Η μη εκτέλεση αμετάκλητης απόφασης για κατεδάφιση κτιρίου παραβιάζει τη δίκαιη δίκη. Υποχρέωση του κράτους για την εξασφάλιση εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων και μεταξύ ιδιωτών.
ΑΠΟΦΑΣΗ
C.M. κατά Βελγίου της 13.03.2018 (αρ. προσφ. 67957/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εκτέλεση αποφάσεων. Γειτονικό κτίριο αντίθετο στους πολεοδομικούς κανόνες και δικαστική απόφαση κατεδάφισής του. Πώληση και μεταβίβαση του ακινήτου από τον γείτονα σε τρίτους. Αναποτελεσματική βοήθεια από τη διοίκηση, προκειμένου να αναγκάσει τον γείτονά του να συμμορφωθεί με την απόφαση. Κατά το ΕΔΔΑ πρέπει να υπάρχει θετικής στάση του κράτους ώστε να εξασφαλίζει την εκτέλεση των αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των διαφορών μεταξύ ιδιωτών. Παραβίαση δικαιώματος σε δίκαιη δίκη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6§1
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, C.M., είναι Γάλλος υπήκοος που γεννήθηκε το 1927 και ζει στο Quiévrain (Βέλγιο). Το 1992 οι αρχές χορήγησαν στον T.R. (γείτονα του C.M.) άδεια οικοδόμησης εμπορικού συγκροτήματος σε έκταση, η οποία γειτνιάζει με την ιδιοκτησία του προσφεύγοντος. Ο υπεύθυνος σχεδιασμού στη συνέχεια άσκησε έφεση ανεπιτυχώς κατά της αποφάσεως αυτής.
Το 1993, ο T.R. πληροφορήθηκε ότι η οικοδομική άδεια είχε τεθεί σε ισχύ και ότι μπορούσε να προγραμματίσει την κατασκευή, η οποία έλαβε χώρα την ίδια μέρα. Εν τω μεταξύ, ο C.M., ο οποίος κατήγγειλε, μεταξύ άλλων, ότι το κτίριο θα τον εμπόδιζε να βλέπει τον ήλιο, υπέβαλε αίτηση για δικαστική αναθεώρηση, την οποία έκανε αποδεκτή το Συμβούλιο της Επικρατείας το 1997.
Το 1999, ο T.R. υπέβαλε ανεπιτυχή αίτηση προγραμματισμού με σκοπό να προγραμματίσει την κατασκευή το 1993. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε το 2008, όταν το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε την αίτησή του για δικαστικό έλεγχο.
Το 2009, ο C.M. και η σύζυγός του άσκησαν αγωγή κατά του T.R. στο Δικαστήριο. Ο T.R. διετάχθη να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες αλλαγές και εργασίες κατεδάφισης εντός ενός έτους, προκειμένου να επιστρέψει την έκταση σε κατάσταση επιτρεπτή για χρήση ως αυλή και κήπο. Στις 22 Φεβρουαρίου 2011, το Εφετείο του Mons επικύρωσε την εν λόγω απόφαση και έδωσε στον γείτονα ένα χρόνο για να ολοκληρώσει το έργο. Ο T.R. διατάχθηκε επίσης να καταβάλει αποζημίωση για ηθική βλάβη και δικαστικά έξοδα.
Το 2013 ο C.M. και η σύζυγός του, αφού ενημερώθηκαν ότι ο T.R. σχεδιάζει να μεταβιβάσει το εν λόγω ακίνητο, προσέφυγαν ενώπιον του Πρωτοδικείου, ζητώντας να του επιβληθεί πρόστιμο ποσού 1.000 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης από την ημερομηνία της απόφασης, η οποία επρόκειτο να εκτελεσθεί. Το ακίνητο πωλήθηκε το 2014.
Το 2016, το Πρωτοδικείο έκρινε ότι το αίτημα επιβολής προστίμου στον T.R. ήταν αβάσιμο, καθώς ο T.R. δεν είχε πλέον κανένα έλεγχο επί του εν λόγω κτιρίου ή οποιαδήποτε σχετικά δικαιώματα σε αυτό. Το δικαστήριο διέταξε τους νέους ιδιοκτήτες, το αργότερο μέχρι τις 30 Ιουνίου 2017, να πραγματοποιήσουν τις τροποποιήσεις τις οποίες διέταξε το Δικαστήριο στην περίπτωση του T.R. Επίσης, τους υποχρέωσε να καταβάλουν πρόστιμο ύψους 125 ευρώ για κάθε ημέρα που καθυστερούσαν, πληρωτέα στον υπάλληλο σχεδιασμού και στον C.M. και τη σύζυγό του. Το πρόστιμο δεν θα επιβάλλονταν μέχρις ότου εκτελεσθεί η απόφαση.
Το 2017 η απόφαση επιδόθηκε στους νέους ιδιοκτήτες, κατόπιν αιτήματος του C.M. και της συζύγου του, η οποία επιδίωξε την καταβολή του προστίμου από την ημερομηνία της επίδοσης μέχρι την ολοκλήρωση της εργασίας. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2017, ο υπάλληλος σχεδιασμού δεν μπόρεσε να ζητήσει την επίδοση της απόφασης, προκειμένου να ξεκινήσει εκ νέου η εργασία, λόγω διοικητικών και διαδικαστικών δυσκολιών.
Σύμφωνα με μια έκθεση που γράφτηκε τον Ιούλιο του 2017, οι εργασίες είχαν φτάσει στο στάδιο όπου το κτίριο δεν έχει σταθερά θεμέλια. Ωστόσο, ο χώρος δεν μπορούσε ακόμη να θεωρηθεί ότι έχει αποκατασταθεί, καθώς η βάση του τοίχου και οι στύλοι ήταν ακόμα στο έδαφος.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο)
Σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, τα πρόσωπα που επλήγησαν από παράβαση των κανονισμών πολεοδομίας είχαν στη διάθεσή τους δύο μέσα για την εκτέλεση δικαστικής απόφασης με την οποία διατάσσεται ο δράστης να αποκαταστήσει την έκταση στην αρχική κατάσταση. Τα εν λόγω πρόσωπα θα μπορούσαν (1) να ζητήσουν από το δικαστήριο να διατάξει τον δράστη να καταβάλει πρόστιμο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ή (2) να προχωρήσουν στην εκτέλεση της ίδιας της απόφασης.
Η Κυβέρνηση τόνισε ότι ο C.M. ο ίδιος θα έπρεπε να έχει εξασφαλίσει αποτελεσματική εκτέλεση της απόφασης του Εφετείου της 22ας Φεβρουαρίου 2011, επιβαρυνόμενος εκ των προτέρων τα έξοδα για την εκτέλεση των εργασιών που διεξήχθησαν. Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το κόστος των εργασιών ήταν σημαντικό (περίπου 34.000 ευρώ) και ότι ο C.M. είχε δηλώσει ότι δεν είχε τα απαραίτητα κεφάλαια. Συνεπώς, το Δικαστήριο θεώρησε ότι η επιλογή του C.M. να προβεί στην εκτέλεση της απόφασης που διατάσσει τον T.R. προς την εκτέλεση των εργασιών δεν ήταν ρεαλιστική.
Όσον αφορά το πρόστιμο (άρθρο 1385bis του Δικαστικού Κώδικα), το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο C.M. δεν είχε παραμείνει ανενεργός. Όταν ο T.R. δεν συμμορφώθηκε με τις δικαστικές αποφάσεις, ο C.M. και η σύζυγός του, έχοντας ενημερωθεί ότι σχεδίαζε να πουλήσει το εν λόγω ακίνητο, κίνησαν διαδικασίες εναντίον του ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων, ζητώντας να του επιβληθεί ένα ημερήσιο πρόστιμο μέχρι να ολοκληρωθούν οι εργασίες. Ωστόσο, η διαδικασία επιβολής προστίμων, η οποία ξεκίνησε το 2013, δεν ολοκληρώθηκε μέχρι τον Οκτώβριο του 2016. Καθώς ο γείτονας είχε πουλήσει το ακίνητο εν τω μεταξύ, οι νέοι ιδιοκτήτες έπρεπε να εκτελέσουν το έργο και έπρεπε να δοθεί νέα προθεσμία ολοκλήρωσης, και υπόκειντο σε πρόστιμο για κάθε ημέρα καθυστέρησης από την 1η Ιουλίου 2017 και μετά. Ωστόσο, οι εργασίες κατεδάφισης δεν είχαν τελειώσει τελείως μέχρι τον Ιούλιο του 2017. Επομένως το Δικαστήριο θεώρησε ότι η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας επιβολής προστίμων ήταν ανοικτή προς εξέταση στην παρούσα υπόθεση.
Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι, σύμφωνα με το εσωτερικό δίκαιο, οι αρμόδιες αρχές – το δημοτικό συμβούλιο και ο υπάλληλος σχεδιασμού – όφειλαν να προχωρήσουν με δική τους πρωτοβουλία για την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων για την αποκατάσταση έκτασης στην αρχική της κατάσταση. Ενώ αυτό αποτελούσε επιλογή και όχι υποχρέωση, το Δικαστήριο θεώρησε ότι πρέπει να αξιολογηθεί υπό το πρίσμα της θετικής στάσης του κράτους να εξασφαλίζει, με τη δική του επιλογή μέσων, την εκτέλεση των οριστικών δικαστικών αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των διαφορών μεταξύ ιδιωτών. Το Δημοτικό Συμβούλιο δεν είχε παρέμβει σε κανένα στάδιο ώστε να βοηθήσετε τον C.M. κατά την εκτέλεση της απόφασης του Εφετείου, ούτε ο υπάλληλος σχεδιασμού άσκησε τις εξουσίες του για να εκτελέσει την απόφαση του Εφετείου του Mons με δική του πρωτοβουλία. Δεν επικαλέστηκε κανένας λόγος δημοσίου συμφέροντος από την κυβέρνηση, εξηγώντας τη θέση της στην περιφερειακή αρχή σε σχέση με τη δικαστική απόφαση με την οποία διαπιστώνεται παραβίαση των κανονισμών πολεοδομικού σχεδιασμού, τους οποίους έπρεπε να επιβάλει ο υπάλληλος σχεδιασμού.
Επιπλέον, ο υπάλληλος σχεδιασμού είχε ζητήσει την καταβολή χρηματικού προστίμου μόνο μετά την προσεπίκλησή του μετά από αίτημα του C.M. και της συζύγου του. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο C.M. δεν είχε λάβει αποτελεσματική βοήθεια από τη διοίκηση προκειμένου να αναγκάσει τον γείτονά του να συμμορφωθεί με την απόφαση. Επιπλέον, ούτε η διαδικασία για τα πρόστιμα, ούτε η πιθανότητα ο C.M. να αναλάβει μόνος του τις εργασίες είχαν αποδειχθεί επαρκή μέτρα στην πράξη για να διορθωθεί η κατάσταση για την οποία διαμαρτυρήθηκε. Επομένως υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης.
Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι το Βέλγιο όφειλε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 12.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
Ξεχωριστές απόψεις
Ο δικαστής Spano εξέφρασε σύμφωνη γνώμη η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
