Το πήδημα στα δικαστικά έδρανα και η έντονη διαμαρτυρία του προσφεύγοντος συνιστούσε άσκηση κριτικής στη δικαστική εξουσία και η καταδίκη του σε φυλάκιση δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Słomka κατά Πολωνίας της 6.12.2018 (αριθ. προσφ. 68924/12)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κριτική στους δικαστές. Έλλειψη αμεροληψίας δικαστών. Καταδίκη σε ποινή φυλάκισης 14 ημερών για διατάραξη της συνεδρίασης του δικαστηρίου γιατί  κατά τη διάρκεια της δίκης κομμουνιστών στρατηγών που είχαν διατάξει τον στρατιωτικό νόμο τη δεκαετία του 1980 ο προσφεύγων πήδηξε πίσω από το έδρανο των δικαστών και φώναξε «αυτή είναι κοροϊδία της δικαιοσύνης». Το Δικαστήριο του Στρασβούργου έκρινε ότι ο κατηγορούμενος είχε ως στόχο να ασκήσει κριτική στη δικαστική εξουσία και να διαμαρτυρηθεί για το έλλειμμα δικαιοσύνης, και όχι να προσβάλλει τους δικαστές. Ο προσφεύγων καταδικάστηκε ερήμην από τους ίδιους δικαστές που έκριναν επί της κύριας δίκης, χωρίς να έχει ο ίδιος την ευκαιρία να παρουσιάσει τα επιχειρήματά του. Η μεταγενέστερη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου δεν θεράπευσε την έλλειψη διαδικαστικών εγγυήσεων.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε: α) παραβίαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη σύμφωνα με το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, δεδομένου ότι υπήρξε αντικειμενικά δικαιολογημένος φόβος έλλειψης αμεροληψίας του εθνικού Δικαστηρίου αφού δίκασε τον κατηγορούμενο το ίδιο δικαστήριο που δέχθηκε την διατάραξη  και β)  παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, διότι  η καταδίκη του προσφεύγοντος συνιστούσε  παρέμβαση στο δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης, που δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 6

Άρθρο 10

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων Adam Słomka είναι Πολωνός υπήκοος που γεννήθηκε το 1964 και ζει στο Katowice (Πολωνία).

Ο κ. Słomka είναι πρώην ακτιβιστής της αντιπολίτευσης, ο οποίος φυλακίστηκε από τις κομμουνιστικές αρχές το 1982. Βρίσκονταν στο δικαστήριο όταν στις 12 Ιανουαρίου 2012 οι δικαστές θα εξέδιδαν την απόφασή τους σχετικά με υπόθεση των τριών υψηλόβαθμων μελών του Στρατιωτικού Συμβουλίου Εθνικής Σωτηρίας, τα οποία επέβαλαν στρατιωτικό νόμο το 1981.

Μετά την άφιξη των δικαστών στην αίθουσα του δικαστηρίου, ο κ. Słomka πήδηξε πίσω από το έδρανο των δικαστών και φώναξε «αυτή είναι κοροϊδία της δικαιοσύνης!» Κάποια άλλα μέλη του ακροατηρίου φώναζαν παρόμοια συνθήματα. Οι δικαστές αποσύρθηκαν από την αίθουσα του δικαστηρίου. Ο προσφεύγων απομακρύνθηκε, αλλά επέστρεψε αργότερα και συνέχισε να φωνάζει συνθήματα στο ίδιο πνεύμα.

Ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου αποφάσισε να ανακοινώσει την απόφαση σε μία διπλανή αίθουσα. Αργότερα εκείνη τη μέρα ο κ. Słomka καταδικάστηκε ερήμην του σε 14 μέρες φυλάκισης για διατάραξη της συνεδρίασης του δικαστηρίου. Αρκετές μέρες αργότερα συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο κέντρο κράτησης της Βαρσοβίας, όπου έκτισε την επιβληθείσα ποινή του.

Κατέθεσε έφεση, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι δεν είχε διαταράξει το δικαστήριο τόσο πολύ ώστε να δικαιολογείται μια τέτοια ποινή. Η έφεσή του απορρίφθηκε τον Μάρτιο του 2012, αφού είχε εκτίσει την ποινή του. Η απόφαση του Εφετείου περιελάμβανε την αιτιολογία ότι η ασεβής συμπεριφορά του είχε επηρεάσει τη σοβαρότητα της δικαστικής διαδικασίας και την αξιοπρέπεια του δικαστηρίου και ότι είχε καταλύσει τις διαδικασίες. Περαιτέρω απορρίφθηκε και η αίτηση αναίρεσής του.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 6

Οι διαμαρτυρίες του προσφεύγοντος ενώπιον του δικαστηρίου μπορούν να θεωρηθούν ως γενική αμφισβήτηση της δικαστικής αρχής και ως κριτική για διάφορες πτυχές της οργάνωσης και της πορείας της δίκης. Δεν είχε χρησιμοποιήσει προσβλητική ή υποτιμητική γλώσσα. Οι δικαστές είχαν αποτελέσει στόχο του προσφεύγοντος όχι σε άμεσο ή προσωπικό επίπεδο, αλλά ως θεσμικά όργανα των οποίων οι αποφάσεις φέρεται ότι υπονόμευσαν τη δικαιοσύνη.

Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η σύνθεση του εθνικού δικαστηρίου που δίκασε τον προσφεύγοντα αποτελείτο από τους τρεις δικαστές ενώπιον των οποίων πραγματοποιήθηκε η διαμαρτυρία του και ότι δεν δικάστηκε από  δικαστήριο με διαφορετική σύνθεση που θα έκρινε  την ποινική του ευθύνη για τη ανωτέρω διαμαρτυρία του. Ο κατηγορούμενος – προσφεύγων  δικάστηκε ερήμην και έτσι δεν είχε καμία ευκαιρία να παρουσιάσει τα γεγονότα από την πλευρά του και η απόφαση για διατάραξη της συνεδρίασης του δικαστηρίου εκδόθηκε με συνοπτικές διαδικασίες. Επιπλέον, του επιβλήθηκε η μέγιστη δυνατή προβλεπόμενη εκ του νόμου  ποινή.

Αν και η απόφαση επί της αιτήσεως αναιρέσεως που επικύρωσε την ποινή έλαβε υπόψη και περιέλαβε τις θέσεις του προσφεύγοντος και δόθηκε στον κ. Słomka η δυνατότητα να παρουσιάσει τα επιχειρήματά του, αυτό δεν μπορούσε να θεραπεύσει τις παλαιότερες διαδικαστικές ελλείψεις.

Επιπλέον, τα ασκηθέντα ένδικα μέσα δεν είχαν κανένα πρακτικό αποτέλεσμα, καθώς είχε ήδη εκτίσει την ποινή των 14 ημερών.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η ταύτιση ρόλων μεταξύ του καταγγέλλοντος και του δικαστή στην ίδια υπόθεση, όπου επιβλήθηκε ποινή στερητική της ελευθερίας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντικειμενικά δικαιολογημένους φόβους για έλλειψη αμεροληψίας. Υπήρξε συνεπώς παραβίαση του άρθρου 6.

Άρθρο 10

Το Δικαστήριο επισήμανε ότι το έργο των δικαστηρίων, τα οποία είναι εγγυητές της δικαιοσύνης και τα οποία έχουν θεμελιώδη ρόλο σε ένα κράτος δικαίου, πρέπει να απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Επομένως, πρέπει να προστατεύονται από αβάσιμες επιθέσεις. Τα δικαστήρια, όπως και όλοι οι άλλους δημόσιοι οργανισμοί, δεν πρέπει να εξαιρούνται από τη κριτική και τον έλεγχο. Ωστόσο, πρέπει να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ κριτικής και προσβολής. Εάν η μόνη πρόθεση οποιασδήποτε μορφής έκφρασης είναι να προσβάλει το δικαστήριο ή τα μέλη αυτού, η κατάλληλη τιμωρία δεν θα αποτελούσε καταρχήν παραβίαση του άρθρου 10  της Σύμβασης.

Ο προσφεύγων είχε υποστεί παρέμβαση στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης, καθώς είχε εκτίσει ποινή φυλάκισης  για 14 ημερών για τις πράξεις του. Το Δικαστήριο δέχθηκε ότι η ποινή ήταν σύμφωνη με το νόμο και είχε επιδιώξει θεμιτό σκοπό, κατά την έννοια του άρθρου 10.

Εντούτοις, σημείωσε ότι η διαδικασία για την επιβολή ποινής στον προσφεύγοντα παραβίασε το άρθρο 6. Λαμβανομένων υπόψη των ελλείψεων της επίμαχης διαδικασίας, το Δικαστήριο δεν μπορεί να θεωρήσει ότι ο περιορισμός του δικαιώματος των προσφευγουσών στην ελευθερία έκφρασης συνοδεύτηκε από αποτελεσματικές και επαρκείς εγγυήσεις κατά της κατάχρησης και θεώρησε ότι ο περιορισμός δεν είχε συνοδευτεί από αποτελεσματικές και επαρκείς διασφαλίσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η επίμαχη παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ελευθερία έκφρασης δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία διότι δεν συνοδεύτηκε από επαρκείς διαδικαστικές εγγυήσεις.  Έτσι το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για το λόγο αυτό υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ.

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Πολωνία οφείλει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 15.000 ευρώ για ηθική του βλάβη και 850 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).