Καταδίκη σε φυλάκιση δύο ετών μελών ρωσικής φεμινιστικής μπάντας για συναυλία σε εκκλησία και εξευτελιστική μεταχείρισή τους στο δικαστήριο. Πολλαπλές παραβιάσεις της ΕΣΔΑ.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Mariya Alekhina κ.α. κατά Ρωσίας της 17.07.2018  (αριθ. προσφ. 38004/12)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σύλληψη και καταδίκη μελών ρωσικής μπάντας ύστερα από συναυλία τους σε ορθόδοξο θρησκευτικό χώρο που θεωρήθηκε «χουλιγκανισμός με κίνητρο θρησκευτικού μίσους».

Οι προσφεύγουσες κατά τη μεταφορά τους από και προς τις ακροάσεις στο δικαστήριο υπέστησαν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Η προσωρινή τους κράτηση διήρκεσε μεγάλο χρονικό διάστημα. Στο Δικαστήριο κρατούντο σε γυάλινο χώρο συνεχώς, παρακολουθούντο το περιεχόμενο των συνομιλιών τους με τους δικηγόρους τους και η ποινική καταδίκη τους σε δύο χρόνια φυλάκισης παραβίασε  το δικαίωμα τους στην ελευθερία έκφρασης αφού στηρίχθηκε  στην εμφάνιση και στις χειρονομίες τους και όχι στο περιεχόμενο των τραγουδιών τους.

Παραβίαση για απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, για παρεμπόδιση της επικοινωνίας με τους δικηγόρους για την προσβολή της  ελευθερίας της έκφρασης και για την μεγάλη διάρκεια της προσωρινής κράτησης.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 

άρθρο 3

άρθρο 5 § 3

άρθρο 6 § 1

άρθρο 6 § 3 (γ)

άρθρο 10

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες, η Mariya Alekhina, Nadezhda Tolokonnikova, and Yekaterina Samutsevich είναι Ρωσίδες που γεννήθηκαν το 1988, το 1989 και το 1982 αντίστοιχα και ζουν στη Μόσχα. Αυτές είναι μέλη της ρωσικής φεμινιστικής μπάντας punk, «Pussy Riot», οι οποίες δίνουν αυτοσχέδιες παραστάσεις των τραγουδιών τους σε διάφορους κοινόχρηστους χώρους ντυμένοι με έντονα χρωματιστά μπαλακλάβα και φορέματα.

Στις 21 Φεβρουαρίου 2012, μετά από μια σειρά παραστάσεων στη ρωσική πρωτεύουσα, προσπάθησαν να ερμηνεύσουν ένα από τα τραγούδια τους  «Punk Prayer – Virgin Mary, Drive Putin Away», από το βωμό του Μητροπολιτικού Ναού της Μόσχας. Η παράσταση είχε ως στόχο να εκφράσει την αποδοκιμασία τους σχετικά με την πολιτική κατάσταση στη Ρωσία την εποχή εκείνη και προς τον Πατριάρχη Κύριλλο, αρχηγό της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος είχε επικρίνει έντονα τις μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα ενάντια στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές και τις επικείμενες Προεδρικές εκλογές. Τη στιγμή εκείνη δε λάμβανε χώρα μέσα στην εκκλησία κάποια λειτουργία αλλά μερικοί άνθρωποι ήταν μέσα στον ναό, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης που προσκλήθηκαν από το συγκρότημα για δημοσιότητα. Η παράσταση κράτησε μόνο ένα λεπτό επειδή το προσωπικό φύλαξης του ναού ανάγκασαν τη μπάντα να βγει.

Το συγκρότημα ανέβασε βίντεο από την ερμηνεία τους στην ιστοσελίδα τους και στο YouTube. Το βίντεο το είδαν 1,5 εκατομμύρια φορές τις επόμενες δέκα ημέρες.

Οι προσφεύγουσες συνελήφθησαν λίγο μετά την παράσταση για «χουλιγκανισμό με κίνητρο θρησκευτικού μίσους» και φυλακίστηκαν, κυρίως λόγω της βαρύτητας της κατηγορίας εναντίον τους. Τέθηκαν υπό προσωρινή κράτηση για τους ίδιους λόγους για περισσότερο από πέντε μήνες πριν καταδικαστούν για τις κατηγορίες για τις οποίες χρεώνονται τον Αύγουστο του 2012. Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι ενέργειές του ήταν προσβλητικές και παράνομες, αναφερόμενο στα έντονα χρωματιστά ρούχα και στα μπαλακλάβα που φορούσαν, κυματίζοντας τα χέρια τους και κτυπώντας τα πόδια τους και αναφορικά με την άσεμνη χειρονομία και γλώσσα τους. Το δικαστήριο απέρριψε τα επιχειρήματα των προσφευγουσών ότι η ερμηνεία τους ήταν πολιτική και όχι θρησκευτική. Όλες τα ένδικα μέσα που άσκησαν  ήταν ανεπιτυχή.

Καταδικάστηκαν αμετάκλητα σε ποινή φυλάκισης δύο ετών, μειωμένη στη συνέχεια κατά ένα μήνα. Η κ. Alekhina και η κ. Tolokonnikova εξέτισαν περίπου ένα χρόνο και εννέα μήνες πριν αφεθούν ελεύθερες, ενώ η κ. Samutsevich υπηρέτησε περίπου επτά μήνες πριν η ποινή της ανασταλεί.

Τον Νοέμβριο του 2012 τα εγχώρια Δικαστήρια έκριναν επίσης ότι οι βιντεοσκοπήσεις των παραστάσεων οι οποίες ήταν διαθέσιμες στο Διαδίκτυο ήταν «εξτρεμιστικές» και απαγόρευσαν την πρόσβαση σε αυτές. Η απόφαση αυτή βασίστηκε σε μια αναφορά γλωσσικών πραγματογνωμόνων από το Ρωσικό Ινστιτούτο Πολιτιστικής Έρευνας που θεώρησε ότι τα βίντεο ήταν εξτρεμιστικής φύσεως. Καμία από τις προσφεύγουσες δεν συμμετείχε στις διαδικασίες αυτές.

Η κα Alekhina και η κα Tolokonnikova δεν ενημερώθηκαν για τη διαδικασία και το αίτημα της κας Samutsevich να προσχωρήσει στις διαδικασίες απορρίφθηκε.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….

Άρθρο 3 (όροι μεταφοράς προς και από τις ακροάσεις και κατά τη διάρκεια της δίκης)

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι είχε ήδη διαπιστώσει παραβίαση του άρθρου 3 σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις, λόγω των αποπνικτικών συνθηκών μεταφοράς προς και από τις ακροάσεις του δικαστηρίου. Η ρωσική κυβέρνηση δεν παρείχε στο Δικαστήριο κανένα στοιχείο ή επιχείρημα ώστε το τελευταίο να  καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα στην υπόθεση των προσφευγουσών. Το Δικαστήριο κατέληξε συνεπώς στο συμπέρασμα ότι οι περιορισμένες συνθήκες, που κατά περιόδους που αφορούν το γεγονός ότι οι προσφεύγοντες μεταφέρονται σε οχήματα ύψους μόλις 0,37 μ., δύο φορές την ημέρα για πάνω από ένα μήνα, συνιστούσε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, κατά παράβαση του άρθρου 3.

Όσον αφορά το γυάλινο χώρο στο οποίο βρίσκονταν οι προσφεύγοντες κατά τη διάρκεια της δίκης τους, το Δικαστήριο σημείωσε ότι δεν ήταν τόσο σκληρή μεταχείριση όσο οι μεταλλικοί κλωβοί και χρησιμοποιούνται και σε άλλα κράτη μέλη, συνήθως στις ακροάσεις υψηλής ασφάλειας. Ωστόσο, στις φωτογραφίες της δίκης που υπέβαλαν οι προσφεύγουσες, όλοι οι ένοπλοι αστυνομικοί και δικαστικοί κλητήρες, εκτός από έναν, που περιέβαλαν τον χώρο ήταν γυρισμένοι προς αυτές. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι ο γυάλινος χώρος είχε χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη κινήσεων από το κοινό που παρακολουθούσε τη δίκη, το οποίο ήταν επιθετικό κατά τη διάρκεια της ακρόασης, και μπορούσε να διαταράξει τη διαδικασία. Συνεπώς, κατά την άποψη του Δικαστηρίου τα μέτρα ασφαλείας είχαν  ως στόχο την στενή επίβλεψη των προσφευγουσών και όχι την επίβλεψη της αίθουσας του δικαστηρίου τα οποία πρέπει να τις έκανε να νιώσουν εκφοβισμένες και ανήσυχες. Επιπλέον, είχαν εκτεθεί στην πλήρη εικόνα του κοινού και των εθνικών και διεθνών μέσων ενημέρωσης που παρακολούθησαν στενά τη δίκη. Συνεπώς, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συνθήκες στην αίθουσα του δικαστηρίου είχαν υποβαθμιστεί, με αποτέλεσμα να έχει σημειωθεί μια περαιτέρω παραβίαση του άρθρου 3.

Άρθρο 5 § 3 (κράτηση εν αναμονή της δίκης)

Όπως και σε πολλές άλλες προσφυγές που έχουν ήδη υποβληθεί κατά της Ρωσίας, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν παρατείνει την κράτηση των προσφευγουσών επικαλούμενα ουσιαστικά τη σοβαρότητα της υπόθεσης χωρίς την αντιμετώπιση της ιδιαίτερης κατάστασής τους ή την εξέταση εναλλακτικών μέτρων. Η κράτηση των προσφευγουσών για περισσότερο από πέντε μήνες δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένη, κατά παράβαση του άρθρου 5 § 3.

Άρθρο 6 §§ 1 και 3 (γ) (παρεμπόδιση της επικοινωνίας με τους δικηγόρους)

Το Δικαστήριο τόνισε ότι το δικαίωμα του κατηγορουμένου να επικοινωνεί με τον δικηγόρο του χωρίς το περιεχόμενο της επικοινωνίας να γίνεται γνωστό ήταν μια από τις βασικές απαιτήσεις της δίκαιης δίκης σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Μολονότι έχει επίγνωση των ζητημάτων ασφαλείας σε περίπτωση μεγάλης κλίμακας ή ευαίσθητης υπόθεσης, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι ρυθμίσεις του δικαστικού σώματος στην υπόθεση των προσφευγουσών ήταν περισσότερο θέμα ρουτίνας και όχι λόγω ειδικού κινδύνου ασφαλείας. Πράγματι, το Δικαστήριο δεν φάνηκε να αναγνωρίζει τον αντίκτυπο που είχαν οι ρυθμίσεις αυτές σε σχέση με τα δικαιώματα υπεράσπισης των προσφευγουσών και ότι δεν είχε γίνει κάτι για να αντισταθμιστούν. Το δικαίωμα των προσφευγουσών να συμμετέχουν αποτελεσματικά και να λαμβάνουν νομική συνδρομή είχε ως εκ τούτου περιοριστεί για τη διάρκεια της δίκης, δηλαδή πάνω από ένα μήνα, χωρίς σοβαρή αιτιολογία. Επομένως, η δίκαιη δίκη είχε επηρεαστεί δυσμενώς, κατά παράβαση του άρθρου 6 §§ 1 και 3 (γ).

Δεδομένης της διαπιστώσεως αυτής, το Δικαστήριο δεν θεώρησε αναγκαίο να εξετάσει το υπόλοιπο των καταγγελιών του προσφευγουσών βάσει του άρθρου 6 παρ. 1 και 3 (δ).

Άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης)

Το Δικαστήριο δέχθηκε ότι η αντίδραση στην ερμηνεία των προσφευγουσών λόγω της παραβίασης των κανόνων  δεοντολογίας σε τόπο θρησκευτικής λατρείας θα μπορούσε να έχει δικαιολογηθεί.

Ωστόσο, τα εθνικά Δικαστήρια δεν κατόρθωσαν να δικαιολογήσουν γιατί ήταν αναγκαία η καταδίκη τους και η επιβολή ποινή φυλάκισης. Συγκεκριμένα, τα Δικαστήρια δεν είχαν εξετάσει καθόλου τους στίχους του τραγουδιού «Punk Prayer – Virgin Mary, Drive Putin Away», βασίζοντας κυρίως την καταδίκη των προσφευγουσών στη συμπεριφορά τους, δηλαδή τα ρούχα και τις κουκούλες που φορούσαν, τον τρόπο που κουνούσαν τα σώματά τους και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσαν, χωρίς να αναλύσουν με κανέναν τρόπο το πλαίσιο της ερμηνείας τους. Επίσης, τα δικαστήρια δεν εξέτασαν αν η συμπεριφορά των προσφευγουσών μπορούσε να ερμηνευτεί ως πρόσκληση για βία ή ως αιτιολόγηση της βίας, του μίσους ή της μισαλλοδοξίας, κάτι που θα ήταν ο μόνος αποδεκτός λόγος, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, για τον περιορισμό των δικαιωμάτων των προσφευγουσών στην ελευθερία της έκφρασης υπό μορφή ποινικής κύρωσης.

Επιπλέον, η παράσταση δεν είχε διαταράξει οποιαδήποτε θρησκευτική υπηρεσία ή προκαλέσει τραυματισμό σε κάποιον μέσα στο ναό ή καταστροφές στο ναό. Η καταδίκη των προσφευγουσών και οι ποινές φυλάκισης ως εκ τούτου, ήταν εξαιρετικά αυστηρές σε σχέση με τη συμπεριφορά τους και πρέπει να είχαν αποτρεπτικό χαρακτήρα στην άσκηση της ελευθερίας έκφρασής τους.

Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι καταδίκες και οι ποινές των προσφευγουσών δεν ήσαν «αναγκαίες σε μια δημοκρατική κοινωνία», κατά παράβαση του άρθρου 10.

Ομοίως, τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν δικαιολογήσει την απαγόρευση της πρόσβασης στις μαγνητοσκοπήσεις των προσφευγουσών στο διαδίκτυο. Βασιζόμενα απλώς στα συμπεράσματα των γλωσσικών πραγματογνωμόνων, τα Δικαστήρια δεν έκαναν καμία προσπάθεια να διεξάγουν τη δική τους ανάλυση των εν λόγω βίντεο. Δεν είχαν προσδιορίσει ποιά κομμάτια από το βίντεο ήταν προβληματικά και αναφέρθηκαν μόνο στα γενικά συμπεράσματα της έκθεσης. Επιπλέον, η έκθεση είχε ξεπεράσει τα γλωσσικά ζητήματα και είχε παράσχει, κατ’ ουσίαν, μία νομική ταξινόμηση των βίντεο. Μια τέτοια κατάσταση ήταν απαράδεκτη καθώς όλα τα νομικά ζητήματα πρέπει να επιλύονται αποκλειστικά από τα Δικαστήρια.

Εξάλλου, οι προσφεύγουσες δεν μπόρεσαν να αμφισβητήσουν τα συμπεράσματα της εκθέσεως, διότι δεν είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στη διαδικασία. Αυτό το πρόβλημα προέκυψε από το γεγονός ότι ο σχετικός εσωτερικός νόμος απαγόρευε την πρόσβαση στις βιντεοσκοπημένες εγγραφές, κυρίως ο νόμος για την κατάργηση του εξτρεμισμού, δεν προέβλεπε τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων στη διαδικασία. Από την άποψη του Δικαστηρίου, ένα εθνικό Δικαστήριο δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι σε θέση να δικαιολογήσει επαρκώς παρέμβαση στο δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης χωρίς κάποια μορφή δικαστικού ελέγχου, με βάση τη στάθμιση των επιχειρημάτων της δημόσιας αρχής σε σχέση με τα επιχειρήματα του ενδιαφερομένου.

Ως εκ τούτου, ο χαρακτηρισμός των βίντεο ως «εξτρεμιστικά» και η απαγόρευση της πρόσβασης σε αυτά στο διαδίκτυο, δεν αποτελούσε μια «πιεστική κοινωνική ανάγκη» και δεν ήταν «αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία», κατά παράβαση του άρθρου 10 όσον αφορά την κα Alekhina και την κα Tolokonnikova.

Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)

Όσον αφορά τις ηθικές βλάβες, το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία πρέπει να καταβάλει το ποσό των 16.000 ευρώ σε σε κάθε μία των Alekhina και Tolokonnikova και 5.000 ευρώ στην Samutsevich. Επίσης, επιδίκασε ποσό  11.760 ευρώ για δικαστικές δαπάνες και λοιπά έξοδα.

Μειοψηφούσα γνώμη

Ο δικαστής Elósegui εξέφρασε μια εν μέρει αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).


ECHRCaseLaw
Close Popup

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας, αποδέχεστε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την Πολιτική Cookies.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ρυθμίσεις Απορρήτου

Όταν επισκέπτεστε μία ιστοσελίδα, μπορεί να λάβει κάποιες βασικές πληροφορίες από τον browser σας, κατά βάση υπό τη μορφή cookies. Εδώ μπορείτε να ρυθμίσετε τη συγκατάθεσή σας σε όλα αυτά.

These cookies allow us to count visits and traffic sources, so we can measure and improve the performance of our site.

Google Analytics
We track anonymized user information to improve our website.
  • _ga
  • _gid
  • _gat

Απορρίψη όλων των υπηρεσιών
Save
Δέχομαι όλες τις υπηρεσίες