Η μακροχρόνια κράτηση σε ψυχιατρικό ίδρυμα χωρίς την απαιτούμενη ιατρική φροντίδα συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση
ΑΠΟΦΑΣΗ
Rooman κατά Βελγίου της 18-07-2017 (αριθμ. προσφ. 18052/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο προσφεύγων, καταδικάστηκε για κλοπή και σεξουαλική επίθεση. Όσο βρίσκονταν υπό κράτηση, διέπραξε επιπρόσθετα αδικήματα. Στις 16 Ιουνίου 2003, το Πρωτοδικείο της Λιέγης διέταξε την κράτηση του σε ψυχιατρικό ίδρυμα.
Ο κ. Rooman υπέβαλε αρχική αίτημα για απελευθέρωση αρχικά για μια δοκιμαστική περίοδο. Μετά από διάφορες αξιολογήσεις της κατάστασης της υγείας του, το Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας απέρριψε το αίτημα απελευθέρωσής του στις 26 Ιανουαρίου 2007, σημειώνοντας ότι δεν υπήρχε ίδρυμα που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στα πρότυπα ασφαλείας και γλώσσας αναφορικά με την υπόθεσή του.
Τελικά μετά από διάφορες δικαστικές αποφάσεις , η υπόθεση παραπέμφθηκε πίσω στο Ανώτατο Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας, το οποίο στις 22 Ιουλίου 2014 ζήτησε από το Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας να διορίσει μια ομάδα Γερμανών εμπειρογνωμόνων για τη συγγραφή ειδικής ψυχιατρικής έκθεσης. Επίσης έδωσε εντολή στον επικεφαλής του ιδρύματος Paifve να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη λήψη της απαιτούμενης θεραπείας και φροντίδας, παρέχοντας τουλάχιστον στον ασθενή γερμανόφωνου Ψυχίατρου και ψυχολόγου.
Το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κ. Rooman είχε υποβληθεί σε εξευτελιστική μεταχείριση αναφορικά με τη συνεχιζόμενη κράτησή του υπό τις συνθήκες που εξετάστηκαν κατά την περίοδο από την είσοδό του στο ίδρυμα Paifve στις 21 Ιανουαρίου 2004 μέχρι σήμερα.
Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3
Άρθρο 5§1
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, René Rooman, είναι Βέλγος και Γερμανός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1957 και κρατείται σε εγκαταστάσεις κοινωνικής προστασίας στο Paifve (Βέλγιο).
Το 1997, ο κ. Rooman καταδικάστηκε για κλοπή και σεξουαλική επίθεση. Όσο βρίσκονταν υπό κράτηση, διέπραξε επιπρόσθετα αδικήματα. Στις 16 Ιουνίου 2003, το Πρωτοδικείο της Λιέγης διέταξε την κράτηση του σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Στις 21 Ιανουαρίου 2004 ο κ. Rooman έγινε δεκτός στη μονάδα του Paifve.
Ο κ. Rooman υπέβαλε αρχική αίτημα για απελευθέρωση αρχικά για μια δοκιμαστική περίοδο. Στις 27 Ιανουαρίου 2006, το Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας συνέστησε την εξεύρεση ιδρύματος που θα μπορούσε να τον φιλοξενήσει και να του παράσχει κατάλληλη θεραπεία στη γερμανική γλώσσα, τη μόνη γλώσσα που θα μπορούσε να καταλάβει και να μιλήσει. Μετά από διάφορες αξιολογήσεις της κατάστασης της υγείας του, το Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας απέρριψε το αίτημα απελευθέρωσής του στις 26 Ιανουαρίου 2007, σημειώνοντας ότι δεν υπήρχε ίδρυμα που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στα πρότυπα ασφαλείας και γλώσσας αναφορικά με την υπόθεσή του.
Στις 13 Νοεμβρίου 2013 ο κ. Rooman υπέβαλλε αίτημα απελευθέρωσης για τρίτη φορά. Τον Ιανουάριο του 2014, μια έκθεση από το ίδρυμα κοινωνικής προστασίας Paifve παρατήρησε ότι δεν μιλούσε γαλλικά και είχε πολύ μικρή επικοινωνία με τους συγκρατούμενούς του και με το προσωπικό. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να παραμείνει υπό κράτηση, αναφέρονταν μεταξύ άλλων τα «προβλήματα υγείας του που δεν αντιμετωπίζονται μέσω θεραπείας». Το Διοικητικό Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας απέρριψε το αίτημα του κ. Rooman για απελευθέρωση σε δοκιμαστική βάση, διαπιστώνοντας ότι οι απαιτήσεις βελτίωσης της ψυχικής του κατάστασης και οι εγγυήσεις κοινωνικής επανένταξης δεν πληρούνται και επισημαίνοντας ότι «το γεγονός και μόνο ότι μιλάει γερμανικά δεν σημαίνει ότι το ίδρυμα Paifve δεν έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να του παράσχει την απαιτούμενη φροντίδα και θεραπεία». Το Ανώτατο Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας επιβεβαίωσε την εν λόγω απόφαση. Τον Ιούνιο του 2014 το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση του Ανώτατου Συμβουλίου Ψυχικής Υγείας με το σκεπτικό ότι δεν το είχε εξετάσει το επιχείρημα του προσφεύγοντος ότι δηλαδή δεν λάμβανε την κατάλληλη θεραπεία για την κατάστασή του ενόψει του γεγονότος ότι μιλούσε και καταλάβαινε μόνο τη γερμανική γλώσσα και ότι δεν υπήρχαν γερμανόφωνοι υπάλληλοι στο ίδρυμα που κρατούνταν. Η υπόθεση παραπέμφθηκε πίσω στο Ανώτατο Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας, το οποίο στις 22 Ιουλίου 2014 ζήτησε από το Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας να διορίσει μια ομάδα Γερμανών εμπειρογνωμόνων για τη συγγραφή ειδικής ψυχιατρικής έκθεσης, η οποία και εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 2009. Επίσης έδωσε εντολή στον επικεφαλής του ιδρύματος Paifve να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη λήψη της απαιτούμενης θεραπείας και φροντίδας, παρέχοντας τουλάχιστον στον ασθενή γερμανόφωνου Ψυχίατρου και ψυχολόγου.
Παράλληλα με τις εν λόγω προσφυγές, ο κ. Rooman υπέβαλε επίσης αγωγές κατά του βελγικού κράτους. Στις 10 Οκτωβρίου του 2014 ο δικαστής διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματός του πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και ότι η κατάστασή του στοιχειοθετεί απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Ο δικαστής διέταξε το βελγικό κράτος να διορίσει γερμανόφωνο ψυχίατρο και βοηθό ιατρού και τη λήψη της κατάλληλης θεραπείας και φροντίδας.
Τέλος, ο κ. Rooman υπέβαλε αγωγή για αμέλεια κατά του βελγικού κράτους. Στις 9 Σεπτεμβρίου 2016 το γαλλικό δικαστήριο των Βρυξελλών διαπίστωσε ότι το κράτος ήταν υπόλογο για αμέλεια και διέταξε να καταβάλει στον κ. Rooman 75.000 ευρώ ως αποζημίωση.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίστηκαν έδειχναν ότι ο κύριος, αν όχι ο μοναδικός, λόγος αποτυχίας παροχής θεραπευτικής φροντίδας για τα προβλήματα ψυχικής υγείας του κ. Rooman ήταν ότι η επικοινωνία ήταν αδύνατη μεταξύ του ιατρικού προσωπικού και του ασθενούς. Σε πολλές εκθέσεις το Συμβούλιο Ψυχικής Υγείας και οι επαγγελματίες που συναντήθηκαν με τον κ. Rooman επιβεβαίωσαν ότι η θεραπεία βρήκε εμπόδιο στη γλώσσα και ότι η έλλειψη προόδου εκ μέρους του ασθενούς ήταν αποτέλεσμα της απουσίας της εν λόγω περίθαλψης. Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου των Βρυξελλών και αργότερα το ίδιο το Δικαστήριο, είχε σημειώσει επίσης ότι η έλλειψη θεραπείας στη γερμανική γλώσσα ήταν αυτή που περιόρισε τη πρόσβαση στη φροντίδα. Αν και ο κ. Rooman ήταν σε θέση να έρθει σε επαφή με γερμανόφωνο προσωπικό, σε μη θεραπευτικό πλαίσιο, εκτός από τη περίπτωση ενός γερμανόφωνου ψυχολόγου ο οποίος τον επισκέπτονταν στο ίδρυμα από τον Μάϊο μέχρι τον Νοέμβριο του 2010.
Το Δικαστήριο δεν υποτίμησε τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι οργανισμοί ψυχικής υγείας για την εξεύρεση λύσης στην περίπτωση του κ. Rooman. Ωστόσο, οι εν λόγω προσπάθειες είχαν αποτραπεί από την αποτυχία των αρχών να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να επιτευχθεί αλλαγή στην κατάστασή του.
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η γερμανική γλώσσα ήταν μία από τις τρεις επίσημες γλώσσες του Βελγίου, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι εθνικές αρχές δεν προσέφεραν επαρκή θεραπεία στον προσφεύγοντα. Η συνεχιζόμενη κράτησή του στο ίδρυμα κοινωνικής προστασίας Paifve για 13 χρόνια χωρίς κατάλληλη ιατρική υποστήριξη και θεραπεία ή οποιαδήποτε ρεαλιστική προοπτική αλλαγής προκαλούσε ιδιαίτερα έντονες δυσκολίες, προκαλώντας του δυσφορία η οποία υπερέβαινε το αναπόφευκτο επίπεδο πόνου που συνοδεύει μια κράτηση. Όποια και αν είναι τα εμπόδια που θα μπορούσε να έχει δημιουργήσει ο κ. Rooman μέσω της δικής του συμπεριφοράς, το δικαστήριο έκρινε ότι αυτό δεν αποδέσμευε το κράτος από τις υποχρεώσεις του απέναντί του.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κ. Rooman είχε υποβληθεί σε εξευτελιστική μεταχείριση αναφορικά με τη συνεχιζόμενη κράτησή του υπό τις συνθήκες που εξετάστηκαν κατά την περίοδο από την είσοδό του στο ίδρυμα Paifve στις 21 Ιανουαρίου 2004 μέχρι σήμερα, εκτός από δύο περιόδους κατά τις οποίες ο ίδιος πρόσβαση σε γερμανόφωνο ψυχολόγο, από τον Μάιο έως τον Νοέμβριο του 2010 και από τον Ιούλιο του 2014 έως το τέλος του 2015.
Συνεπώς, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης και επιδίκασε στον προσφεύγοντα 15.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
Μειοψηφούσα γνώμη
Ο δικαστής Karakaş εξέφρασε μειοψηφούσα γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
