Η άρνηση του Ολοκαυτώματος δεν προστατεύεται από την ΕΣΔΑ.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Pastörs κατά Γερμανίας της 3-10-2019( αριθ. 55225/14)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Άρνηση της συστηματικής, φυλετικής, μαζικής εξολόθρευσης των Εβραίων και ελευθερία της έκφρασης. Καταδίκη ενός βουλευτή για άρνηση του Ολοκαυτώματος κατά τη διάρκεια ομιλίας του ενώπιον του Περιφερειακού Συμβουλίου. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ειδικότερα ότι ο προσφεύγων είχε αναφέρει σκόπιμα αναλήθειες για την εξόντωση των Εβραίων. Τέτοιες δηλώσεις δεν μπορούσαν να υπαχθούν στο πλαίσιο της προστασίας της ελευθερίας του λόγου, καθώς ο προσφεύγων επιδίωκε να χρησιμοποιήσει το δικαίωμά του στην ελευθερία έκφρασης για την προώθηση ιδεών αντίθετων προς το κείμενο και το πνεύμα της ΕΣΔΑ. Μη παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο εξέτασε, επίσης, την καταγγελία του προσφεύγοντος για μεροληψία των δικαστών, καθώς ένας από τους δικαστές του Εφετείου που είχε ασχοληθεί με την υπόθεσή του ήταν ο σύζυγος του δικαστή της υπόθεσης στον πρώτο βαθμό. Μη παραβίαση του δικαιώματός του για δίκαιη δίκη κατ’ άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, δεδομένου ότι ένα ανεξάρτητο Τμήμα του Εφετείου, στη σύνθεση του οποίου κανένας δικαστής δεν είχε σχέση με κάποιον άλλον, είχε τελικά κρίνει επί του αιτήματος μεροληψίας και το είχε απορρίψει.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 10
Άρθρο 6
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Udo Pastörs, είναι Γερμανός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1952 και ζει στο Lübtheen (Γερμανία).
Στις 28 Ιανουαρίου 2010, ημέρα μετά την Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, ο προσφεύγων, τότε μέλος του Κοινοβούλιο του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πομερανίας, έδωσε ομιλία στην οποία δηλώνει ότι “το λεγόμενο Ολοκαύτωμα χρησιμοποιείται για πολιτικούς και εμπορικούς σκοπούς”. Αναφέρθηκε επίσης σε ένα “μπαράζ κριτικής και προπαγανδιστικά ψέματα “και” προβολές του Άουσβιτς “.
Τον Αύγουστο του 2012 καταδικάστηκε από ένα περιφερειακό δικαστήριο, το οποίο συγκροτήθηκε από τον δικαστή Y και δύο δικαστές, για τη παραβίαση της μνήμης των νεκρών και την εκ προθέσεως δυσφήμιση του εβραϊκού λαού.
Τον Μάρτιο του 2013, το περιφερειακό δικαστήριο απέρριψε την έφεσή του κατά της καταδίκης ως αβάσιμη. Εξετάζοντας πλήρως την ομιλία, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο προσφεύγων είχε χρησιμοποιήσει όρους που ανέρχονταν σε άρνηση της συστηματικής, φυλετικής, μαζικής εξολόθρευσης των Εβραίων που πραγματοποιήθηκε στο Άουσβιτς κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ. Το δικαστήριο δήλωσε ότι δεν μπορούσε να επικαλεστεί το δικαίωμά του σε ελευθερία έκφρασης του σε αναφορικά με την άρνηση του Ολοκαυτώματος. Επιπλέον, η ασυλία του άρθηκε από το Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο του 2012.
Άσκησε έφεση ενώπιον του Εφετείου, την οποία τον Αύγουστο του 2013 απέρριψε επίσης την υπόθεσή του ως αβάσιμη. Σε αυτό το στάδιο αμφισβήτησε έναν από τους δικαστές που εκδίκαζαν την έφεσή του, τον δικαστή Χ, ισχυριζόμενος ότι δεν μπορούσε να είναι αμερόληπτος, καθώς ήταν σύζυγος της δικαστή Y, η οποία τον είχε καταδικάσει σε πρώτο βαθμό.
Ένα τριμελές τμήμα του Εφετείου, συμπεριλαμβανομένου του δικαστή Χ, απέρριψε την καταγγελία, υπογραμμίζοντας ιδιαίτερα ότι το γεγονός ότι οι X και Y ήταν παντρεμένοι δεν θα μπορούσε από μόνο του να οδηγήσει στο φόβο μεροληψίας.
Ο προσφεύγων επανέλαβε την ένστασή του περί προκατάληψης κατά του δικαστή Χ ενώπιον του Εφετείου, προσθέτοντας άλλους δύο δικαστές οι οποίοι προέδρευαν της δίκης στην αξίωσή του. Τον Νοέμβριο του 2013 ένα νέο τριμελές Εφετείο, οι δικαστές του οποίου δεν συμμετείχαν σε καμία από τις προηγούμενες αποφάσεις, απέρριψε την καταγγελία του επί της ουσίας.
Τέλος, το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε την συνταγματική του καταγγελία τον Ιούνιο του 2014.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 10 (ελευθερία έκφρασης)
Όπως και με προηγούμενες υποθέσεις που αφορούν την άρνηση του Ολοκαυτώματος ή δηλώσεις σχετικά με εγκλήματα των ναζιστών, το Δικαστήριο εξέτασε την καταγγελία του κ. Pastörs τόσο αναφορικά με το άρθρο 10 όσο και το άρθρο 17 (απαγόρευση κατάχρησης δικαιωμάτων).
Επαναβεβαίωσε ότι το άρθρο 17 εφαρμόζονταν μόνο κατ ‘εξαίρεση και αναφέρονταν μόνο σε περιπτώσεις που αφορούσαν την ελευθερία του λόγου, αν ήταν σαφές ότι οι επίμαχες δηλώσεις είχαν ως στόχο τη χρήση της εν λόγω προστασίας για σκοπούς που σαφώς αντιβαίνουν στη Σύμβαση.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι τα εγχώρια δικαστήρια εξέτασαν διεξοδικά την υπόθεση του κ. Pastörs, και συμφώνησε με την εκτίμησή τους για τα γεγονότα. Δεν μπορούσε να δεχτεί, ειδικότερα, τον ισχυρισμό του ότι τα δικαστήρια είχαν επιλέξει λανθασμένα ένα μικρό μέρος της ομιλίας του για επανεξέταση. Στην πραγματικότητα, αυτά είχαν εξετάσει πλήρως την ομιλία και είχαν βρει ότι μεγάλο μέρος της δεν έθετε θέμα ποινικού δικαίου.
Ωστόσο, αυτές οι άλλες δηλώσεις δεν μπόρεσαν να αποκρύψουν την άρνηση του Ολοκαυτώματος, ενώ το περιφερειακό δικαστήριο δήλωσε ότι το επίμαχο μέρος είχε εισαχθεί στην ομιλία όπως “το δηλητήριο σε ένα ποτήρι νερό, ελπίζοντας ότι δεν θα εντοπιστεί αμέσως”.
Το Δικαστήριο έδωσε έμφαση στο γεγονός ότι ο προσφεύγων είχε προγραμματίσει εκ των προτέρων την ομιλία του, διαλέγοντας εσκεμμένα τα λόγια του και καταφεύγοντας σε περισπασμό για να περάσει το μήνυμά του, το οποίο ήταν η ειδική άρνηση του Ολοκαυτώματος που δείχνει περιφρόνηση στα θύματά της και αντιβαίνει στα καθιερωμένα ιστορικά γεγονότα. Στο πλαίσιο αυτό, το άρθρο 17 τέθηκε σε εφαρμογή, καθώς ο προσφεύγων επιδίωκε να χρησιμοποιήσει το δικαίωμά του στην ελευθερία έκφρασης για την προώθηση ιδεών αντίθετων προς το κείμενο και το πνεύμα της σύμβασης. Επιπλέον, ενώ μια παρέμβαση στην ελευθερία του λόγου αναφορικά με δηλώσεις σε ένα Κοινοβούλιο πρέπει να εξεταστεί προσεχτικά, κρίθηκε ότι τέτοιες δηλώσεις δεν αξίζουν προστασίας, αν το περιεχόμενό τους έρχεται σε αντίθεση με τις δημοκρατικές αξίες του συστήματος της Σύμβασης.
Εν κατακλείδι, το Δικαστήριο έκρινε ότι ο προσφεύγων δήλωσε σκόπιμα αναλήθειες για να δυσφημίσει τους Εβραίους και τις διώξεις που υπέστησαν. Και η παρέμβαση στα δικαιώματά του έπρεπε να εξεταστεί στο πλαίσιο της ιδιαίτερης ηθικής ευθύνης των κρατών που είχαν βιώσει τον ναζιστικό τρόμο να αποστασιοποιηθούν από τις μαζικές φρικαλεότητες.
Επομένως, η απάντηση των δικαστηρίων, η καταδίκη, ήταν ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο σκοπό και ήταν “αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία”. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε παραβίαση του άρθρου 10 και απέρριψε την καταγγελία ως προδήλως αβάσιμη.
Άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα δίκαιης δίκης)
Το Δικαστήριο επανέλαβε τα υποκειμενικά και αντικειμενικά κριτήρια του για την έλλειψη αμεροληψίας του δικαστηρίου ή του δικαστή: επικεντρώθηκε αρχικά στις προσωπικές πεποιθήσεις ή συμπεριφορές ενός δικαστή, ενώ σε δεύτερη φάση εξέτασε κατά πόσο υπήρχαν επιβεβαιωμένα γεγονότα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αμφιβολίες σχετικά με την αμεροληψία. Τέτοια γεγονότα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν σχέσεις μεταξύ ενός δικαστή και των ατόμων που εμπλέκονται στη διαδικασία.
Έκρινε ότι η συμμετοχή στην υπόθεση δύο δικαστών που ήταν παντρεμένοι, ακόμη και σε επίπεδα τα οποία δεν ήταν διαδοχικά, θα μπορούσε να έχει εγείρει αμφιβολίες για τον δικαστή Χ αναφορικά με την μεροληψία του.
Επίσης, ήταν δύσκολο να κατανοηθεί ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί η καταγγελία του προσφεύγοντος περί μεροληψίας απαράδεκτη κατά την πρώτη επανεξέταση του Εφετείου, όπου και συμμετείχε ο δικαστής Χ. Ωστόσο, το ζήτημα αυτό επιλύθηκε με την επανεξέταση της δεύτερης καταγγελίας μεροληψίας του κ. Pastörs, η οποία, στοχοποιούσε όλα τα μέλη του αρχικού Τμήματος του Εφετείου και είχε εξεταστεί από τρεις δικαστές που δεν είχαν προηγουμένως εμπλακεί στην υπόθεση. Ούτε ο προσφεύγων είχε παρουσιάσει συγκεκριμένα επιχειρήματα ως προς το γιατί ένας δικαστής ο οποίος είναι παντρεμένος με άλλον επαγγελματία δικαστή, θα μεροληπτούσε εάν αποφάσιζε για την ίδια υπόθεση σε διαφορετικό βαθμό δικαιοδοσίας.
Επομένως, δεν υπήρχαν αντικειμενικά δικαιολογημένες αμφιβολίες σχετικά με την αμεροληψία του Εφετείου και συνεπώς δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6.
Μειοψηφούσες απόψεις
Οι δικαστές Grozev και Mits εξέφρασαν κοινή σύμφωνη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση.
