Καταδίκη ΜΚΟ για ταξινόμηση ομιλίας πολιτικού στην ενότητα ιστότοπου «λεκτικός ρατσισμός». Παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης.
ΑΠΟΦΑΣΗ
GRA Stiftung gegen Rassismus und Antisemitismus κατά Ελβετίας της 09.01.2018 (αριθμ. προσφ. 18597/13)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δημοσίευση σε ιστότοπο ΜΚΟ στην ενότητα με τίτλο «Χρονικά – λεκτικός ρατσισμός» ενός μέρους της ομιλίας του επικεφαλής των νέων του Ελβετικού Λαϊκού Κόμματος που είπε ότι ήταν καιρός να σταματήσει η επέκταση του Ισλάμ και ότι η απαγόρευση των μιναρέδων θα αποτελέσει έκφραση της διαφύλαξης της εθνικής ελβετικής ταυτότητας. Ο θιγόμενος άσκησε αγωγή κατά της ΜΚΟ θεωρώντας ότι τον προσέβαλε η ένταξή του στην ενότητα «λεκτικός ρατσισμός» η οποία έγινε δεκτή. Τα εθνικά δικαστήρια έκριναν ότι οι δηλώσεις δεν είχαν χαρακτήρα λεκτικού ρατσισμού.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η ταξινόμηση της ομιλίας ως «λεκτικός ρατσισμός» δεν στερούνται πραγματικής βάσης και η αμετάκλητη απόφαση του εθνικού Δικαστηρίου περί αφαίρεσης από τον ιστότοπο του άρθρου, της δημοσίευσης της απόφασης του εθνικού Δικαστηρίου και της καταβολής 7.000 ελβετικών φράγκων θα μπορούσε να επιφέρει «αρνητική επίδραση» στην ελευθερία της έκφρασης της ΜΚΟ. Επίσης έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν κατάφεραν να εξισορροπήσουν το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης και του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής. Παραβίαση της ελευθερία έκφρασης (άρθρο 10).
ΔΙΑΤΑΞΗ
άρθρο 10
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Το προσφεύγον ίδρυμα GRA Stiftung Gegen Rassismus und Antisemitismus (Ίδρυμα GRA κατά του Ρατσισμού και του αντισημιτισμού), είναι Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) που εδρεύει στην Ελβετία. Προωθεί την ανοχή και καταδικάζει τις διακρίσεις λόγω φυλετικής βίας.
Τον Νοέμβριο του 2009 έκανε αναφορά σε μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Frauenfeld από την οργάνωση νέων του Ελβετικού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο υποστήριζε στο πλαίσιο δημοψηφίσματος την απαγόρευση της κατασκευής των Μιναρέδων.
Μετά τη συνάντηση, η προσφεύγουσα οργάνωση δημοσίευσε μια καταχώριση στον ιστότοπό της σε μια ενότητα η οποία ονομάζεται «Χρονικά – λεκτικός ρατσισμός». Αναφέρθηκε σε ένα κομμάτι της ομιλίας του B.K., του επικεφαλής της τοπικής ομάδας νέων του Ελβετικού Λαϊκού Κόμματος. Αναφέρθηκε ότι είπε ότι ήταν καιρός για να σταματήσει η επέκταση του Ισλάμ, ότι «ο ελβετικός καθοδηγητικός πολιτισμός, βασισμένος στον Χριστιανισμό, δεν μπορεί να επιτρέψει να αντικατασταθεί από άλλους πολιτισμούς» και ότι η απαγόρευση των μιναρέδων θα αποτελέσει έκφραση της διαφύλαξης της εθνικής ταυτότητας. Η απαγόρευση των μιναρέδων ψηφίστηκε μέσω δημοψηφίσματος τον ίδιο μήνα, οδηγώντας σε τροποποίηση του Συντάγματος για την εφαρμογή του αποτελέσματος.
Τον Αύγουστο του 2010 ο Β.Κ. άσκησε αγωγή κατά της ΜΚΟ GRA Stiftung σχετικά με την δημοσίευση της στον ιστότοπό της για την προστασία των προσωπικών του δικαιωμάτων και προσβολή της προσωπικότητάς του. Ζήτησε να δοθεί εντολή να αποσυρθεί η δημοσίευση και να αντικατασταθεί από την απόφαση του δικαστηρίου. Η οργάνωση υποστήριξε ότι η δημοσίευση αποτελούσε άποψη, η οποία θα μπορούσε να παραβιάζει τα δικαιώματα της προσωπικότητας, αν ήταν άσκοπη, επιζήμια και προσβλητική.
Το περιφερειακό Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή του Β.Κ. τον Μάρτιο του 2011 με το σκεπτικό ότι το άρθρο στο Διαδίκτυο ήταν δικαιολογημένο καθώς σχετίζεται με μια πολιτική συζήτηση σχετικά με ένα ζήτημα δημόσιου ενδιαφέροντος. Η απόφαση ανατράπηκε κατόπιν έφεσης τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, ενώ το Εφετείο έκρινε ότι οι λέξεις «λεκτικός ρατσισμός» ήταν μια κρίση μικτής αξίας, η οποία θα μπορούσε να παραβιάσει τα δικαιώματα της προσωπικότητας, εάν στηριζόταν σε αναλήθειες. Διαπίστωσε ότι η ομιλία του B.K. δεν ήταν ρατσιστική και διέταξε την οργάνωση να αφαιρέσει το άρθρο και να το αντικαταστήσει με την απόφαση του δικαστηρίου. Η ΜΚΟ GRA Stiftung προσέφυγε ενώπιον του Ομοσπονδιακού Ανώτατου Δικαστηρίου, υποστηρίζοντας ότι οποιαδήποτε παρέμβαση στα δικαιώματα προσωπικότητας του B.K. ήταν δικαιολογημένη. Ένας από τους κύριους στόχους του οργανισμού ήταν να ενημερώνει το κοινό σχετικά με τη ρατσιστική συμπεριφορά. Για να εκπληρώσει τον ρόλο του δημοσίευε άρθρα και συνεντεύξεις σχετικά με τα τρέχοντα γεγονότα που σχετίζονται με το ρατσισμό και τον αντισημιτισμό.
Το Ομοσπονδιακό Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την αναίρεση τον Αύγουστο του 2012. Διαπίστωσε ότι τα σχόλια του Β.Κ. δεν μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ρατσιστικά και ότι η άποψη του δεν είχε δικαιολογηθεί από κανένα υπερισχύον συμφέρον. Ακόμη και η συμμετοχή του B.K. στον πολιτικό διάλογο, πράγμα που σήμαινε ότι έπρεπε να δεχθεί μειωμένο επίπεδο προστασίας σχετικά με τα δικαιώματα της προσωπικότητας, δεν δικαιολόγησαν τη διάδοση ψευδών ή τη δημοσίευση εκτιμήσεων και άποψης η οποία δεν βασίζονταν σε πραγματικά γεγονότα.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 10
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η υπόθεση αφορούσε σύγκρουση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης της οργάνωσης GRA Stiftung και του δικαιώματος του B.K. σχετικά με το σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής. Έπρεπε να εξετάσει αν τα εγχώρια δικαστήρια είχαν σταθμίσει τα δικαιώματα και των δύο μερών σύμφωνα με τη νομολογία του και κατά πόσο οι λόγοι της καταδικαστικής απόφασης ήταν σχετικοί και επαρκείς.
Πρώτα ανέφερε ότι τόσο το άρθρο της ΜΚΟ όσο και η ομιλία του Β.Κ. ήταν μέρος μιας έντονης δημόσιας συζήτησης για το δημοψήφισμα σχετικά με την απαγόρευση των μιναρέδων. Επιπλέον, ο Β.Κ., ως άτομο που δραστηριοποιείται στην πολιτική και υποστηριχτής της απαγόρευσης των μιναρέδων, έπρεπε να επιδείξει υψηλότερο βαθμό ανοχής προς τη πιθανή κριτική που θα του ασκούσαν άτομα ή οργανώσεις με αντίθετη άποψη.
Το ΕΔΔΑ επισήμανε, ότι υπήρξε διάκριση μεταξύ δηλώσεων πραγματικών περιστατικών που θα μπορούσαν να αποδειχθούν και της αξιολογικής κρίσης που δεν μπορούσε. Εάν οι εγχώριες αρχές διαπίστωσαν ότι υπήρξε αξιολογική κρίση τότε η παρέμβαση σε οποιαδήποτε δικαιώματα εξαρτάται από το εάν υπήρξε επαρκής πραγματική βάση. Εάν δεν υπήρχε, η εκτίμηση θα μπορούσε να αποδειχθεί υπερβολική. Έπρεπε να εξεταστούν οι περιστάσεις της υπόθεσης και ο γενικός τόνος των παρατηρήσεων.
Το Δικαστήριο εξέτασε τις παρατηρήσεις του Β.Κ. στο πλαίσιο εκθέσεων διαφόρων φορέων δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας (ECRI) και της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, η οποία περιέγραψε την πρωτοβουλία απαγόρευσης των μιναρέδων ως διακριτική, ξενοφοβική ή ρατσιστική. Η ταξινόμηση της ομιλίας του Β.Κ. ως «λεκτικός ρατσισμός» δεν στερούνται ως εκ τούτου πραγματικής βάσης.
Η οργάνωση GRA Stiftung ουδέποτε είχε αναφέρει ότι οι δηλώσεις του B.K. θα μπορούσαν να ταξινομηθούν ως εγκληματικές σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία για τις φυλετικές διακρίσεις και οι ενέργειές του δεν ανέρχονταν σε προσωπική επίθεση κατά του B.K. ή προσβολή.
Το Δικαστήριο εξέτασε τη φύση και τη σοβαρότητα της ποινής που επιβλήθηκε στην οργάνωση, και πιο συγκεκριμένα την αφαίρεση του άρθρου, την δημοσίευση της απόφασης του Εφετείου και την καταβολή περίπου 7.000 ελβετικών φράγκων ως έξοδα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πραγματοποιήθηκαν από τον B.K. Αν και ήπια, η ποινή θα μπορούσε να επιφέρει «αρνητική επίδραση» στην ελευθερία της έκφρασης της ΜΚΟ.
Συνολικά, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν έλαβαν δεόντως υπόψη τις αρχές και τα κριτήρια που καθορίζονται στη νομολογία του, κατά την εξισορρόπηση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και του δικαιώματος στην ελευθερία έκφρασης και συνεπώς υπερέβησαν το περιθώριο ελιγμών που τους παρέχονταν.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελβετία πρέπει να καταβάλει στην προσφεύγουσα οργάνωση 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 30.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
