Η καταδίκη αρχισυντάκτη εφημερίδας σε ποινή φυλάκισης για δυσφήμιση δικαστή ήταν «προδήλως δυσανάλογη» παραβιάζοντας την ελευθερία της έκφρασης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Sallusti κατά Ιταλίας της 07.03.2019 (αρ. 22350/13)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Καταδίκη διάσημου Ιταλού αρχισυντάκτη σε ποινή φυλάκισης για άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα του. Τα εθνικά δικαστήρια διαπίστωσαν ότι τα άρθρα αυτά είχαν αναφέρει ψευδώς ότι ένα 13χρονο κορίτσι είχε αναγκαστεί από τους γονείς της και το δικαστή κηδεμονίας να προβεί σε έκτρωση, παρά τις προγενέστερες διευκρινίσεις στον τύπο ότι το ίδιο το κορίτσι επιθυμούσε την έκτρωση. Το Στρασβούργο έκρινε ότι ο προσφεύγων είχε προσβάλει τη τιμή, την υπόληψη και την ιδιωτική ζωή του κοριτσιού, των γονέων του και του δικαστή, όμως η επιβολή ποινικής κύρωσης ήταν προφανώς δυσανάλογη και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «αναγκαίος» περιορισμός στο θεμελιώδες δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ελευθερία της έκφρασης. Παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Alessandro Sallusti, είναι Ιταλός υπήκοος που γεννήθηκε το 1957 και ζει στο Carate Urio του Κόμο. Το 2007 ο προσφεύγων ήταν αρχισυντάκτης της εφημερίδας Libero. Τον Φεβρουάριο εκείνου του έτους η εφημερίδα του δημοσίευσε δύο άρθρα που ανέφεραν ότι ένα 13χρονο κορίτσι αναγκάστηκε από τους γονείς της και τον νόμιμο κηδεμόνα της δικαστή, να προβεί σε έκτρωση. Άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης είχαν καλύψει το περιστατικό την προηγούμενη μέρα, αλλά είχαν καταγράψει ότι το κορίτσι δεν είχε εξαναγκαστεί στην έκτρωση, αλλά το επέλεξε μόνη της.
Τον Απρίλιο του 2007 ο δικαστής κηδεμονίας υπέβαλε μήνυση για δυσφήμηση κατά του κ. Sallusti. Αυτός κρίθηκε ένοχος τον Ιανουάριο του 2009 για την αποτυχία του ως αρχισυντάκτη της εφημερίδας να ελέγξει ένα από τα επίδικα δημοσιεύματα και το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης. Του επιβλήθηκε πρόστιμο, υποχρεώθηκε να καταβάλει αποζημίωση μαζί με τα έξοδα και να δημοσιεύσει την απόφαση του δικαστηρίου. Μετά από έφεση, η ποινή αυξήθηκε τον Ιούνιο του 2011 σε φυλάκιση ενός έτους και δύο μηνών και η αποζημίωση τριπλασιάστηκε, ανερχόμενη στο ποσό των 30.000 ευρώ.
Το Ακυρωτικό Δικαστήριο επικύρωσε τη στερητική ποινή της ελευθερίας το Σεπτέμβριο του 2012, ωστόσο, το δικαστήριο εκτέλεσης των ποινών τον έθεσε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Το Δεκέμβριο του 2012 ο Πρόεδρος της Ιταλίας, αναφερόμενος στην κριτική που ασκείται στην Ιταλία από το ΕΔΔΑ για την επιβολή στερητικών της ελευθερίας ποινών στους δημοσιογράφους, μετέτρεψε την ποινή του προσφεύγοντος σε πρόστιμο. Μέχρι εκείνη την εποχή ο προσφεύγων είχε περάσει 21 ημέρες σε κατ’ οίκον περιορισμό
Ο προσφεύγων υποστήριξε ότι η καταδίκη του για δυσφήμηση διά του Τύπου και για αποτυχία ελέγχου του περιεχομένου μιας δημοσίευσης, είχε παραβιάσει τα δικαιώματά του βάσει του άρθρου 10 (ελευθερία έκφραση). Η προσφυγή κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 18 Μαρτίου 2013.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι η καταδίκη του προσφεύγοντος αποτελούσε παρέμβαση στο δικαίωμά του στην ελευθερία έκφρασης και ότι οριζόταν από το νόμο σύμφωνα με τα άρθρα 57 και 595 του Ποινικού Κώδικα και του άρθρου 13 του Δημοσιογραφικού Κώδικα. Το Δικαστήριο δέχθηκε ότι η παρέμβαση αυτή αποσκοπούσε στην προστασία της υπόληψης και των δικαιωμάτων του 13χρονου κοριτσιού και των γονέων της, καθώς και εκείνα του δικαστή κηδεμονίας. Το ΕΔΔΑ συμφώνησε επίσης με τα συμπεράσματα των εθνικών δικαστηρίων ότι τα άρθρα υπό τον έλεγχό του είχαν διαδώσει ψευδή στοιχεία, παρά τις διευκρινίσεις που δόθηκαν την προηγούμενη ημέρα. Είχε, έτσι, σοβαρά αμαυρωθεί τα δικαιώματα τιμής, υπόληψης και ιδιωτικού απορρήτου όλων των εμπλεκομένων.
Ωστόσο, η επιβολή ποινικής κύρωσης ήταν προφανώς δυσανάλογη. Δεν υπήρχε καμία αιτιολόγηση για την επιβολής ποινής φυλάκισης. Αν και είχε μετατραπεί σε πρόστιμο μεταγενέστερα, το μέτρο αυτό είχε υπαχθεί στη διακριτική ευχέρεια του Προέδρου της Ιταλίας. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν ο προσφεύγων είχε απαλλαχθεί από την εκτέλεση της ποινής του, η καταδίκη του δεν θα είχε εξαλειφθεί. Επομένως, τα δικαστήρια υπερέβησαν τα όρια του «αναγκαίου» περιορισμού στην ελευθερία έκφρασης του κ. Sallusti, κατά παράβαση του άρθρου 10 της Σύμβασης. Ωστόσο, το ΕΔΔΑ επεσήμανε ότι πρόσφατα λήφθηκαν θετικά μέτρα στην Ιταλία, όπως π.χ. περιορίστηκε η χρήση ποινικών κυρώσεων για δυσφήμηση και εισήχθη η κατάργηση της φυλάκισης ως κύρωση για δυσφήμηση.
Δίκαιη ικανοποίηση (Άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ιταλία οφείλει να καταβάλει στον προσφεύγοντα ποσό 12.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 5.000 ευρώ για έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com ).
