Σοβαρός τραυματισμός από τροχαίο. Έρευνες για τις συνθήκες του ατυχήματος. Η αρχειοθέτηση της υπόθεσης ύστερα από διεξοδικές διαδικασίες και πλήρη μελέτη και καταγραφή των αποδεικτικών στοιχείων, δεν παραβίασε το δικαίωμα στη ζωή του προσφεύγοντος .
ΑΠΟΦΑΣΗ
Nicolae Virgiliu Tănase κατά Ρουμανίας της 25.06.2019 (αριθ. προσφ. 41720/13)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Τροχαίο ατύχημα με βαριές σωματικές βλάβες. Έρευνα. Ο προσφεύγων ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα όταν ένα κινούμενο όχημα, επέπεσε με σφοδρότητα στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου του με αποτέλεσμα να συγκρουστεί με το πίσω μέρος σταθμευμένου στρατιωτικού οχήματος. Υπέστη σοβαρό τραυματισμό και χρειάστηκε συνεχείς νοσηλείες. Κατά την διάρκεια της ποινικής διαδικασίας διεξήχθησαν διεξοδικές έρευνες, στις οποίες είχε πλήρη πρόσβαση ο προσφεύγων. Επειδή δεν κατέληξαν σε απόδοση υπαιτιότητας σε κάποιο από τα μέρη, η υπόθεση αρχειοθετήθηκε. Η αναίρεση και η συνταγματική προσφυγή του προσφεύγοντος απορρίφθηκαν.
Το Στρασβούργο έκρινε:
Μη παραβίαση του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή) σχετικά με τις διεξαχθείσες έρευνες γιατί ο προσφεύγων είχε πλήρη πρόσβαση στην δικογραφία και δυνατότητα να ζητήσει περαιτέρω έρευνες, συνεπώς το νομικό σύστημα της χώρας επαρκώς ανταποκρίθηκε στους ορισμούς της Σύμβασης.
Μη παραβίαση του άρθρου 8, δεδομένου ότι οι οδηγοί των οχημάτων που προκάλεσαν τη ζημία δεν είχαν πρόθεση να τον βλάψουν.
Μη παραβίαση του άρθρου 6 §1 (πρόσβαση στη δικαιοσύνη και διάρκεια διαδικασιών), δεδομένου ότι ο προσφεύγων είχε δυνατότητα να προσφύγει στα αστικά δικαστήρια για σχετική αποζημίωση και η διάρκεια των 8 ετών που διήρκησε η ποινική διαδικασία κρίνεται εύλογη λόγω της πολυπλοκότητας της υπόθεσης.
Μη παραβίαση του άρθρου 13 (δικαίωμα πραγματικής προσφυγής), αφού η αιτίαση αυτή αφορούσε την αποτελεσματικότητα της ποινικής έρευνας που είχε ήδη εξεταστεί βάσει του άρθρου 2.
Μη παραβίαση του άρθρου 3 (διεξαγωγή ερευνών από αρχές), καθώς ο τρόπος που διεξήχθησαν οι έρευνες από τις αρχές ήταν επαρκής, αφού η υπόθεση του δεν αφορούσε εξαφάνιση ή κάποια άλλη ειδική περίπτωση.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 2
Άρθρο 3
Άρθρο 6 § 1
Άρθρο 8
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Nicolae Virgiliu Tănase, είναι Ρουμάνος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1943 και ζει στο Ploieşti (Ρουμανία).
Στις 3 Δεκεμβρίου 2004, ο προσφεύγων, δικαστής τότε, ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα. Υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι ένα τρίτο μέρος προσέκρουσε με σφοδρότητα στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου του, ρίχνοντας το αμάξι του στο πίσω μέρος ενός σταθμευμένου στρατιωτικού φορτηγού.
Υπέστη σοβαρές εσωτερικές κακώσεις και κατάγματα, απαιτώντας αρκετά χειρουργεία, επαναλαμβανόμενες παραμονές σε νοσοκομείο και περίπου 200 έως 250 ημέρες ιατρικής περίθαλψης. Σύμφωνα με εκθέσεις εμπειρογνωμόνων το 2005 και το 2007 το ατύχημα είχε θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του και του προκάλεσε μετατραυματικό στρες.
Αμέσως μετά το ατύχημα, η αστυνομία κίνησε ποινική έρευνα. Συνέλεξε στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων μετρήσεων και φωτογραφιών από τη σκηνή του ατυχήματος και δείγματα αίματος από τους τρεις εμπλεκόμενους οδηγούς. Συνέλλεξαν επίσης δηλώσεις από αυτούς και τους επιβάτες τους. Ο προσφεύγων προσχώρησε στην ποινική διαδικασία ως πολιτικώς ενάγων τον Ιούνιο του 2005. Κατά τα επόμενα οκτώ χρόνια, πραγματοποιήθηκαν τρεις φάσεις διαδικασιών σε δύο δικαιοδοτικά επίπεδα. Οι πραγματογνώμονες διερεύνησαν πολλά σενάρια ως προς το ποιος ήταν υπαίτιος. Οι τεχνικές εκθέσεις εξέτασαν αν ο προσφεύγων οδηγούσε πάρα πολύ γρήγορα, κατά πόσο ο οδηγός που είχε τρακάρει στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου του ήταν σε ασφαλή απόσταση και εάν το στρατιωτικό φορτηγό είχε σταθμεύσει νόμιμα. Οι ειδικοί κλήθηκαν επίσης να διαπιστώσουν εάν ο προσφεύγων είχε επιπέσει στο σταθμευμένο φορτηγό ή αν είχε πρώτα συγκρουστεί με το φορτηγό και μετά το όχημα του, χτυπήθηκε από το άλλο αυτοκίνητο.
Σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, ο προσφεύγων εξέτασε επανειλημμένα τους πραγματογνώμονες και τους εμπλεκόμενους, και ζήτησε περαιτέρω πραγματογνωμοσύνες και τεχνικές εκθέσεις.
Τελικά, δεν ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του κ. Tănase. Οι αρχές εξέτασαν το ενδεχόμενο ότι ήταν μερικώς υπεύθυνος για το ατύχημα, κυρίως γιατί οδηγούσε έχοντας καταναλώσει αλκοόλ. Το δείγμα αίματός του ήταν το μόνο που έδειξε θετικό για το αλκοόλ. Ωστόσο, η έρευνα δεν επεξήγησε τελικά αυτό το ερώτημα.
Οι αρχές διέκοψαν την ποινική διαδικασία κατά των οδηγών των άλλων δύο οχημάτων. Διαπίστωσε ότι το φορτηγό είχε σταθμεύσει νόμιμα και επομένως δεν υπήρχαν άλλα στοιχεία για παράβαση. Όσο για τον οδηγό του αυτοκινήτου που φέρεται να συγκρούστηκε με το πίσω μέρος του αυτοκινήτου του προσφεύγοντος, δεν μπορούσε να αποδειχθεί αν ήταν αποτέλεσμα της συγκρούσεως του αυτοκινήτου που είχε προκαλέσει τους τραυματισμούς του προσφεύγοντος, ή η σύγκρουση με το φορτηγό ή ο συνδυασμός των δύο. Σε κάθε περίπτωση, το καθεστώς περιορισμών είχε τεθεί σε ισχύ τον Ιούνιο του 2012.
Τα δικαστήρια απέρριψαν τόσο την αναίρεση από τον προσφεύγοντα όσο και την συνταγματική αμφισβήτηση το 2013.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Πρώτον, το Δικαστήριο επισήμανε ότι οι καταγγελίες του προσφεύγοντος ήταν διττές, όσον αφορά αφενός τη διεξαγωγή της ποινικής έρευνας και, αφετέρου, τη μεταχείρισή του από τις εμπλεκόμενες αρχές κατά τη διάρκεια των ερευνών.
Παρόλο που ο προσφεύγων επικαλέστηκε κατ’ ουσίαν το άρθρο 3, το Δικαστήριο έκρινε σκόπιμο επίσης να εξετάσει την υπόθεση βάσει των άρθρων 2 (δικαίωμα στη ζωή) και 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής).
Εφαρμογή των άρθρων 2, 3 και 8 σε περίπτωση ατυχήματος που προκαλεί σοβαρή ζημία
Ο προσφεύγων ουδέποτε υποστήριξε κατά τη διάρκεια της έρευνας την πρόθεση των άλλων δύο οδηγών να τον βλάψουν και δεν υπήρχαν στοιχεία που να δείχνουν ότι αυτό έλαβε χώρα. Ο τραυματισμός του ήταν αποτέλεσμα τύχης ή αμέλειας και δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως συνέπεια της «μεταχείρισης» στην οποία είχε «υποβληθεί» κατά την έννοια του άρθρου 3. Πράγματι, δεν υπήρχε πρόθεση από κάποιον να τον βλάψει και να τον ταπεινώσει.
Ούτε υπήρξε πρόθεση να προκληθεί βλάβη στη σωματική και ψυχολογική του ακεραιότητα, στα προστατευτικά επίπεδα του άρθρου 8. Επιπλέον, αν και ενεπλάκη σε ένα συμβάν που έγινε δημόσια και συνεπάγονταν κίνδυνος σοβαρής προσωπικής βλάβης, ο κίνδυνος αυτός ελαχιστοποιήθηκε από τους κανονισμούς κυκλοφορίας.
Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ούτε το άρθρο 3 ούτε το άρθρο 8 εφαρμόζονται στην περίπτωση του προσφεύγοντος και δήλωσε απαράδεκτες τις καταγγελίες του βάσει των διατάξεων αυτών σχετικά με την έρευνα. Όσον αφορά τη δυνατότητα εφαρμογής του άρθρου 2, το Δικαστήριο επισήμανε, αφενός, ότι μια καταγγελία σε περίπτωση που συνεπάγεται μια επικίνδυνη δραστηριότητα με πραγματικό και άμεσο κίνδυνο για τη ζωή θα μπορούσε να εξεταστεί στο πλαίσιο της εν λόγω διάταξης, ακόμη και αν δεν υπήρχαν τραυματισμοί. Από την άλλη πλευρά, αν δεν ήταν σαφές ότι υπήρχε πραγματικός και επικείμενος κίνδυνος θανάτου, το επίπεδο των τραυματισμών που υπέστη κάποιος λάμβανε μεγαλύτερη σημασία. Στις περιπτώσεις αυτές, μια καταγγελία θα μπορούσε να εξεταστεί μόνο βάσει του άρθρου 2, όπου το επίπεδο των τραυματισμών ήταν τέτοιο ώστε η ζωή του θύματος να βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο.
Οι τραυματισμοί του προσφεύγοντος ήταν αρκετά σοβαροί ώστε να θέτουν σοβαρό κίνδυνο στη ζωή του και επομένως το Δικαστήριο έκρινε ότι ήταν εφαρμοστέο το άρθρο 2. Αποφάσισε ότι θα εξετάσει το μέρος της καταγγελίας σχετικά με την αποτελεσματικότητα της έρευνας αποκλειστικά βάσει του άρθρου 2.
Άρθρο 2 (αποτελεσματικότητα της έρευνας)
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η έρευνα και η συλλογή αποδεικτικών στοιχείων ήταν διεξοδική. Η απόφαση των αρχών να διακόψουν τη διαδικασία δεν είχε ληφθεί βιαστικά ή αυθαίρετα. Είχαν ακολουθήσει χρόνια ερευνητικών εργασιών που είχαν ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση ενός μεγάλου αρχείου αποδεικτικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των εγκληματολογικών και τεχνικών στοιχείων. Τα αποδεικτικά στοιχεία αφορούσαν ερωτήματα όπως η συμπεριφορά των οδηγών και οι αιτίες που προξένησαν το ατύχημα. Ο προσφεύγων είχε πρόσβαση στο φάκελο της υπόθεσης κατά τη διάρκεια της έρευνας και της διαδικασίας ενώπιον του δικαστηρίου. Είχε επίσης τη δυνατότητα να αμφισβητήσει την εκτίμηση των αρχών, την ανεξαρτησία και την αμεροληψία και να ζητήσει να συμπεριληφθούν στον φάκελο πρόσθετα αποδεικτικά στοιχεία. Το κράτος δεν μπορούσε να θεωρηθεί υπεύθυνο σύμφωνα με το άρθρο 2 απλώς και μόνο επειδή τελικά αποφάσισε να μην δεχθεί να ασκήσει δίωξη.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το εφαρμοστέο υπό τις παρούσες συνθήκες νομικό σύστημα αντιμετώπισε επαρκώς την υπόθεση του προσφεύγοντος και δεν διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Άρθρο 6 § 1 (πρόσβαση στο δικαστήριο και διάρκεια των διαδικασιών)
Ο προσφεύγων είχε καταθέσει αστική αξίωση στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας κατά των δύο άλλων οδηγών που εμπλέκονται στο ατύχημα. Ο ισχυρισμός αυτός ουδέποτε είχε εξεταστεί από το ποινικό δικαστήριο διότι οι αρχές είχαν διακόψει τη διαδικασία κατά των οδηγών.
Ωστόσο, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και άλλες διόδους για να υπερασπιστεί τα αστικά του δικαιώματα. Θα μπορούσε να έχει ασκήσει χωριστή αγωγή κατά των λοιπών οδηγών όσο διαρκούσε η ποινική δίκη στην οποία παρίστατο ως πολιτικώς ενάγων. Αν και οποιαδήποτε αστική υπόθεση θα μπορούσε να αναβληθεί πιθανώς εν αναμονή της έκβασης της ποινικής διαδικασίας, δεν υπήρχε τίποτα που να δείχνει ότι δεν θα μπορούσε να λάβει απόφαση σχετικά με τα βάσιμα των αξιώσεων του αργότερα. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να καταθέσει μια ξεχωριστή αστική αγωγή μόλις οι αποφάσεις των ποινικών δικαστηρίων που επιβεβαιώνουν την απόφαση των διωκτικών αρχών να θέσουν στο αρχείο τη ποινική διαδικασία κατέστησαν αμετάκλητες.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν απαγορεύτηκε στον προσφεύγοντα η πρόσβαση στο δικαστήριο για τον καθορισμό των αστικών του δικαιωμάτων για αποζημίωση και δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1.
Όσον αφορά την καταγγελία του σχετικά με τη διάρκεια της έρευνας, το Δικαστήριο θεώρησε ότι τα εφτά χρόνια και οκτώ μήνες δεν ήταν υπερβολικός χρόνος λόγω της πολυπλοκότητας της υπόθεσης. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές αναγκάστηκαν να διερευνήσουν διάφορα σενάρια και υπήρξαν επανειλημμένες ιατροδικαστικές και τεχνικές εκθέσεις εμπειρογνωμόνων. Επιπλέον, οι αρχές είχαν δραστηριοποιηθεί, συγκέντρωσαν στοιχεία και έκαναν σημαντικές προσπάθειες για τη διευκρίνιση των περιστάσεων της υπόθεσης. Δεν μπορούσαν να θεωρηθούν υπεύθυνες για ορισμένες καθυστερήσεις, όπως ότι ο προσφεύγων δεν ήταν διατεθειμένος να εξεταστεί λόγω των προβλημάτων υγείας του ή δεν χρησιμοποίησε τα ένδικα βοηθήματα που διέθετε βάσει της εθνικής νομοθεσίας.
Ως εκ τούτου, η διαδικασία είχε συμμορφωθεί, με την απαίτηση «εύλογης διάρκειας» στο πλαίσιο του άρθρου 6 § 1 και δεν υπήρξε παραβίαση της διάταξης αυτής.
Άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν αναγκαίο να εξεταστεί χωριστά η καταγγελία του προσφεύγοντος στο πλαίσιο του άρθρου 13. Δεν αφορούσε κανένα άλλο θέμα παρά αυτό της αποτελεσματικότητας της ποινικής έρευνας που είχε ήδη εξεταστεί βάσει του άρθρου 2.
Άρθρο 3 (διαχείριση της έρευνας των διερευνητικών αρχών )
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι, σε προηγούμενες περιπτώσεις, είχε αξιολογήσει κατά πόσον η διαχείριση έρευνας από τις εθνικές αρχές συνιστούσε απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση. Είχε εξετάσει και παρουσιάσει αρχές για την εξέταση των περιπτώσεων εξαφάνισης, δηλαδή εάν οι αρχές ήταν αδιάφορες στην απάντησή τους σε στενούς συγγενείς, με αποτέλεσμα την αγωνία και την αβεβαιότητα.
Ωστόσο, η υπόθεση του προσφεύγοντος δεν αφορούσε εξαφάνιση ή άλλη εξαιρετική περίσταση που εξετάζεται σε μια τέτοια νομολογία. Επομένως, το Δικαστήριο έκρινε την εν λόγω προσφυγή απαράδεκτη ως προδήλως αβάσιμη.
Ξεχωριστές απόψεις
Οι δικαστές Raimondi, Sicilianos, Karakaş, Vučinić και Harutyunyan εξέφρασαν μερικώς αντίθετη γνώμη. Ο δικαστής De Gaetano, ακολουθούμενος και από τον Δικαστή Vucinic εξέφρασαν επίσης μια εν μέρει αποκλίνουσα άποψη.
Ο δικαστής Kūris και ο δικαστής Grozev εξέφρασαν ο καθένας μερική αντίθετη γνώμη. Αυτές οι αποφάσεις επισυνάπτονται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
