Υποχρέωση των εθνικών δικαστηρίων να εξετάζουν αυτεπαγγέλτως την ανάγκη χρήσης διερμηνείας σε γλώσσα κατανοητή από τον κατηγορούμενο και χωρίς αίτημά του.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Vizgirda κατά Σλοβενίας της 28.08.2018 (αριθ. προσφ. 59868/08)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Διορισμός διερμηνέα ρωσικής γλώσσας σε Λιθουανό υπήκοο χωρίς επαρκή κατανόηση της ρωσικής γλώσσας. Μη υποβολή παραπόνου ή διαμαρτυρίας εκ μέρους του προσφεύγοντος και του δικηγόρου του για τον διορισμό Ρώσου διερμηνέα. Το Στρασβούργο έκρινε ότι η έλλειψη αντιρρήσεων του κατηγορουμένου δεν απάλλασσε τα εθνικά  Δικαστήρια από το καθήκον τους να εξετάσουν σωστά και ενδελεχώς το ζήτημα. Παραβίαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 

Άρθρο 6 §§ 1, 3

Άρθρο 5 §2

Άρθρο 13

Άρθρο 14

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων Danas Vizgirda είναι υπήκοος της Λιθουανίας ο οποίος γεννήθηκε το 1980 και κατοικεί στη Λιουμπλιάνα.

Συνελήφθη στη Σλοβενία ​​τον Μάρτιο του 2002 με την υποψία συμμετοχής σε ληστείες τραπεζών με έξι άλλους. Ασκήθηκαν επίσημες κατηγορίες τον Μάιο του ίδιου έτους εναντίον του ιδίου και άλλων τεσσάρων ανδρών, όλοι τους Λιθουανοί, για ληστεία, κλοπή και απόπειρα κλοπής αυτοκινήτου.

Όλες οι αρχικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας με το δικηγόρο υπεράσπισης που διόρισε το Δικαστήριο, μεταφράστηκαν στη ρωσική γλώσσα ώστε ο ίδιος να τις κατανοήσει. Του δόθηκαν επίσης αντίγραφα καταθέσεων των μαρτύρων στα ρωσικά. Τον Ιούλιο του 2002 καταδικάστηκε σε οκτώ χρόνια και τέσσερις μήνες κάθειρξη. Η έφεσή του απορρίφθηκε.

Τον Φεβρουάριο του 2003 ο προσφεύγων κατήγγειλε στα εθνικά δικαστήρια ότι, μεταξύ άλλων, δεν καταλάβαινε καλά τα ρωσικά, ότι το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο αγνόησε τη δήλωση του προς το σκοπό αυτό και ότι το δικαίωμα χρήσης της δικής του γλώσσα στην ποινική δίκη είχε παραβιαστεί.

Η αναίρεσή του απορρίφθηκε τελικά από το Ανώτατο Δικαστήριο τον Ιανουάριο του 2006 όσο και η συνταγματική του προσφυγή από το Συνταγματικό Δικαστήριο τον Ιούλιο του 2008. Και τα δύο ανώτατα Δικαστήρια διαπίστωσαν ότι ποτέ ο προσφεύγων δεν είχε παραπονεθεί κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας για μη κατανόηση της ρωσικής γλώσσας, ότι είχε στη διάθεσή του τη νομική συνδρομή δικηγόρου, με τον οποίο είχε επίσης επικοινωνήσει μέσω της ρωσικής γλώσσας, ότι είχε συμμετάσχει στη δίκη του και ότι δεν είχε παραβιαστεί το δικαίωμά του σε δίκαιη δίκη.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 6

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ήταν σαφές ότι οι αρχές είχαν συνειδητοποιήσει ότι ο κ. Vizgirda δεν καταλάβαινε τη σλοβενική γλώσσα και του είχαν παράσχει υπηρεσίες διερμηνείας και μετάφρασης στη ρωσική γλώσσα. Εντούτοις, δεν βρήκε καμία ένδειξη που να καταδεικνύει ότι οι αρχές τον είχαν ρωτήσει αν καταλάβαινε επαρκώς τη γλώσσα αυτή, ώστε να ασκήσει αποτελεσματικά τα δικαιώματα υπεράσπισής του.

Το Δικαστήριο δεν δέχθηκε το επιχείρημα της κυβέρνησης αναφορικά με τη γενική υπόθεση ότι η ρωσική γλώσσα χρησιμοποιούνταν ευρέως στη Λιθουανία. Η κυβέρνηση δεν είχε δώσει καμία άλλη εξήγηση ως προς το γιατί οι αρχές είχαν πιστέψει ότι είχε επαρκή γνώση της ρωσικής, όταν όρισαν διερμηνέα γι’ αυτόν.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι αρχές ήταν υποχρεωμένες να γνωρίζουν τις γνώσεις του προσφεύγοντος στη ρωσική γλώσσα προτού αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν τη ρωσική γλώσσα για διερμηνεία. Αναφέρθηκε εν προκειμένω στα πρότυπα που κατοχυρώνονται στην οδηγία 2010/64 / ΕΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το δικαίωμα διερμηνείας. Προσέθεσε ότι το γεγονός ότι ο προσφεύγων έχει βασική γνώση της γλώσσας στην οποία διεξάγονταν η διαδικασία ή, ενδεχομένως, μιας τρίτης γλώσσας στην οποία ήταν εύκολα διαθέσιμη η διερμηνεία, δεν θα πρέπει αυτό να εμποδίζει το άτομο να επωφελείται από την μετάφραση και τη διερμηνεία σε γλώσσα που αυτός ή αυτή καταλαβαίνει αρκετά καλά ώστε να ασκήσει πλήρως το δικαίωμα υπεράσπισής του. Τα εθνικά Δικαστήρια  δεν επαλήθευαν ρητά τη γλωσσική ικανότητα του κατηγορουμένου στη ρωσική γλώσσα. Η έλλειψη ελέγχου είναι σημαντικό στοιχείο για την εξέταση της υπόθεσης από το ΕΔΔΑ, δεδομένου ότι η αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων που κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 παράγραφος 3 στοιχεία α) και ε) απαιτεί την παροχή διερμηνείας σε κατηγορούμενο σε γλώσσα της οποίας έχει επαρκή γνώση.

Το Δικαστήριο επισήμανε ότι δεν υπήρχαν ηχογραφήσεις του κ. Vizgirda στις οποίες μιλούσε ρωσικά ενώπιον του δικαστή ή κατά τη διάρκεια της δίκης, όπου είχε προβεί μόνο σε μερικές βασικές δηλώσεις στην εν λόγω γλώσσα.

Ενώ το Συνταγματικό Δικαστήριο είχε διαπιστώσει ότι ο προσφεύγων είχε καταφέρει να επικοινωνήσει με το συνήγορό του στα Ρωσικά, δεν απέδειξε την διαπίστωση αυτή με γεγονότα. Το συμπέρασμά του φάνηκε να στηρίζεται σε υπόθεση και όχι σε αποδεικτικά στοιχεία.

Η κυβέρνηση είχε υποστηρίξει ότι ούτε ο προσφεύγων ούτε ο δικηγόρος του είχαν διαμαρτυρηθεί για τη χρήση Ρώσου διερμηνέα κατά τη διάρκεια της έρευνας. Ωστόσο, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι αρχές δεν είχαν ποτέ ενημερώσει τον κ. Vizgirda για το δικαίωμά του στη χρήση διερμηνέα που ομιλούσε τη δική του γλώσσα. Αυτό, καθώς και οι βασικές γνώσεις Ρωσικών καθώς και το συναίσθημα τρωτότητας που μπορεί να ένιωθε ως αλλοδαπός που αντιμετωπίζει ποινική δίωξη, θα μπορούσαν να εξηγήσουν την έλλειψη αντιρρήσεων εκ μέρους του. Το γεγονός ότι ο δικηγόρος του δεν είχε διαμαρτυρηθεί για την έλλειψη διερμηνείας στα Λιθουανικά δεν απάλλαξε τα δικαστήρια από το καθήκον τους να εξετάσουν σωστά και ενδελεχώς το ζήτημα.

To ΕΔΔΑ επισήμανε ότι οι λίγες βασικές δηλώσεις που έκανε ο προσφεύγων κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση στα ρωσικά, δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκείς για να αποδείξουν ότι γνώριζε καλά τη γλώσσα και ότι ήταν πράγματι σε θέση να ασκήσει αποτελεσματικά την άμυνά του.

Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κ. Vizgirda δεν είχε λάβει τη σωστή γλωσσική βοήθεια η οποία θα του επέτρεπε να συμμετάσχει ενεργά στη δίκη εναντίον του. Αυτό σήμαινε ότι η δίκη στο σύνολό της είχε καταστεί μη δίκαιη και ότι τα δικαιώματά του είχαν παραβιαστεί.

Λοιπά άρθρα

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο κ. Vizgirda δεν είχε εξαντλήσει τα ένδικα μέσα όσον αφορά τις καταγγελίες του σύμφωνα με το άρθρο 5 § 2 αναφορικά με το ότι δεν ενημερώθηκε σε γλώσσα που γνώριζε για τους λόγους της σύλληψής του και  βάσει του άρθρου 6 §§ 1 και 3α) και ε) για την έλλειψη Ρώσων διερμηνέων και απορρίφθηκαν και τα δύο ως απαράδεκτα.

Όσον αφορά τη διαπίστωση παραβίασης των δικαιωμάτων του κ. Vizgirda, διαπίστωσε ότι δεν πρόκυπτε χωριστό ζήτημα βάσει των άρθρων 13 και 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 6.

Δίκαιη  ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο αποφάνθηκε με 5 ψήφους υπέρ και 2 ότι η Σλοβενία ​​όφειλε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 6.400 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.500 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα.

Ξεχωριστές απόψεις

Οι δικαστές Kucsko-Stadlmayer και Bošnjak εξέφρασαν κοινή αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση(επιμέλεια echrcaselaw.com).