Πότε αρχίζει η προθεσμία άσκησης αγωγής αδικοπραξίας; Από το ζημιογόνο γεγονός ή από τη γνώση της ζημίας και του υπευθύνου; Μια ενδιαφέρουσα παρέμβαση του Στρασβούργου στην ερμηνεία εθνικής δικονομίας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Kurşun κατά Τουρκίας της 30.10.2018 (αριθμ. προσφ. 22677/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Τον Μάιο το 2004 πραγματοποιήθηκε μεγάλη υπόγεια έκρηξη στην Τουρκία. Τα αστικά δικαστήρια διαπίστωσαν τον Ιούλιο του 2006 ότι υπεύθυνη για την έκρηξη ήταν ένα διυλιστήριο πετρελαίου. Στις 16 Νοεμβρίου 2006, ο προσφεύγων άσκησε αγωγή αποζημιώσεως κατά του διυλιστηρίου. Μια πραγματογνωμοσύνη την οποία διέταξε το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η περιουσία του προσφεύγοντος είχε υποστεί βλάβη ισοδύναμη με εκείνη που προκαλείται από σεισμό μεγέθους 9 ρίχτερ. Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι η αγωγή του είχε ασκηθεί εμπροθέσμως αφού υπεβλήθη εντός έτους από την ημερομηνία κατά την οποία το θύμα έλαβε γνώση των ζημιών που υπέστη η ιδιοκτησία του και γνώρισε τον υπεύθυνο της εν λόγω ζημίας (Ιούλιος 2006).
Το Ανώτατο Ακυρωτικό ανέτρεψε την απόφαση αποφαινόμενο ότι η αγωγή έπρεπε να ασκηθεί εντός έτους από την έκρηξη (Μάιος 2004).
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι ο ισχυρισμός του Ακυρωτικού Δικαστηρίου ότι ο προσφεύγων θα έπρεπε να γνωρίζει ποιος είχε προκαλέσει τη ζημιά, την ημέρα της ίδιας της έκρηξης, ήταν υπερβολικά επαχθής και διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης του προσφεύγοντος στο δικαστήριο βάσει του άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Mazhar Kurşun, είναι Τούρκος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1963 και ζει στο Batman (Τουρκία). Στις 3 Μαΐου 2004, πραγματοποιήθηκε μεγάλη υπόγεια έκρηξη στην περιοχή Toptancılar Sitesi του Batman, στη Τουρκία. Ασκήθηκαν ποινικές διώξεις εναντίον πολλών υπαλλήλων του διυλιστηρίου πετρελαίου Tüpraş Batman αμέσως μετά την έκρηξη, αλλά τέθηκαν στο αρχείο τελικά το 2012 καθώς η δίωξη ήταν εκπρόθεσμη. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας θεωρήθηκε ότι, παρόλο που η εταιρεία Tüpraş ήταν η πιθανή αιτία της έκρηξης, δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για να επιβεβαιωθεί ο εν λόγω ισχυρισμός.
Μετά από διάφορες αστικές αξιώσεις που ασκήθηκαν εναντίον της Tüpraş από άλλους ιδιοκτήτες ακινήτων, το Αστικό δικαστήριο Batman κατέληξε τον Ιούλιο του 2006 στο γεγονός ότι το διυλιστήριο ήταν αποκλειστικά υπεύθυνο για τη διαρροή που είχε προκαλέσει την αρχική έκρηξη. Αυτή η πρώτη δημόσια επιβεβαίωση της ευθύνης του διυλιστηρίου επικυρώθηκε στη συνέχεια από το Ακυρωτικό Δικαστήριο τον Ιανουάριο του 2007. Στις 16 Νοεμβρίου 2006, ο κ. Kurşun άσκησε αγωγή αποζημιώσεως κατά της Tüpraş ενώπιον του Αστικού Δικαστηρίου του Batman. Μια πραγματογνωμοσύνη την οποία διέταξε το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η περιουσία του προσφεύγοντος είχε υποστεί βλάβη ισοδύναμη με εκείνη που προκαλείται από σεισμό μεγέθους 9 ρίχτερ. Το δικαστήριο έκρινε ότι οι ισχυρισμοί του προσφεύγοντος είχαν υποβληθεί εντός της προθεσμίας ενός έτους που απαιτεί ο Κώδικας Υποχρεώσεων δεδομένου ότι έκρινε ότι η προθεσμία πρέπει να ισχύει μόνο από την ημερομηνία κατά την οποία το θύμα έλαβε γνώση των ζημιών που υπέστη η ιδιοκτησία του, αφενός, και γνώριζε τον υπεύθυνο της εν λόγω ζημίας αφετέρου. Ο υπεύθυνος για τη ζημία είχε επιβεβαιωθεί μόνο με την απόφαση του Ιουλίου 2006.
Τον Φεβρουάριο του 2008, κατόπιν προσφυγής της Tüpraş, το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε την αρχική απόφαση, θεωρώντας ότι η προθεσμία είχε ξεκινήσει από την ημερομηνία της έκρηξης. Όταν η εν λόγω υπόθεση επέστρεψε για εξέταση τον Δεκέμβριο του 2008, το Αστικό Δικαστήριο Batman απέρριψε τους ισχυρισμούς
του κ. Kurşun με την αιτιολογία ότι είχαν παραγραφεί. Η απόφαση αυτή επικυρώθηκε από το Ακυρωτικό Δικαστήριο τον Μάιο του 2009. Μετά το αίτημά του για διόρθωση της απόφασης του εν λόγω δικαστηρίου, η υπόθεση του κ. Kurşun απορρίφθηκε για τελευταία φορά τον Οκτώβριο του 2009.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επανέλαβε τη θέση του ότι η ευθύνη για την ερμηνεία της εσωτερικής νομοθεσίας ήταν κυρίως των εθνικών δικαστηρίων. Εντούτοις, τόνισε ότι το Δικαστήριο εξακολουθεί να διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην επαλήθευση των αποτελεσμάτων της ερμηνείας όσον αφορά τη συμβατότητά τους με την Σύμβαση.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εκτίμηση του τουρκικού Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι η προθεσμία ενός έτους για την άσκηση αγωγής αποζημίωσης θα πρέπει να υπολογίζεται από την ημέρα της έκρηξης είχε επιτευχθεί με έναν τρόπο που δεν ήταν ούτε λογικός ούτε προβλέψιμος. Το κράτος δεν μπόρεσε να παράσχει κανένα νομικό προηγούμενο για την εν λόγω απόφαση. Εν τω μεταξύ, ο προσφεύγων είχε υποβάλει πολλαπλές παρατηρήσεις διευκρινίζοντας το επιχείρημά του ότι το Ανώτατο Δικαστήριο είχε προβεί σε μια πιο επιεική ερμηνεία του διαδικαστικού κανόνα του χρονικού ορίου σε άλλες περιστάσεις, μεταξύ άλλων σε παρόμοια περιστατικά που είχαν ως αποτέλεσμα αγωγές αποζημίωσης για την ίδια έκρηξη.
Το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι ήταν πέρα από την αρμοδιότητά του να δώσει μια ισχυρή ερμηνεία του νοήματος της «γνώσης» όπως χρησιμοποιείται στον διαδικαστικό κανόνα στον παλαιό Κώδικα Υποχρεώσεων της Τουρκίας. Ωστόσο, σημείωσε ότι ήταν σε θέση να παρατηρήσει ότι ο ισχυρισμός του Ακυρωτικού Δικαστηρίου ότι ο προσφεύγων θα έπρεπε να γνωρίζει ποιος είχε προκαλέσει τη ζημιά, την ημέρα της ίδιας της έκρηξης, ήταν υπερβολικά επαχθής. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις σκέψεις, το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης του προσφεύγοντος στο δικαστήριο βάσει του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Τουρκία οφείλει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 2.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 3.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
