Η μη εκτέλεση αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων από εργοστάσιο παραβιάζει τη δίκαιη δίκη

ΑΠΟΦΑΣΗ

Bursa Barosu Başkanlığı κ.α. κατά Τουρκίας 19.6.2018 (αριθ. προσφ. 25680/05)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αγωγή αποζημίωσης για μη εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων από εργοστάσιο σε γεωργικές εκτάσεις. Νομοθετική τροποποίηση καταργεί  αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις που δεν είχαν ακόμη εκτελεστεί. Οι εθνικές αρχές απέφυγαν τη λήψη αναγκαίων μέτρων προκειμένου να συμμορφωθούν με ορισμένες αμετάκλητες και εκτελεστές δικαστικές αποφάσεις οι επενδυτές του εργοστασίου. Ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία του κράτους δικαίου είναι η αρχή της ασφάλειας δικαίου, σύμφωνα με την οποία δεν πρέπει να τίθεται υπό αμφισβήτηση μια αμετάκλητη δικαστική απόφαση σε οποιαδήποτε διαφορά. Παραβίαση δίκαιης δίκης λόγω στέρησης αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας των προσφευγόντων.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 6 § 1

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες είναι η Bursa Barosu Başkanlıǧı και η Ένωση Προστασίας της Φύσης και του Περιβάλλοντος, καθώς και 21 άτομα, Τούρκοι υπήκοοι, οι οποίοι γεννήθηκαν μεταξύ 1947 και 1980 και ζουν στη Bursa .

Η εταιρεία Cargill έλαβε άδεια επενδύσεων το 1997, κατόπιν τον Ιούνιο του 1998, οικοδομική άδεια  για την κατασκευή εργοστασίου αμύλου σε γεωργικές εκτάσεις. Παράλληλα, οι αρχές τροποποίησαν επανειλημμένα το σχέδιο χρήσης γης για να επιτρέψουν την κατασκευή του εργοστασίου. Άλλες οικοδομικές άδειες εκδόθηκαν μαζί με την άδεια παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων η οποία ακυρώθηκε το 2004.

Μεταξύ του 1998 και του 2000 κατασκευάστηκε το εργοστάσιο αμύλου παρά την ακύρωση από το Διοικητικό Δικαστήριο της Bursa και το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο των πολυάριθμων τροποποιήσεων του σχεδίου χρήσεως γης καθώς και την αναστολή ή / και ακύρωση διαφόρων εκδοθεισών οικοδομικών αδειών από το Συμβούλιο Υπουργών. Επί του παρόντος, το εργοστάσιο, το οποίο ξεκίνησε την παραγωγή του το 2000, εξακολουθεί να λειτουργεί.

Το 2005, ορισμένοι από τους προσφεύγοντες κατέθεσαν αγωγή αποζημιώσεως λόγω μη εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων. Εν μέρει κέρδισαν τη υπόθεσή τους τον Απρίλιο του 2009, όταν το Επαρχιακό Δικαστήριο διέταξε τον Δήμαρχο της Gemlik να τους καταβάλει αποζημίωση για ηθική βλάβη. Ωστόσο, το εν λόγω Δικαστήριο απέρριψε τις αξιώσεις των προσφευγόντων κατά του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Πολιτικών Έργων. Οι προσφεύγοντες προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο διαπίστωσε ότι οι αποφάσεις του Διοικητικού Δικαστηρίου δεν είχαν εκτελεστεί σωστά, μολονότι ο Πρωθυπουργός, ο Υπουργός Πολιτικών Έργων και ο Δήμαρχος μπορούσαν να το έχουν επιμεληθεί.

Όμως, το Επαρχιακό Δικαστήριο αρνήθηκε, αρκετές φορές, να ακολουθήσει την απόφαση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου.

Η διαδικασία αυτή εκκρεμεί ακόμη.

Το 2007 και το 2008, η κυβέρνηση κατέθεσε στην Εθνοσυνέλευση δύο νομοθετικές τροποποιήσεις του νομοσχεδίου για την προστασία της γης και τη χρήση, προκειμένου να διορθωθεί η κατάσταση των γεωργικών εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για μη γεωργικές δραστηριότητες. Το Συνταγματικό Δικαστήριο επικύρωσε τη δεύτερη τροπολογία (που εγκρίθηκε στις 26 Μαρτίου 2008).

Αυτό επέτρεψε στην Cargill να συνεχίσει τις δραστηριότητές της παρά τις αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν από το 1998 και δεν έχουν ακόμη εκτελεσθεί μέχρι σήμερα.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

1. Παραδεκτό: Το Δικαστήριο έκρινε ότι η προσφυγή αυτή ήταν παραδεκτή για έξι προσφεύγοντες (Ali Arabacı, Ali Rahmi Beyreli, Nadir Erol, Levent Geçelli, Mustafa Özçelik και Yahya Şimşek), οι οποίοι είχαν συμμετάσχει ενεργά στην εσωτερική διαδικασία για την ακύρωση των αμφισβητούμενων διοικητικών αποφάσεων και θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι είναι θύματα, σύμφωνα με την έννοια του άρθρου 34 (δικαίωμα ατομικής προσφυγής) της Σύμβασης, για τις εικαζόμενες παραβιάσεις της Σύμβασης.
2. Η εφαρμογή του άρθρου 6 της Σύμβασης: Το Δικαστήριο έκρινε ότι το άρθρο 6 ήταν εφαρμοστέο εν προκειμένω, δεδομένου ότι η διαφορά που έθεσαν οι προσφεύγοντες συνδέεται επαρκώς με ένα «αστικό δικαίωμα» το οποίο είχαν δικαίωμα να ζητήσουν. Βασίστηκαν, μεταξύ άλλων, σε επιχειρήματα σχετικά με τις επιβλαβείς συνέπειες του εν λόγω εργοστασίου για το περιβάλλον και το Ανώτατο Δικαστήριο, με την απόφασή του της 26ης Μαΐου 2008, αναγνώρισε ότι είχαν αστικό δικαίωμα.
3. Επί της ουσίας

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τουλάχιστον από τις 12 Ιανουαρίου 1999 και μέχρι τις 21 Νοεμβρίου 2008, όταν ο κυβερνήτης της Bursa εξέδωσε νέα άδεια στην Cargill να συνεχίσει τις δραστηριότητές της, οι αποφάσεις των διοικητικών Δικαστηρίων δεν είχαν πράγματι εκτελεστεί. Σημείωσε ειδικότερα ότι το Ανώτατο Δικαστήριο, στην απόφασή του στις 21 Νοεμβρίου 2009, διαπίστωσε ότι ο Πρωθυπουργός, ο Υπουργός Πολιτικών Έργων και ο Δήμαρχος του Gemlik δεν είχαν εκτελέσει τις αποφάσεις του διοικητικού Δικαστηρίου, παρόλο που θα μπορούσαν να το πράξουν.

Όσον αφορά τη φάση που ακολούθησε τη νομοθετική τροποποίηση της 26ης Μαρτίου 2008, η οποία οδήγησε στη δυνατότητα να διορθωθεί η κατάσταση των γεωργικών εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για μη γεωργικούς σκοπούς, οι προσφεύγοντες άσκησαν προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, ότι δεν ήταν αναγκαία η εικασία ως προς το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής. Εντούτοις, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο είχε επικρίνει την επιστολή που υπέγραψε ο Πρωθυπουργός με την οποία ενημέρωνε την εταιρεία Cargill ότι έγιναν νέες προσπάθειες για τη δημιουργία διοικητικής και νομικής βάσης για την άσκηση των δραστηριοτήτων της, παρά την επακόλουθη ακύρωση, με τελικό αποτέλεσμα, την άδεια επενδύσεων για το εργοστάσιο. Η εν λόγω τροποποίηση σήμαινε επίσης ότι το εργοστάσιο ήταν σε θέση να συνεχίσει με νέες άδειες που εκδόθηκαν με αυτή τη νέα βάση. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία του κράτους δικαίου είναι η αρχή της ασφάλειας δικαίου, σύμφωνα με την οποία δεν πρέπει να τίθεται υπό αμφισβήτηση μια αμετάκλητη δικαστική απόφαση σε οποιαδήποτε διαφορά. Η νομοθετική τροποποίηση επέτρεψε να καταργηθούν πολλές αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις που δεν είχαν ακόμη εκτελεστεί. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι εθνικές αρχές, επειδή απέφυγαν επί σειρά ετών τη λήψη αναγκαίων μέτρων προκειμένου να συμμορφωθούν με ορισμένες τελικές και εκτελεστές δικαστικές αποφάσεις, στερούσαν από τους προσφεύγοντες αποτελεσματική δικαστική προστασία. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1.

Λοιπά άρθρα

Το Δικαστήριο διαπίστωσε, με έξι ψήφους εναντίον ενός, ότι δεν χρειάζεται να εξετάσει το παραδεκτό και το βάσιμο των καταγγελιών βάσει των άρθρων 2 (δικαίωμα στη ζωή) ή 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής).

Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)

Δεν υποβλήθηκε αίτημα δίκαιης ικανοποίησης κατά τη στιγμή που δόθηκε στην κυβέρνηση η κοινοποίηση της προσφυγής.

Ξεχωριστή γνώμη

Ο δικαστής Lemmens εξέφρασε χωριστή γνώμη (εν μέρει αντίθετη και εν μέρει σύμφωνη), η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).