Μη εφαρμογή άρθρου 6 παρ. 1 σε διαδικασίες αναψηλάφησης μετά την έκδοση απόφασης από το Στρασβούργο
ΑΠΟΦΑΣΗ
Storck κατά Γερμανίας της 19.07.2018 (αριθ. προσφ. 486/14)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εγκλεισμός προσφεύγουσας σε Ψυχιατρική Κλινική χωρίς τη θέλησή της και χωρίς δικαστική απόφαση. Δικαίωση από το Δικαστήριο του Στρασβούργο σε προγενέστερη απόφαση της 16.06.2005 και επιδίκαση 75.000 ευρώ για ηθική βλάβη. Μετά την έκδοση της απόφασης του ΕΔΔΑ ζήτησε αναψηλάφηση (και νομική συνδρομή για το έκτακτο αυτό ένδικο μέσο) της αστικής απόφασης στα εθνικά δικαστήρια υποστηρίζοντας ότι η αποζημίωση που της είχαν επιδικάσει δεν ήταν επαρκής. Απόρριψη από εθνικά Δικαστήρια του αιτήματος νομικής συνδρομής γιατί δεν προεβλέπετο η αναψηλάφηση από το νόμο (ήδη άλλαξε η νομοθεσία).
Το άρθρο 6 § 1 δεν εφαρμόζεται καταρχήν σε διαδικασία που αφορά αίτηση για αναψηλάφηση αστικής δίκης μετά την έκδοση απόφασής του ΕΔΔΑ.
Έννοια «νέων στοιχείων». Απόρριψη προσφυγής ως απαράδεκτης
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
άρθρο 6 § 1
άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Waltraud Storck, είναι υπήκοος της Γερμανίας η οποία γεννήθηκε το 1958 και ζει στο Hünfelden-Kirberg.
Με απόφαση της 16ης Ιουνίου 2005, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε ότι η τοποθέτηση και η ιατρική περίθαλψη της κας Storck στην Ψυχιατρική Κλινική από το 1977 έως το 1979, ενάντια στη θέλησής της και χωρίς δικαστική απόφαση, είχε παραβιάσει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων . Η απόφαση, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης ύψους 75.000 ευρώ για την ηθική της βλάβη, κατέστη αμετάκλητη στις 16 Σεπτεμβρίου 2005. Όσον αφορά τις χρηματικές ζημίες, το Δικαστήριο έκρινε ότι ήταν λογικό ότι κατά τη διάρκεια του ακούσιου εγκλεισμού της κας Storck στην κλινική συνεπαγόταν απώλεια ευκαιριών όσον αφορά την επαγγελματική της σταδιοδρομία. Εντούτοις, βάσει του προγενέστερου υλικού, δεν μπόρεσε να εκτιμήσει πόσα χρήματα θα κέρδιζε σε μεταγενέστερο στάδιο αν δεν είχε νοσηλευτεί στην κλινική από το 1977 έως το 1979.
Τον Οκτώβριο του 2005 η κ. Storck ζήτησε από το Εφετείο της Βρέμης να της παράσχει νομική συνδρομή για να ασκήσει αγωγή για την αναψηλάφηση της προηγούμενης διαδικασίας αποζημίωσης που είχε ασκήσει κατά της κλινικής. Ωστόσο, το Φεβρουάριο του 2006 το Εφετείο απέρριψε το αίτημά της ως αβάσιμο λόγω έλλειψης επαρκών προοπτικών επιτυχίας. Επίσης, η προβλεπόμενη ενέργεια δεν έθετε δύσκολο ή αναπάντητο νομικό ζήτημα που καθιστούσε αναγκαία τη χορήγηση νομικής συνδρομής.
Κατά τη συνεδρίασή της στις 15-17 Οκτωβρίου 2007, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης αποφάσισε να περατώσει την εξέταση της υπόθεσης της κας Storck, αναγνωρίζοντας ότι μέχρι το 2006 δεν υπήρχε καμία ρητή δυνατότητα βάσει του εσωτερικού δικαίου να ζητήσει την αναψηλάφηση των αστικών διαδικασιών μετά τη παραβίαση που διαπίστωσε το Δικαστήριο. Επιπλέον, αναγνώρισε ότι η κα Storck ενδέχεται να μην επωφεληθεί από τη νέα νομοθεσία η οποία είχε αλλάξει το εσωτερικό κανόνα τον Δεκέμβριο του 2006. Ωστόσο, με την ίδια νομοθεσία, η Επιτροπή Υπουργών δήλωσε ότι, δεδομένης της «σταθερής πρακτικής του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, ανέμενε ότι το εγχώριο δικαστήριο με την απόφασή του θα εφαρμόσει πλήρως την Σύμβαση καθώς και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου προκειμένου να παράσχει πλήρη αποζημίωση στην προσφεύγουσα».
Τον Αύγουστο του 2013, το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο αρνήθηκε να εξετάσει μια συνταγματική καταγγελία της κας Storck, δίνοντας λεπτομερείς λόγους για την απόφασή του. Τον Μάρτιο του 2014, η προσφεύγουσα ζήτησε από την Επιτροπή Υπουργών να ανοίξει εκ νέου τη διαδικασία για την εποπτεία της εκτέλεσης της απόφασης του Δικαστηρίου του 2005. Η Επιτροπή Υπουργών δεν έχει ακόμη εκδώσει απόφαση επί του αιτήματος αυτού.
Με επιστολή της 1ης Μαρτίου 2016, η κυβέρνηση πρότεινε να προβεί σε μονομερή δήλωση για την επίλυση του ζητήματος του δικαστηρίου προσφυγών της Βρέμης που αρνήθηκε να χορηγήσει στην κα Storck νομική συνδρομή αναγνωρίζοντας παραβίαση των διαδικαστικών δικαιωμάτων της προσφεύγουσας.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η προσφεύγουσα είχε λάβει 75.000 ευρώ για ηθική βλάβη με την απόφαση της 2005. Η παρούσα προσφυγή αφορούσε τις νομικές προσπάθειες της κας Storck για τη καταβολή περαιτέρω αποζημίωσης σε εγχώριο επίπεδο.
Απαγόρευση παροχής νομικής συνδρομής
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι μπορεί να διαγράψει προσφυγή υπό ορισμένες περιστάσεις, ιδίως αν δεν είναι πλέον δικαιολογημένη η συνέχιση της εξέτασης.
Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι η προσφυγή στο σύνολό της ήταν απαράδεκτη ή, επικουρικώς, αβάσιμη, αλλά ότι αποφάσισε, λαμβάνοντας υπόψη το ιατρικό ιστορικό της κας Storck, να αναγνωρίσει με μονομερή δήλωση ότι υπήρξε παραβίαση των δικονομικών της δικαιωμάτων από την άρνηση παροχής νομικής συνδρομής.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι το άρθρο 6 § 1 δεν εφαρμόζονταν καταρχήν σε διαδικασία που αφορά αίτηση για αναψηλάφηση αστικής δίκης μετά την έκδοση απόφασής του. Ωστόσο, δεν θεώρησε αναγκαίο να εξετάσει το ζήτημα αυτό, δεδομένης της μονομερούς δήλωσης της κυβέρνησης, η οποία περιελάμβανε προσφορά αποζημίωσης ύψους 17.000 ευρώ για την άρνηση του Εφετείου της Βρέμης να χορηγήσει στην κα Storck νομική συνδρομή.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν δικαιολογείται πλέον η συνέχιση της εξέτασης αυτού του τμήματος της προσφυγής και τη διέγραψε από το κατάλογό του.
Άρθρο 46
Το Δικαστήριο τόνισε ότι αφού διαπίστωσε παραβίαση της Σύμβασης, η Επιτροπή των Υπουργών όφειλε να αξιολογήσει την εφαρμογή των μέτρων που υιοθετούσε ένα εναγόμενο κράτος. Το Δικαστήριο δεν είχε αρμοδιότητα να εποπτεύει την εκτέλεση των δικών του αποφάσεων. Εντούτοις, αυτό δεν σημαίνει ότι τα μέτρα που λάμβανε ένα κράτος δεν μπορούσαν να θέσουν νέο στοιχείο το οποίο δεν είχε αποφασιστεί από την προηγούμενη απόφαση και, ως τέτοια, αποτελούν αντικείμενο νέας προσφυγής που θα μπορούσε να εξετάσει το Δικαστήριο.
Επομένως, έπρεπε να καθοριστεί αν η καταγγελία της κυρίας Storck αφορούσε ένα τέτοιο «νέο στοιχείο».
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το Εφετείο της Βρέμης, απορρίπτοντας την αίτηση για την παροχή νομικής συνδρομής της κας Storck για την αναψηλάφηση που αφορούσε την αγωγή αποζημιώσεως, διαπίστωσε ότι το εθνικό δίκαιο δεν επέτρεπε την επανάληψη της αστικής δίκης μετά την έκδοση απόφασης του Δικαστηρίου υπέρ της προσφεύγουσας.
Επιπλέον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η Επιτροπή Υπουργών, στο ψήφισμά της με το οποίο τερμάτιζε την εξέταση της προηγούμενης υπόθεσης της κας Storck, αναγνώρισε ότι μέχρι το 2006 δεν υπήρχε καμία ρητή δυνατότητα σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο να ζητηθεί η επανέναρξη των αστικών διαδικασιών μετά από παραβίαση που διαπίστωσε το Δικαστήριο. Επιπλέον, ήταν πιθανό η κα Storck να μην επωφεληθεί από τη νέα νομοθεσία η οποία είχε μεταβάλει τον εσωτερικό νόμο τον Δεκέμβριο του 2006. Ωστόσο, το ψήφισμα της Επιτροπής Υπουργών περιείχε την προσδοκία ότι «με βάση τη συνεχή πρακτική του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου», τα δικαστήρια θα «εφαρμόσουν πλήρως τη Σύμβαση καθώς και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου προκειμένου να παράσχουν πλήρη αποζημίωση στην προσφεύγουσα».
Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, ήταν ωστόσο σαφές ότι το κλείσιμο της υπόθεσης από την Επιτροπή δεν εξαρτάται από το συγκεκριμένο αποτέλεσμα της διαδικασίας ενώπιον του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου.
Επομένως, η απόφαση του Αυγούστου του 2013 του εν λόγω Δικαστηρίου δεν αφορούσε «νέα στοιχεία» κατά την έννοια που η προσφεύγουσα είχε ζητήσει από την Επιτροπή να επαναλάβει τις διαδικασίες ελέγχου στην προηγούμενη υπόθεση της και ότι η Επιτροπή δεν είχε ακόμη αποφασίσει σχετικά με το αίτημα αυτό. Επομένως, τα θέματα που είχε θέσει και εγείρει – ιδίως ότι μέχρι στιγμής δεν της είχε παρασχεθεί επαρκής αποζημίωση για τις παραβιάσεις που διαπίστωσε το Δικαστήριο – δεν είχαν αποκλειστεί από τον έλεγχο των οργάνων της Σύμβασης.
Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές, το Δικαστήριο έκρινε ότι η δικαιοδοσία της Επιτροπής των Υπουργών θα παραβιαζόταν εάν εξεταζόταν αυτό το τμήμα της προσφυγής. Δεδομένου ότι δεν περιείχε καμία σχετική νέα πληροφορία, η σχετική προσφυγή έπρεπε να κηρυχθεί απαράδεκτη (επιμέλεια echrcaselaw.com).
