Δεν αποτελεί νέα παραβίαση η άρνηση επανάληψης ποινικής διαδικασίας στα εθνικά δικαστήρια μετά από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
ΑΠΟΦΑΣΗ
Κονταλέξης κατά Ελλάδας της 06.09.2018 (αριθ. προσφ. 29321/13)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Απόρριψη από το Ανώτατο Δικαστήριο αίτησης επανάληψης ποινικής διαδικασίας μετά από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 6. Καμία παραβίαση, δεδομένου ότι η απόφαση του εθνικού δικαστηρίου δεν συνιστούσε άρνηση του δίκαιου χαρακτήρα της δίκης.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6 § 1
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Παναγιώτης Κονταλέξης, είναι Έλληνας υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1952 και ζει στην Κηφισιά (Ελλάδα).
Στις 24 Νοεμβρίου 2008, ο κ. Κονταλέξης κατέθεσε προσφυγή για παραβίαση του δικαιώματος του για δίκη από “δικαστήριο που έχει συσταθεί με νόμο”. Παραπονέθηκε ότι ένας από τους δικαστές που επρόκειτο να είναι στην έδρα κατά τη διάρκεια της επανεκδίκασής του, είχε ξαφνικά αντικατασταθεί από έναν αναπληρωτή χωρίς να δοθεί καμία αιτιολογία. Στην απόφαση της 31ης Μαΐου 2011, το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 6 § 1.
Στις 27 Δεκεμβρίου 2011 ο κ. Κονταλέξης υπέβαλε αίτηση επανάληψης της ποινικής διαδικασίας στο Εφετείο Αθηνών. Ζήτησε την ακύρωση της απόφασης του ποινικού δικαστηρίου με την οποία είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση δύο ετών με αναστολή. Ισχυρίστηκε ότι το γεγονός ότι το Δικαστήριο έχει διαπιστώσει απουσία παράθεσης των λόγων για τους οποίους ο δικαστής δεν ήταν σε θέση να παρευρεθεί και είχε ξαφνικά αντικατασταθεί από έναν αναπληρωτή, ήταν αρκετό για να δημιουργήσει αμφιβολίες ως προς τη διαφάνεια της διαδικασίας και τους πραγματικούς λόγους αντικατάστασης του δικαστή. Το Ποινικό Τμήμα του Εφετείου απέρριψε την αίτησή του με την αιτιολογία ότι ο προσφεύγων δεν υπέστη καμία ζημία ως αποτέλεσμα της παραβιάσεως που διαπίστωσε το Δικαστήριο.
Ο Άρειος Πάγος απέρριψε επίσης την αναίρεσή του για τον λόγο ότι η διαπίστωση της παράβασης από το ΕΔΔΑ δεν αφορούσε το δικαίωμα του κατηγορουμένου να δικαστεί από ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο. Αυτή η παραβίαση, η οποία ήταν καθαρά τυπικής φύσης, ήταν μια παραδεδεγμένη αλήθεια και καλυπτόταν από το δεδικασμένο της απόφασης του Αρείου Πάγου, η οποία είχε προηγουμένως απορρίψει την αίτησή αναίρεσης της απόφασης, την οποία και εξέτασε το Δικαστήριο.
Βασιζόμενος στο άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι η άρνηση των εθνικών δικαστηρίων να διατάξουν την επανάληψη της δίκης συνιστούσε νέα παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη από δικαστήριο που έχει συσταθεί με νόμο. Επικαλούμενος το άρθρο 46 (δεσμευτική ισχύς και εκτέλεση των αποφάσεων), υποστήριξε ότι η απόρριψη της αίτησής του από τον Άρειο Πάγο αποτέλεσε άρνηση εκτέλεσης της απόφασης του Δικαστηρίου της 31ης Μαΐου 2011.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 6 § 1
Το Δικαστήριο εξέτασε το ζήτημα της αρμοδιότητάς του να αποφανθεί επί της προσφυγής που υπέβαλε ο κ. Κονταλέξης, για ζήτημα για το οποίο είχε ήδη εκδοθεί προηγούμενη απόφαση. Η προσφυγή του Απριλίου του 2013 έθετε νέα καταγγελία σχετικά με μεταγενέστερες διαδικασίες διαφορετικές από αυτές που είχαν αποτελέσει αντικείμενο της απόφασης που εξέδωσε το Δικαστήριο τον Μάιο του 2011. Επομένως, το Δικαστήριο ήταν αρμόδιο να εξετάσει το ζήτημα αυτό, χωρίς να θίγονται τα προνόμια του προσφεύγοντος κράτους και της Επιτροπή των Υπουργών βάσει του άρθρου 46 της Σύμβασης.
Η αιτίαση περί αθέμιτης καταγγελίας που προέβαλε ο προσφεύγων στρέφεται κατά της συλλογιστικής του Αρείου Πάγου. Ωστόσο, το σκεπτικό της απόφασης του Ιανουαρίου του 2013 ήταν μια ερμηνεία του άρθρου 525 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό των περιπτώσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επανάληψη της ποινικής διαδικασίας που είχε τερματιστεί ή την υποβολή τους σε έλεγχο κριτηρίων από τα εθνικά δικαστήρια.
Η ερμηνεία, η οποία στηρίζεται στην πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, κατά την οποία η σύμβαση δεν εγγυάται το δικαίωμα της επανάληψης των διαδικασιών και λόγω της έλλειψης ομοφωνίας των κρατών μελών ως προς τις διαδικασίες των υφιστάμενων μηχανισμών επανάληψης, δεν φαίνεται να είναι αυθαίρετη.
Ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η απόφαση του 2011 δεν είχε θέσει υπό αμφισβήτηση τον δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας ή της ανεξαρτησίας ή της αμεροληψίας του δικαστικού οργάνου που είχε εκδώσει τη δικαστική απόφαση. Λαμβάνοντας υπόψη το περιθώριο εκτιμήσεως που διαθέτουν οι εγχώριες αρχές ως προς την ερμηνεία των αποφάσεων του Δικαστηρίου, αρκεί το Δικαστήριο να βεβαιωθεί ότι το εθνικό Ανώτατο Δικαστήριο δεν είχε παραποιήσει ή παρερμηνεύσει την προαναφερθείσα απόφαση. Στην προκειμένη περίπτωση, το Δικαστήριο δεν μπορούσε να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ανάγνωση της απόφασης εκ μέρους του Ανώτατου Δικαστηρίου του 2011, θεωρούμενη ως σύνολο, ήταν αποτέλεσμα προφανούς πραγματικού ή νομικού σφάλματος που οδήγησε σε άρνηση του δίκαιου χαρακτήρα της δίκης και, ως εκ τούτου, ότι ήταν μια αυθαίρετη κρίση
Συνεπώς, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 της Σύμβασης.
Άρθρο 46
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το ζήτημα της συμμόρφωσης των Υψηλών Συμβαλλομένων Μερών με τις αποφάσεις δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητά του, αν δεν προβλήθηκαν στο πλαίσιο της «διαδικασίας παραβίασης», η οποία προβλέπεται στο άρθρο 46 παρ. 4 και 5 της Σύμβασης. Κατά συνέπεια, στο μέτρο που ο προσφεύγων είχε διαμαρτυρηθεί για τη μη αποκατάσταση της παραβίασης που διαπίστωσε το Δικαστήριο κατά το έτος 2011, το Δικαστήριο δεν ήταν αρμόδιο ratione materiae για την εξέταση της καταγγελίας (επιμέλεια echrcaselaw.com).
