Το εκκρεμές της δικαιοσύνης και η παραβίαση του δικαιώματος της δίκαιης δίκης σε εύλογο χρόνο

ΑΠΟΦΑΣΗ

Τζιοβάνη και άλλοι κατά Ελλάδας της 19-1-2017 (αριθμ. προσφ. 27462/09)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Οι προσφεύγοντες είναι  Έλληνες υπήκοοι, οι οποίοι ζουν στις Σέρρες και στην Αθήνα, και μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, «Αθλητικό Κέντρο» ( “κέντρο άθλησης”), η οποία έχει την έδρα της στην Αθήνα. Το 2001 η προσφεύγουσα εταιρεία και ο πατέρας μερικών από τους προσφεύγοντες, ο οποίος αργότερα πέθανε, άσκησαν αγωγή ζητώντας αποζημίωση από την Εκκλησία της Ελλάδας και από μια κατασκευαστική εταιρία και του εκπροσώπου της, σε σχέση με την ενοικίαση ενός αθλητικού κέντρου που ανήκε στην Εκκλησία και το διαχειρίζονταν η κατασκευαστική εταιρεία. Οι  αγωγές τους απορρίφθηκαν αμετάκλητα και εκείνοι με τη σειρά τους  κατέφυγαν στο ΕΔΔΑ  καταγγέλλοντας παραβίαση συγκεκριμένων  διατάξεων της ΕΣΔΑ.  Το Στρασβούργο έκρινε ότι ο Άρειος Πάγος δεν είχε παραβιάσει το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο των προσφευγόντων όπως κατοχυρώνεται από το άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης. Αντίθετα, λαμβάνοντας υπόψη του τον χρόνο που διήρκησε η δικαστική εκκρεμότητα το ΕΔΔΑ απεφάνθη ότι είχε παραβιαστεί το άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος). Επιπλέον έκρινε ότι  είχε παραβιαστεί το άρθρο 13 (δικαίωμα πραγματικής προσφυγής) σε συνδυασμό με το άρθρο 6 § 1.

ΔΙΑΤΑΞΗ

άρθρο 6 παρ. 1

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες είναι ο κ. Δημήτριος Τζιοβάνης, Νικόλαος Τζιοβάνης και Ζωή Τζιοβάνη Γανοπούλου, Έλληνες υπήκοοι, οι οποίοι ζουν στις Σέρρες και στην Αθήνα, και μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, «Αθλητικό Κέντρο» ( “κέντρο άθλησης”), η οποία έχει την έδρα της στην Αθήνα.

Στις 7 Μαΐου 2001, η προσφεύγουσα εταιρεία και ο πατέρας μερικών από τους προσφεύγοντες, ο οποίος αργότερα πέθανε, άσκησαν αγωγή σ ζητώντας αποζημίωση από την Εκκλησία της Ελλάδα και από μια κατασκευαστική εταιρία και του εκπροσώπου της, σε σχέση με την ενοικίαση ενός αθλητικού κέντρου που ανήκε στην Εκκλησία και το διαχειρίζονταν η κατασκευαστική εταιρεία. Με απόφαση της 12ης Ιουλίου 2004, το δικαστήριο απέρριψε την αγωγή ως αόριστη, με την αιτιολογία ότι στηρίζονταν σε αδικαιολόγητο πλουτισμό. Απέρριψε ως αβάσιμο τμήμα της προσφυγής αναφορικά με την αποζημίωση. Το Δικαστήριο αποδέχτηκε ότι η έφεση των αντιδίκων αναφορικά με το εν λόγω τμήμα της προσφυγής είχε παραγραφεί. Απέρριψε ως αόριστη και αναπόδεικτη την ένσταση των προσφευγόντων προς απάντηση των ανωτέρω σύμφωνα με την οποία η διάρκεια της παραγραφής είχε διακοπεί επειδή οι κατηγορούμενοι είχαν αναγνωρίσει τους ισχυρισμούς των προσφευγόντων.

Στις 18 Ιανουαρίου 2005, η προσφεύγουσα εταιρεία και οι άλλοι τρεις προσφεύγοντες άσκησαν έφεση. Τον Ιούλιο του 2006 και το Φεβρουάριο του 2007, το Εφετείο ανέτρεψε την απόφαση, αλλά δήλωσε επίσης ότι οι αγωγές των προσφευγόντων ήταν απαράδεκτες με την αιτιολογία ότι τα αιτήματά τους είχαν παραγραφεί. Έκρινε ότι τα επιχειρήματα των προσφευγόντων σχετικά με τη διακοπή της παραγραφής ήταν απαράδεκτα, δεδομένου ότι δεν είχαν εξεταστεί από πρωτοβάθμιο δικαστήριο. Τέλος, το Εφετείο τόνισε ότι η ένσταση προς απάντηση της διακοπής της παραγραφής δεν ήταν σύμφωνη με το νόμο, δεδομένου ότι τα μέτρα που υιοθετήθηκαν σε σχέση με τους κατηγορούμενους δεν ήταν ικανά να σταματήσουν την έλευση της περιόδου.

Οι προσφεύγοντες κατέθεσαν αναίρεση ενώπιον του Ακυρωτικού Δικαστηρίου, το οποίο την απέρριψε.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο)

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι προσφεύγοντες είχαν υποβάλει δεύτερο λόγο έφεσης ενώπιον του Εφετείου, ο οποίος είχε απορριφθεί ως αόριστος. Επ’ αυτού είχαν υποστηρίξει ότι το Εφετείο υπέπεσε σε πλάνη αναφορικά με τη ανακήρυξη του ισχυρισμού τους ως απαράδεκτου  σχετικά με την διακοπή της παραγραφής, διότι οι κατηγορούμενοι είχαν αναγνωρίσει τους ισχυρισμούς των διαδίκων. Σύμφωνα με Εφετείο, δεν υπήρξε καμία απόδειξη ότι οι προσφεύγοντες είχαν θίξει αυτό το επιχείρημα είτε ενώπιον της ακροαματικής διαδικασίας του Εφετείου είτε στα πρόσθετα υπομνήματά τους.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι πουθενά στο λόγο αναιρέσεως τους ή στα πρόσθετα υπομνήματά τους, δεν είχαν οι προσφεύγοντες επικαλεστεί ρητά το άρθρο 260 του Αστικού Κώδικα, σύμφωνα με το οποίο η παραγραφή αναιρούνταν όταν αυτός που προκάλεσε τη ζημιά αναγνωρίζει τους ισχυρισμούς του ζημιωθέντος. Σε επιπρόσθετο υπόμνημά τους επί της προσφυγής, οι προσφεύγοντες είχαν σημειώσει ότι ο ισχυρισμός τους υπόκεινται σε παραγραφή 20 ετών και ότι οι αντίδικοι και η Εκκλησία της Ελλάδα είχε αναγνωρίσει την εν λόγω αξίωση και επισήμαιναν τη προθυμία τους να αποζημιώσουν τους προσφεύγοντες. Ωστόσο, οι προσφεύγοντες δήλωσαν ότι δεν είχαν αποδεχθεί τα (γελοία) ποσά που τους προσφέρονταν.

Το Δικαστήριο υπενθύμισε, πρώτον, ότι, απορρίπτοντας την αναίρεση των προσφευγόντων, ο Άρειος Πάγος είχε τονίσει ότι, για ένα είναι ένας λόγος αναιρέσεως ορισμένος, θα έπρεπε να είναι σαφές ότι το επιχείρημα επί του οποίου βασίστηκε, είχε υποβληθεί στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο κατά την ακροαματική διαδικασία που οδήγησε στην έκδοση της απόφασης που είχε προσβληθεί. Αυτό δεν συνέβη στην παρούσα περίπτωση. Δεύτερον, το Δικαστήριο έκρινε ότι, στις προτάσεις τους ενώπιον του Εφετείου, οι προσφεύγοντες είχαν επικαλεστεί το αποφασιστικό επιχείρημα ως επικουρική πτυχή, χωρίς να αναφέρονται στη σχετική διάταξη, ήτοι το άρθρο 260 του Αστικού Κώδικα, και χωρίς να τεκμηριώνουν επαρκώς το επιχείρημά τους με πραγματικές ή νομικές βάσεις. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο δεν παρατήρησε καμία ένδειξη αυθαιρεσίας στους λόγους που αναφέρονται από τον Άρειο Πάγο σχετικά με την απόρριψη της προσφυγής των προσφευγόντων. Το Δικαστήριο έκρινε ότι με την  απόρριψη του δεύτερο λόγου αναιρέσεως ως αόριστου, ο Άρειος Πάγος δεν είχε παραβιάσει το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο των προσφευγόντων όπως κατοχυρώνεται από το άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης.

Το άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος)

Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η διαδικασία στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο είχε διαρκέσει περίπου τρία χρόνια και δύο μήνες, και η δίκη στο Εφετείο για δύο χρόνια και 14 ημέρες, συμπεριλαμβανομένων  έξι μηνών για τη διόρθωση ορισμένων ουσιαστικών σφαλμάτων. Ως εκ τούτου, έκρινε ότι η διάρκεια της εν λόγω διαδικασίας  είχε υπερβεί το «εύλογο χρονικό διάστημα» και ότι υπήρξε συναφώς παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης.

Άρθρο 13 (δικαίωμα πραγματικής προσφυγής) σε συνδυασμό με το άρθρο 6 § 1

Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι οι προσφεύγοντες είχαν στη διάθεσή τους αποτελεσματικά ένδικα μέσα, με τα οποία είχαν τη δυνατότητα να καταγγείλουν τη διάρκεια της διαδικασίας, με τη μορφή του άρθρου 226 § 5 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη είχαν την δυνατότητα να ζητήσουν από το Εφετείο και από τον Άρειο Πάγο να εξεταστεί η υπόθεσή τους κατά προτεραιότητα.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι αυτό δεν αποτελούσε αντισταθμιστικό μέτρο σε σχέση με τις διαδικασίες που υπερβαίνουν το εύλογο χρονικό διάστημα. Η εν λόγω διάταξη δεν κατοχυρώνει συγκεκριμένο ένδικο μέσο που να επιτρέπει ρητώς την επιτάχυνση των διαδικασιών ώστε να διασφαλιστεί ότι η διάρκειά τους δεν ήταν ασυμβίβαστη με τη Σύμβαση. Η μόνη υποχρέωση των δικαστηρίων ήταν να δικαιολογήσουν επαρκώς την απόφασή τους, έστω και αν δεν ήταν υπέρ του προσφεύγοντος.

Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ένδικο μέσο που προβλέπει η κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση να παρέχει επαρκή προστασία κατά της μεγάλης διάρκειας της εν λόγω διαδικασίας.

Ως εκ τούτου, υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 13 της Σύμβασης.

Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα όφειλε να καταβάλει στους προσφεύγοντες  2.000 ευρώ για την ηθική τους βλάβη και 500 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα.