγκεκριμένες  ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, που εκ των πραγμάτων στη σύγχρονη εποχή  διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διάδοση των πληροφοριών.

Το Διαδίκτυο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην διάδοση των πληροφοριών. Το Δικαστήριο δεν πείστηκε  ότι οι λόγοι για τους οποίους είχε τεθεί … φραγή στον προσφεύγοντα ήταν επαρκείς για να δικαιολογήσουν μια παρέμβαση στο δικαίωμά του να λάβει τις απαραίτητες πληροφορίες. Έτσι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εν λόγω παρέμβαση δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία και έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:

Η απόφαση αυτή διευρύνει τα δικαιώματα των κρατουμένων, δίδοντάς τους την δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο.

ΔΙΑΤΑΞΗ:

Άρθρο 10 (δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης) της ΕΣΔΑ.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:

Ο προσφεύγων, ο Romeo Kalda, είναι Εσθονός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1974. Εκτίει  ισόβια ποινή φυλάκισης και κατήγγειλε ότι τον Οκτώβριο του 2007, οι αρχές των φυλακών στο Tartu αρνήθηκαν το αίτημά του να του χορηγηθεί πρόσβαση στην ιστοσελίδα του Γραφείου Πληροφοριών του Συμβουλίου στο Ταλίν και σε δύο κρατικές βάσεις δεδομένων, της ιστοσελίδας του Υπουργού Δικαιοσύνης και του Εσθονικού Κοινοβουλίου, τα οποία περιείχαν νομικές πληροφορίες. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτές τις ιστοσελίδες περιέχονταν μεταφράσεις και περιλήψεις των αποφάσεων του ΕΔΔΑ (Γραφείο Πληροφοριών του Συμβουλίου της Ευρώπης), νομικές γνωμοδοτήσεις (από τον Υπουργό Δικαιοσύνης) και νομοσχέδια, αιτιολογικές εκθέσεις, αρχεία και πρακτικά συνεδριάσεων (εσθονικό Κοινοβούλιο). Ο προσφεύγων υπέβαλλε αιτήσεις στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, αλλά απορρίφθηκαν το Νοέμβριο του 2007.

Στο πλαίσιο της διαδικασίας ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, το Ανώτατο Δικαστήριο τελικά – το Δεκέμβριο 2009 – απέρριψε την προσφυγή του κ Kalda, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η απαγόρευση πρόσβασης των κρατουμένων στις τρεις εν λόγω ιστοσελίδες δικαιολογούνταν για οικονομικούς λόγους και για  λόγους ασφαλείας. Ειδικότερα, διαπίστωσε ότι η πρόσβαση σε επιπρόσθετες ιστοσελίδες θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο συμμετοχής των κρατουμένων σε επικίνδυνες επικοινωνίες, και συνεπώς να απαιτείται η αυξημένη παρακολούθηση τους και η αύξηση του κόστους.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το ΕΔΔΑ  έκρινε ότι το κεντρικό ζήτημα δεν ήταν η άρνηση των αρχών στη πρόσβαση των πληροφοριών, καθώς η προσφυγή του κ. Kalda  αφορούσε πρόσβαση σε πληροφορίες ήδη διαθέσιμες στο ευρύ κοινό. Αντ’ αυτού, η καταγγελία του κ. Kalda  αφορούσε ένα συγκεκριμένο μέσο, ​​δηλαδή το Διαδίκτυο,  πρόσβασης σε πληροφορίες που δημοσιεύονται σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες. Το Δικαστήριο επανέλαβε εν προκειμένω ότι το Διαδίκτυο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην διάδοση των πληροφοριών. Επιπλέον, όσον αφορά τους κρατουμένους, ένας σημαντικός αριθμός υπηρεσιών και πληροφοριών είναι διαθέσιμες αποκλειστικά στο Διαδίκτυο, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η επίσημη δημοσίευση των νομικών πράξεων στην Εσθονία τώρα γίνεται μόνο μέσω της διαδικτυακής έκδοσης της Riigi Teataja (που δημοσιεύει περιλήψεις και μεταφράσεις στα Εσθονικά των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου) και όχι πλέον μέσω της έντυπης έκδοσης της.

Παρ΄όλα αυτά, η φυλάκιση από μόνη της ενέχει αναπόφευκτα μια σειρά περιορισμούς στην επικοινωνία με τον έξω κόσμο για τους φυλακισμένους και το άρθρο 10 δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως υποχρέωση των Συμβαλλόμενων κρατών να παρέχουν στους κρατουμένους πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Το Δικαστήριο έκρινε όμως ότι, εφόσον επιτρέπονταν, σύμφωνα με την εσθονική νομοθεσία, η πρόσβαση στους κρατουμένους σε ορισμένες ιστοσελίδες που περιείχαν  νομικές πληροφορίες, ο περιορισμός της πρόσβασης σε άλλους δικτυακούς τόπους που περιείχαν και αυτοί νομικές πληροφορίες έπρεπε, επομένως, να συνιστά παρεμβολή στο δικαίωμα του κ. Kalda να λαμβάνει πληροφορίες. Η παρεμβολή, βασιζόμενη στη νομοθεσία για τους κρατούμενους, η οποία περιορίζει την πρόσβαση των κρατουμένων σε επίσημες βάσεις δεδομένων σχετικά με τη νομοθεσία και δικαστικών αποφάσεων, «προβλεπόταν από το νόμο» και είχε ως στόχο τη προστασία των δικαιωμάτων των άλλων και την πρόληψη της διαταραχής και της εγκληματικότητας.

Έτσι, η εσθονική νομοθεσία παρείχε περιορισμένη πρόσβαση στους κρατουμένους όσον αφορά το διαδίκτυο. Αν ένα Συμβαλλόμενο Κράτος ήταν πρόθυμο να παραχωρήσει τέτοια πρόσβαση, θα έπρεπε να δώσει λόγους για τους οποίους αρνείτο την πρόσβαση σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες. Σχετικά με αυτό παρατηρήθηκε ότι οι ιστοσελίδες που   παρείχαν πληροφορίες που σχετίζονταν με θεμελιώδη δικαιώματα, περιλάμβαναν και τα  δικαιώματα των κρατουμένων. Οι εν λόγω πληροφορίες χρησιμοποιούνταν από τα εσθονικά δικαστήρια και ο κ. Kalda χρειαζόταν να έχει πρόσβαση σε αυτές, για τη διεκδίκηση και την προάσπιση των δικαιωμάτων του ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Πράγματι, όταν ο κ. Kalda κατέθεσε τη καταγγελία του στα εθνικά δικαστήρια, οι μεταφράσεις και οι περιλήψεις των αποφάσεων του Δικαστηρίου στα εσθονικά ήταν μόνο διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του Γραφείου Πληροφοριών του Συμβουλίου της Ευρώπης του Ταλίν, του οποίου του είχε απαγορευτεί η πρόσβαση.

Εξετάζοντας το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι θα υπήρχαν επιπτώσεις στην ασφάλεια και στο κόστος, σε περίπτωση που επιτρέπονταν η πρόσβαση σε ιστοσελίδες όμοιες με εκείνες που απαγορεύτηκαν στον κ. Kalda, το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι Εσθονικές αρχές είχαν ήδη κάνει ρυθμίσεις ασφαλείας για τη χρήση του διαδικτύου από τους κρατούμενους μέσω υπολογιστών που είχαν ειδικά διαμορφωθεί για τον σκοπό αυτό και είχαν ήδη επωμιστεί τις σχετικές δαπάνες. Επιπλέον, τα εθνικά δικαστήρια δεν προέβησαν σε εκτιμήσεις των πιθανών κινδύνων ασφάλειας σε περίπτωση πρόσβασης στις τρεις εν λόγω ιστοσελίδες, έχοντας κατά νου ότι διαχειρίζονταν από έναν διεθνή οργανισμό και από το ίδιο το κράτος. Επιπλέον, το Ανώτατο Δικαστήριο είχε περιορίσει την εκτίμησή του για το σχετικό  θέμα σε μία μάλλον γενική δήλωση ότι η χορήγηση πρόσβασης σε πρόσθετες ιστοσελίδες του Διαδικτύου θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο συμμετοχής των κρατουμένων  σε παράνομες  επικοινωνίες.

Το Δικαστήριο δεν είχε, ως εκ τούτου πεισθεί ότι οι λόγοι για τους οποίους δεν επιτρεπόταν  στον κ. Kalda η πρόσβαση στις τρεις εν λόγω ιστοσελίδες ήταν επαρκείς για να δικαιολογήσουν μια παρέμβαση στο δικαίωμά του προσφεύγοντος να λάβει τις απαραίτητες πληροφορίες. Έτσι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εν λόγω παρέμβαση, υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις της υπόθεσης του κ Kalda, δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία και έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης.

Το Δικαστήριο έκρινε, με 6 ψήφους έναντι 1, ότι η διαπίστωση της παραβίασης αποτελούσε επαρκή και δίκαιη ικανοποίηση από μόνη της για την ηθική βλάβη που υπέστη ο κ Kalda.