Ο Υπουργός, το μεταλλικό κλουβί και τα βασανιστήρια
ΑΠΟΦΑΣΗ:
Lutsenko κατά Ουκρανίας της 11.06.2015 (αριθ. προσφ. 29334/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Απάνθρωπες συνθήκες προφυλάκισης του πρώην υπουργού Εσωτερικών της Ουκρανίας και τοποθέτησή του σε μεταλλικό κλουβί σε 80 συνεδριάσεις δικαστηρίου.
ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ:
Η τοποθέτηση του κατηγορουμένου σε μεταλλικό κλουβί κατά την διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας σε δικαστήριο συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση.
ΔΙΑΤΑΞΗ:
Άρθρο 3 (Απαγόρευση βασανιστηρίων & απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης) της ΕΣΔΑ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:
Η υπόθεση της Lutsenko κατά Ουκρανίας(αρ. 2) αφορά πολλές καταγγελίες σχετικά με τις συνθήκες προφυλάκισης του πρώην Υπουργού Εσωτερικών, από τον Δεκέμβριο του 2010 έως τον Απρίλιο του 2012 και τη μεταχείρισή του κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασία στο δικαστήριο. Παραβίαση του άρθρου 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) της ΕΣΔΑ.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ..
Το Δικαστήριο διαπίστωσε, μεταξύ άλλων ότι για περισσότερο από 4 μήνες, ο προσφεύγων είχε κρατηθεί σε ένα πολύ μικρό κελί και ότι είχε υποχρεωθεί να παραστεί σε μακρά ακροαματική διαδικασία στο δικαστήριο ενώ βρισκόταν σε κακή κατάσταση υγείας, χωρίς επαρκή διαλείμματα ή παροχή κατάλληλης τροφής. Δεν υπήρχε δε καμία δικαιολογία για την τοποθέτηση του σε ένα μεταλλικό κλουβί κατά την ακροαματική διαδικασία.
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ένα μέτρο καταναγκασμού συνήθως δεν συνεπάγεται παραβίαση του άρθρου 3, όταν έχει επιβληθεί σε σχέση με νόμιμη κράτηση και δεν έγινε χρήση βίας, που να υπερβαίνει αυτό που θεωρείται εύλογα αναγκαίο.
Το Στρασβούργο είχε ήδη εξετάσει το θέμα της κράτησης ενός ατόμου σε ένα μεταλλικό “κλουβί” κατά τη διάρκεια των ακροάσεων του δικαστηρίου σε ορισμένες περιπτώσεις[1], μια πρακτική που εξακολουθεί να εμφανίζεται σε ορισμένα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας.
Στην προκειμένη περίπτωση, ο προσφεύγων κρατήθηκε σε ένα μεταλλικό κλουβί κατά τη διάρκεια και των 80 ακροάσεων που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ της 23.05.11 έως και 27.02.12. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι προσφεύγων ήταν γνωστός πολιτικός, δεν είχε βεβαρημένο ποινικό μητρώο και δεν ήταν ύποπτος για την τέλεση βίαιων εγκλημάτων. Κατά συνέπεια, δεν πείστηκε από το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι ο προσφεύγων τοποθετήθηκε στο μεταλλικό κλουβί προς το συμφέρον της δημόσιας ασφάλειας. Το ΕΔΔΑ επισήμανε περαιτέρω ότι η ποινική διαδικασία παρακολουθείτο στενά από τους δημοσιογράφους, είχε αποκτήσει μεγάλη δημοσιότητα και δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες που απεικόνιζαν τον προσφεύγοντα μέσα στο κλουβί στο δικαστήριο. Έτσι, ο προσφεύγων είχε εκτεθεί πίσω από τα κάγκελα του κλουβιού, όχι μόνο σε όσους παρακολουθούν τις ακροάσεις, αλλά και σε ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό που ενημερωνόταν για την εξέλιξη της δίκης τόσο από τα εθνικά όσο και από τα διεθνή ΜΜΕ.
Παρά το γεγονός ότι, σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις, ο προσφεύγων δεν ήταν δεμένος με χειροπέδες, το Δικαστήριο θεωρεί ότι, δεδομένου του σωρευτικού αποτελέσματός τους, τα μέτρα ασφαλείας στην αίθουσα του δικαστηρίου ήταν, υπό τις περιστάσεις, υπερβολικά, και θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν από τον προσφεύγοντα και το κοινό ως ταπεινωτικά.
Υπήρξε, ως εκ τούτου, παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, εξαιτίας του γεγονότος ότι η μεταχείριση ήταν εξευτελιστική(επιμέλεια echrcaselaw.com).
[1] Βλ. απόφαση Svinarenko και Slyadnev κατά Ρωσίας της 17.07.2014 [Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης]. Αριθ. προσφ. 32541/06 και 43441/08, §§ 113 έως 139, 17 Ιουλίου 2014.
