Η ελευθερία του συνέρχεσθαι ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατικής κοινωνίας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Öğrü κ.α. κατά Τουρκίας της 19.12.2017 (αριθμ. προσφ. 60087/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ειρηνικές διαδηλώσεις και καθιστική διαμαρτυρία. Καταδίκη σε καταβολή διοικητικών προστίμων. Αντίκτυπος στην οικονομική κατάσταση των προσφευγόντων και στο ρόλο τους ως υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που ενδέχεται να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην άσκηση των δικαιωμάτων τους. Τα εθνικά δικαστήρια δεν προσπάθησαν να εξισορροπήσουν τα ανταγωνιστικά συμφέροντα, δηλαδή, αφενός, την άσκηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικά και, αφετέρου, τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και τη προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών άλλων. Παραβίαση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 11
Άρθρο 6
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι τρεις προσφεύγοντες, οι κ. Adnan Öğrü, Veysel Kurtuluş Alabaş και η κα Beyhan Günyeli, είναι τούρκοι υπήκοοι οι οποίοι γεννήθηκαν το 1954, το 1986 και το 1972 αντίστοιχα.
Μεταξύ Δεκεμβρίου 2009 και Απριλίου 2010, οι προσφεύγοντες, εκ των οποίων δύο- ο κ. Öğrü και η κ. Günyeli- ήταν μέλη τοπικής ομάδας της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έλαβαν μέρος σε ειρηνικές διαδηλώσεις στην πόλη Adana. Ο κ. Öğrü συμμετείχε σε τρεις διαδηλώσεις, ο κ. Alabaş σε πέντε και η κ. Günyeli σε μία. Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων εκατοντάδες άνθρωποι συναντήθηκαν και άρχισαν να περπατάνε, να κρατούν πλακάτ και να φωνάζουν συνθήματα και μερικές φορές εμποδίζοντας την κυκλοφορία. Όλες οι πορείες διαλύθηκαν ειρηνικά μετά την ανάγνωση δημόσιας δήλωσης. Κάποια άτομα παρέμειναν και πραγματοποίησαν καθιστική διαμαρτυρία. Σύμφωνα με κυβερνητικό διάταγμα του Νοεμβρίου 2009, βάσει του οποίου το κράτος είχε τη δυνατότητα να περιορίσει τον τόπο και την ώρα διεξαγωγής των διαδηλώσεων και την απαγόρευση πλακάτ και συνθημάτων στις διαδηλώσεις, οι τρεις προσφεύγοντες καταδικάστηκαν στη καταβολή διοικητικών προστίμων ύψους 143 τουρκικών λιρών (περίπου 70 ευρώ).
Και οι τρεις προσφεύγοντες άσκησαν προσφυγή κατά των προστίμων. Οι προσφυγές τους απορρίφθηκαν με σειρά αποφάσεων από το Περιφερειακό Δικαστήριο της Adena, το οποίο έκρινε ότι τα πρόστιμα ήταν σύμφωνα με το νόμο και ότι η αλήθεια των κατηγοριών κατά των προσφευγόντων δεν αμφισβητήθηκε. Μόνο ένα από τα πρόστιμα του κ. Öğrü, το οποίο επιβλήθηκε κατά τη διάρκεια διαδήλωσης, η οποία δεν ήταν μία από αυτές που οδήγησαν στα παρούσα προσφυγή, ακυρώθηκε από το περιφερειακό δικαστήριο με απόφαση της 19ης Απριλίου 2010. Με την απόφασή του, το δικαστήριο κάνοντας αναφορά στα άρθρα 10 και 11 της ΕΣΔΑ και στη νομολογία του Δικαστηρίου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επιβολή του προστίμου ισοδυναμεί με έμμεση στέρηση της ελευθερίας του συνέρχεσθαι του προσφεύγοντος.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 11
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η καταγγελία των προσφευγόντων σχετικά με την παραβίαση του δικαιώματός τους για την ελευθερία της έκφρασης και της ειρηνικής συνέλευσης πρέπει να εξεταστούν μόνο βάσει του άρθρου 11 και όχι βάσει των άρθρων 10 και 11.
Η κυβέρνηση υπέβαλε αντίρρηση ως προς το παραδεκτό, δηλώνοντας ότι η επιβολή των προστίμων στους προσφεύγοντες και το ποσό των προστίμων δεν δικαιολογούσαν τον ισχυρισμό των προσφευγόντων ότι υπέστησαν σημαντική βλάβη . Το δικαστήριο θεωρούσε ότι, μολονότι τα πρόστιμα εμφανίζονταν εκ των προτέρων ως επιεική, είχαν, ωστόσο, σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική κατάσταση των προσφευγόντων, ιδίως λόγω του αριθμού των προστίμων και του χαμηλού εισοδήματος του πρώτου προσφεύγοντος. Δεδομένου ότι οι προσφεύγοντες ήταν υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ισχυριζόμενη παραβίαση ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην άσκηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι.
Επιπλέον, το Δικαστήριο επανέλαβε την κρίσιμη σημασία της ελευθερίας του συνέρχεσθαι ειρηνικά ως τον ακρογωνιαίο λίθος της δημοκρατικής κοινωνίας. Ως εκ τούτου, απέρριψε τις ενστάσεις της κυβέρνησης.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο έλεγχος που διενήργησαν τα περιφερειακά δικαστήρια στο πλαίσιο της διαδικασίας των προσφυγών κατά των προστίμων είχε πολύ περιορισμένο πεδίο εφαρμογής. Οι δικαστές είχαν απλώς επαληθεύσει την ακρίβεια των γεγονότων, παραπέμποντας στα αρχεία της αστυνομίας σχετικά με τα περιστατικά. Οι δικαστές δεν φαίνεται να προσπάθησαν να εξισορροπήσουν τα διάφορα ανταγωνιστικά συμφέροντα, δηλαδή, αφενός, την άσκηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικά και, αφετέρου, τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και τη προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών άλλων. Συγκεκριμένα, τα δικαστήρια αγνόησαν τους ισχυρισμούς των προσφευγόντων σχετικά με την ειρηνική φύση των διαδηλώσεων και τις συνθήκες υπό τις οποίες είχαν λάβει χώρα. Το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι τα εθνικά δικαστήρια έπρεπε να αποφανθούν σχετικά με την αναλογικότητα της αμφισβητούμενης προσβολής των δικαιωμάτων των προσφευγόντων. Επανέλαβε ότι λόγω της άμεσης και διαρκούς επαφής των εγχώριων δικαστηρίων με την πραγματικότητα των κρατών τους, τα δικαστήρια ήταν σε καλύτερη θέση ως προς το να επιτύχουν μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ των διαφόρων αντικρουόμενων συμφερόντων.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το περιφερειακό δικαστήριο της Adena δέχτηκε την προσφυγή του κ. Öğrü κατά του επιβληθέντος προστίμου μετά από μια άλλη διαδήλωση ανεξάρτητη από εκείνες για τις οποίες επιβλήθηκαν τα πρόστιμα της παρούσας υπόθεσης. Το δικαστήριο είχε στηρίξει την απόφασή του στα άρθρα 10 και 11 της Σύμβασης και στη Νομολογία του Δικαστηρίου. Εν προκειμένω, ωστόσο, τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν σταθμίσει τα εκατέρωθεν συμφέροντα. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν παρείχαν σχετικούς και επαρκείς λόγους, ώστε να αποδείξουν ότι η παρέμβαση ήταν «αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία».
Δεδομένου ότι τα προσβληθέντα πρόστιμα δεν αποτέλεσαν αντικείμενο επαρκούς δικαστικού ελέγχου, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 11.
Άρθρα 6 και 13
Το Δικαστήριο έκρινε ότι, παραλείποντας να κάνει χρήση του δικαιώματός του να ζητήσει προηγουμένως δημόσια ακρόαση ενώπιον του περιφερειακού δικαστηρίου, ο κ. Alabaş παραιτήθηκε από το δικαίωμα αυτό. Κατά συνέπεια, απέρριψε την καταγγελία του βάσει του άρθρου 6 ως προδήλως αβάσιμη
Υπενθύμισε επίσης ότι το άρθρο 13 δεν χορηγούσε δικαίωμα σε διαδικασίες έφεσης , ούτε υποχρέωνε τα κράτη να συστήσουν εφετεία. Ως εκ τούτου, η καταγγελία του κ. Alabaş ότι δεν υπήρχε αποτελεσματικό ένδικο μέσο κατά της απόφασης του περιφερειακού δικαστηρίου έπρεπε να απορριφθεί ως ασυμβίβαστη σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Τουρκία οφείλει να καταβάλει στον κ. Ögrü 240 ευρώ και στη κα Günyeli 80 ευρώ για αποζημίωση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
