Η δικαστική καταδίκη για εκστρατεία κατά των αμβλώσεων που τις εξομοίωνε με δολοφονίες και με το Ολοκαύτωμα δεν παραβιάζει την ελευθερία έκφρασης.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Annen κατά Γερμανίας της 20.09.2018 (αριθ. 2 – 5) (αρ. προσφ. 3682/10, 3687/10, 9765/10 και 70693/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εκστρατεία κατά των αμβλώσεων. Προστασία των δικαιωμάτων προσωπικότητας των ιατρών. Ισχυρισμοί ότι οι αμβλώσεις εξισώνονταν με ανθρωποκτονίες και σύγκρισή τους με το Ολοκαύτωμα. Δημόσιες ανακοινώσεις και κατηγορίες για παράνομες αμβλώσεις κατά ιατρών. Αστικές καταδίκες κατά του προσφεύγοντος και καταγγελίες του για παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασής του. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι δεδομένου ότι ο προσφεύγων δεν είχε καταδικαστεί για συκοφαντική δυσφήμιση, το επίπεδο παρεμβολής στην ελευθερία έκφρασης του ήταν σχετικά χαμηλό και ήταν «ανάλογο προς τους επιδιωκόμενους νόμιμους σκοπούς». Απόρριψη προσφυγών.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 10
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι τέσσερις υποθέσεις αφορούν μια σειρά καταγγελιών από έναν ακτιβιστή ο οποίος δραστηριοποιούνταν κατά των αμβλώσεων. Ο προσφεύγων Klaus Günter Annen, Γερμανός υπήκοος, γεννήθηκε το 1951 και ζει στο Weinheim (Γερμανία). Τα εθνικά δικαστήρια εξέδωσαν αποφάσεις εναντίον του κ. Annen, απαγορεύοντας συγκεκριμένες δράσεις της εκστρατείας κατά της άμβλωσης.
Στην πρώτη υπόθεση, ο κ. Annen διατάχθηκε να μην χαρακτηρίσει στην ιστοσελίδα τις αμβλώσεις που εκτελεί ο γιατρός Dr. Q., ως «επιθετική δολοφονία» και να μην προβεί στη σύγκρισή τους με το Ολοκαύτωμα.
Η δεύτερη υπόθεση αφορά απόφαση εναντίον του κ. Annen να μην προβεί σε δημόσια ανακοίνωση ότι ο δεύτερος ιατρός Dr S., είχε εκτελέσει παράνομες αμβλώσεις, ενώπιον του οποίου ο κ. Annen είχε επίσης διανείμει διάφορα φυλλάδια. Τα φυλλάδια περιείχαν δηλώσεις όπως «κοντά σας: παράνομες αμβλώσεις … και σιωπάτε στην στυγνή δολοφονία των παιδιών μας;».
Στην τρίτη υπόθεση, υποβλήθηκε αίτηση για λήψη ασφαλιστικών μέτρων από τον γιατρό Dr St., επειδή ο κ. Annen είχε προσεγγίσει περαστικούς και πιθανούς ασθενείς κοντά στο ιατρικό κέντρο του Dr St. και διένεμε φυλλάδια. Στα φυλλάδια επίσης αναφέρονταν ότι οι αμβλώσεις που εκτελούσε ο Dr. St. ήταν παράνομες και τις συνέκρινε με το Ολοκαύτωμα.
Η τέταρτη υπόθεση αφορά αστική απόφαση κατά του κ. Annen και υποχρέωσή του σε καταβολή αποζημίωσης, εξαιτίας των δηλώσεών του σε μια άλλη ιστοσελίδα κατά των αμβλώσεων. Η ιστοσελίδα υπονοούσε ότι οι αμβλώσεις εξισώνονταν με δολοφονία, και συνέκρινε τους ιατρούς που εκτελούσαν αμβλώσεις με τους ιατρούς σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και γενικά εξομοιώνοντας την όλη διαδικασία με το Ολοκαύτωμα. Ένας σύνδεσμος στην ιστοσελίδα κατεύθυνε τους αναγνώστες σε μια λίστα με τους γιατρούς που πραγματοποιούσαν αμβλώσεις, αναφέροντας, μεταξύ άλλων τον Dr. F.
Οι Προσφυγές του κ. Annen στις εν λόγω υποθέσεις απορρίφθηκαν αμετάκλητα από το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο.
Βασιζόμενος στο άρθρο 10 (ελευθερία έκφρασης), ο κ. Annen διαμαρτύρεται ότι τα εν λόγω μέτρα παραβίαζαν την ελευθερία έκφρασής του χωρίς να δικαιολογούνται από την προστασία των δικαιωμάτων προσωπικότητας των γιατρών. Η ιστοσελίδα του και τα φυλλάδια του συνέβαλαν στη προώθηση της δημόσιας συζήτησης και δεν είχε κατηγορήσει προσωπικά τους ιατρούς για δολοφονία, αλλά αντιθέτως επέκρινε το νομικό πλαίσιο της Γερμανίας όσον αφορά τις αμβλώσεις.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι το καθήκον του βάσει του άρθρου 10 ήταν να εξετάσει την επίδικη παρέμβαση υπό το πρίσμα του συνόλου της υπόθεσης και να προσδιορίσει αν ήταν «ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο θεμιτό σκοπό» και αν οι λόγοι που προέβαλαν οι εθνικές αρχές δικαιολογούν ότι ήταν «σχετικοί και επαρκείς». Όταν οι εθνικές αρχές ανέλαβαν μια διαδικασία εξισορρόπησης σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, το Δικαστήριο απαιτούσε σοβαρούς λόγους για να αλλάξει την άποψή του με την άποψη των εθνικών δικαστηρίων.
Όσον αφορά την πρώτη υπόθεση (αριθ. προσφ. 3682/10), το Δικαστήριο δέχθηκε το συμπέρασμα του εφετείου ότι οι δηλώσεις του κ. Annen ήταν διφορούμενες και μπορούσαν να θεωρηθούν ως κατηγορία ότι ο Dr. Q. είχε διαπράξει το ποινικό αδίκημα της ανθρωποκτονίας. Διαχωρίζοντας τη παρούσα υπόθεση από την υπόθεση της προηγούμενης απόφασης Annen κατά Γερμανίας (αριθ. 3690/10 της 26ης Νοεμβρίου 2015), σημειώνει ότι ο κ. Annen δεν είχε παράσχει πρόσθετες πληροφορίες ότι οι αμβλώσεις του Q. ανέρχονταν στο ποινικό αδίκημα της ανθρωποκτονίας. Τέλος, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο κ. Annen δεν κλήθηκε να καταβάλει αποζημίωση ή καταδικάστηκε, αλλά απλώς έπρεπε να αποφύγει να χαρακτηρίζει τις αμβλώσεις ως «ανθρωποκτονία».
Λαμβάνοντας υπόψη τη δεύτερη υπόθεση (αριθ. προσφ. 3687/10), το Δικαστήριο συμφώνησε με τις παρατηρήσεις των εγχώριων δικαστηρίων ότι, μολονότι – αυστηρά μιλώντας – το να χαρακτηρίσει κάποιος τις αμβλώσεις ως παράνομες ήταν δόκιμο και σωστό, η δήλωση του κ. Annen σε συνδυασμό με το περιεχόμενο του υπόλοιπου φυλλαδίου μπορούσε να θεωρηθεί ως ισχυρισμός ότι οι επαγγελματικές δραστηριότητες του Dr. S. ανέρχονταν σε ανθρωποκτονία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι και στην περίπτωση αυτή οι κατηγορίες του κ. Annen κατά του Dr. ήταν πολύ σοβαρές και ότι, ωστόσο, δεν απαγορεύτηκε η ίδια η εκστρατεία εναντίον των αμβλώσεων ή η κριτική για τους γιατρούς που πραγματοποιούσαν αμβλώσεις. Δεδομένου ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν συζητήσει διεξοδικά διάφορες δυνατότητες ερμηνείας των δηλώσεων υπό το πρίσμα της ελευθερίας έκφρασης, το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 10 .
Στην τρίτη υπόθεση (προσφ. 9765/10), το Δικαστήριο συμφώνησε κατ’ αρχάς με τη διαπίστωση του εθνικού δικαστηρίου ότι ο προσφεύγων είχε δυσφημίσει τον Dr. St. υπονοώντας ότι είχε διαπράξει εγκληματικές πράξεις. Δεύτερον, παρατήρησε ότι ο κ. Annen είχε ξεχωρίσει τον Dr St. από όλους τους υπόλοιπους γιατρούς που είχαν προβεί σε αμβλώσεις και έτσι δημιούργησε ένα «φαινόμενο διαπόμπευσης». Παρόλο που ο Dr. St. εμπλέκονταν σε διάφορες νομικές διαφορές στο παρελθόν, τα εγχώρια δικαστήρια κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό δεν είχε ουσιαστικές επιπτώσεις στο προφίλ του Dr. St. και δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως μειονέκτημα. Λαμβανομένης υπόψη της άμεσης επαφής τους με τις κοινωνίες στις οποίες λειτουργούν, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι εναπόκειται πρωτίστως στα εθνικά δικαστήρια να εκτιμήσουν πόσο διάσημο ένα άτομο ήταν. Εν κατακλείδι, το Δικαστήριο δεν είχε κανένα λόγο να αμφισβητήσει το σκεπτικό των εθνικών δικαστηρίων. Τρίτον, έκρινε ότι η «συμβουλευτική του πεζοδρομίου» του κ. Annen είχε διαταράξει σοβαρά τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του Dr St και των ασθενών του.
Τέλος, δεδομένου ότι ο κ. Annen δεν είχε καταδικαστεί για συκοφαντική δυσφήμιση, ούτε είχε αναγκασθεί να πληρώσει τα δικαστικά έξοδα, το Δικαστήριο έκρινε ότι το επίπεδο παρεμβολής στην ελευθερία έκφρασης του ήταν σχετικά χαμηλό και ήταν «ανάλογο προς τους επιδιωκόμενους νόμιμους σκοπούς». Ως εκ τούτου, κατά την άποψη του Δικαστηρίου, τα εθνικά δικαστήρια είχαν αξιολογήσει διεξοδικά τα συγκρουόμενα συμφέροντα αναφερόμενα στην προηγούμενη απόφαση του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου και είχαν εξετάσει τις πραγματικές και νομικές διαφορές των υποθέσεων.
Επίσης, το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης στην τέταρτη υπόθεση (αριθμ. προσφ. 70693/11). Διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε επαρκής πραγματική βάση για τον χαρακτηρισμό αμβλώσεων όπως πραγματοποιούνταν από τον Δρ F. ως «ανθρωποκτονία». Επιπλέον, διαχωρίζοντας την παρούσα υπόθεση από την υπόθεση της προηγούμενης απόφασης Annen κατά Γερμανίας (αριθ. 3690/10 της 26ης Νοεμβρίου 2015), το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο κ. Annen εξομοίωνε τις ιατρικές δραστηριότητες του Dr. F. με τις αδικαιολόγητες βιαιοπραγίες που προκλήθηκαν σε Εβραίους κατά τη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος και είχε δηλώσει μάλιστα ότι «Η εξίσωση των δολοφονιών αγέννητων μωρών με το Ολοκαύτωμα θα σήμαινε ότι θα έπρεπε να σχετικοποιηθούν οι σημερινές δολοφονίες κατά τη διάρκεια της άμβλωσης». Αυτές οι κατηγορίες ήταν πολύ σοβαρές και είχαν υπονομεύσει σοβαρά τη φήμη του Δρ F. Βάσει των λεπτομερών συλλογισμών των εθνικών δικαστηρίων, το Δικαστήριο έκρινε συνεπώς ότι τόσο οι αποφάσεις που εκδόθηκαν κατά του κ. Annen, όσο και η υποχρέωσή του σε αποζημίωση, δεν είχαν υπερβεί το περιθώριο εκτίμησης και δεν ήταν δυσανάλογες.
Κατά συνέπεια, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης σε καμία από τις τέσσερις υποθέσεις(επιμέλεια echrcaselaw.com).
