Βίντεο, χορός και YouTube. To Στρασβούργο επανεξετάζει την ουσία της υπόθεσης και διαφωνεί με την κρίση των εθνικών δικαστηρίων ότι διαπράχθηκε ποινικό αδίκημα! Σημαντική απόφαση που ανοίγει νέους δρόμους για τη δίκαιη δίκη!
ΑΠΟΦΑΣΗ
Rustamzade κατά Αζερμπαϊτζάν της 07-03-2019 (αρ. προσφ. 38239/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ανάρτηση βίντεο με νεαρούς που χόρευαν με σεξουαλικό τρόπο σε YouTube από φοιτητή. Σύλληψη και κράτησή του το 2013 για το λόγο αυτό. Κατηγορήθηκε για χουλιγκανισμό και τέθηκε υπό προσωρινή κράτηση για ένα χρόνο. Τελικά, καταδικάστηκε το 2014 σε κάθειρξη οκτώ ετών για το αδίκημα αυτό και επιπλέον για τα αδικήματα της πρόκλησης δημόσιας αναταραχής και οπλοφορίας. Ειδικότερα, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, αντικειμενικά και εύλογα δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ότι συνιστούν εγκληματική συμπεριφορά, όπως ορίζεται από το εσωτερικό δίκαιο ή όπως ερμηνεύονται από τα Ανώτερα Δικαστήρια. Ο προσφεύγων, συνεπώς, συνελήφθη και κρατήθηκε χωρίς εύλογη υποψία ότι διέπραξε ποινικό αδίκημα. Παραβίαση του άρθρου 5 § 1 (δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια) της ΕΣΔΑ.
ΣΧΟΛΙΟ – ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
Ενδιαφέρουσα η προσέγγιση του Στρασβούργου. Σε μια από τις σπάνιες φορές το ΕΔΔΑ υπεισέρχεται στην ουσία της υπόθεσης, κρίνει τα αποδεικτικά μέσα και τα πραγματικά περιστατικά με εργαλεία την αντικειμενική εκτίμηση και το «εύλογο» και έρχεται σε αντίθεση με την κρίση των εθνικών δικαστηρίων για την εκτίμηση της ουσίας. Έτσι για μια υπόθεση που ο κατηγορούμενος καταδικάστηκε αμετάκλητα με ποινή κάθειρξης 8 ετών για χουλιγκανισμό και άλλα αδικήματα, το Δικαστήριο του Στρασβούργου αναγκάζεται να υπεισέλθει στην εκτίμηση των αποδεικτικών μέσων και να κρίνει ότι δεν απεδείχθη η κατηγορία!
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 5
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Ilkin Bakir oglu Rustamzade, είναι υπήκοος του Αζερμπαϊτζάν που γεννήθηκε το 1992 και εκτίει ποινή φυλάκισης.
Η υπόθεση αφορά τη σύλληψή του και την κράτησή του το 2013 για φωτογράφηση κάποιων φίλων του, οι οποίοι χόρευαν με σεξουαλικό τρόπο και την ανάρτηση του βίντεο στο YouTube.
Κατά τους πρώτους μήνες του 2013, ο προσφεύγων, φοιτητής οικονομικού πανεπιστημίου και υπερασπιστής της κοινωνίας των πολιτών, συμμετείχε ενεργά σε μια σειρά διαδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν στο Μπακού, επικρίνοντας την κυβέρνηση για το θάνατο στρατιωτών στο στρατό.
Σε αυτό το πλαίσιο, την 1η Μαρτίου 2013 φέρεται να τράβηξε βίντεο των φίλων του που χόρευαν εκτελώντας μια διάσημη χορογραφία στο Αζερμπαϊτζάν, το “Harlem Shake”. Το βίντεο, αργότερα αναρτήθηκε στο YouTube, δείχνοντας επτά άτομα να χορεύουν σε ένα πάρκο, ένας από τους οποίους προβαίνει σε σεξουαλικές επιδεικτικές κινήσεις κοντά σε χάλκινο άγαλμα. Αρνήθηκε τις κατηγορίες εναντίον του.
Ο προσφεύγων φοιτητής συνελήφθη και κατηγορήθηκε τον Μάιο του 2013 για χουλιγκανισμό. Κατηγορήθηκε για «πρόδηλη ασέβεια προς την κοινωνία» και παραβίαση της δημόσιας τάξης για τη λήψη βίντεο και την ανάρτησή του στο διαδίκτυο.
Κατόπιν αιτήματος των εισαγγελικών αρχών, το δικαστήριο διέταξε την κράτηση του εν αναμονή της δίκης για δύο μήνες με το σκεπτικό ότι υπήρχε κίνδυνος να διαφύγει και να διαπράξει εκ νέου το αδίκημα. Παρά τις επανειλημμένες αιτήσεις για αποφυλάκιση, τα δικαστήρια επέκτειναν την κράτησή του μέχρι την καταδίκη του τον Μάιο του 2014 για χουλιγκανισμό, καθώς και για έναν αριθμό άλλων εγκλημάτων που προστέθηκαν στη συνέχεια στον κατάλογο των κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένης της μαζικής διαταραχής και για διάφορα αδικήματα σχετικά με οπλοφορία. Καταδικάστηκε σε οκταετή κάθειρξη.
Μια ξεχωριστή προσφυγή (αριθ. 22323/16) σχετικά με την ποινική διαδικασία κατά του προσφεύγοντος εκκρεμεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Βασιζόμενος στο άρθρο 5 παρ. 1 και 3 (δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια / δικαίωμα σε δίκη εντός εύλογου χρόνου ή να απελευθερωθεί εν αναμονή της δίκης), ο προσφεύγων παραπονείται ότι συνελήφθη και κρατήθηκε χωρίς εύλογη υποψία ότι είχε διαπράξει έγκλημα και ότι τα δικαστήρια δεν δικαιολόγησαν την προσωρινή κράτησή του. Υποστηρίζει επίσης, βάσει του άρθρου 18 (περιορισμός της χρήσης περιορισμών στα δικαιώματα) σε συνδυασμό με το άρθρο 5 ότι τα δικαιώματά του περιορίζονταν για σκοπούς διαφορετικούς από αυτούς που είχαν οριστεί στη σύμβαση.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Ο προσφεύγων υποστήριξε ότι οι κατηγορίες εναντίον του ήταν αβάσιμες, ισχυριζόμενος ότι το βίντεο του χορού δεν ήταν διαθέσιμο στη δικογραφία που εξετάστηκε από τα δικαστήρια όταν διέταξαν και επέκτειναν την προσωρινή κράτησή του.
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η κυβέρνηση δεν είχε διευκρινίσει εάν το υλικό στη δικογραφία εναντίον του προσφεύγοντος είχε περιλάβει μαρτυρίες, γεγονότα ή αποδεικτικά στοιχεία που θα ικανοποιούσαν έναν αντικειμενικό παρατηρητή ότι διέπραξε ποινικό αδίκημα.
Εν πάση περιπτώσει, δεν ήταν καθόλου σαφές από τις αποφάσεις των εγχώριων δικαστηρίων πώς θα μπορούσε η βιντεοσκόπηση ενός χορού και η επακόλουθη ανάρτησή του στο YouTube να θεωρείται σοβαρή παραβίαση της δημόσιας τάξης, η οποία αποτελούσε ένα από τα στοιχεία του ποινικού αδικήματος του χουλιγκανισμού σύμφωνα με το εσωτερικό δίκαιο.
Ούτε είχε υποστηριχθεί στο πλαίσιο της διαδικασίας η βιντεοσκόπηση του χορού από τον προσφεύγοντα θα έπρεπε να συνοδεύεται από βία ή καταστροφή ή βλάβη της περιουσίας τρίτων, ένα άλλο συστατικό στοιχείο του χουλιγκανισμού όπως ορίζεται στον Ποινικό Κώδικα. Αυτή την ερμηνεία είχαν δώσει σε προγενέστερη νομολογία τους τόσο η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου όσο και το Συνταγματικό Δικαστήριο στην ερμηνεία του εσωτερικού ποινικού δικαίου σε αποφάσεις που αφορούσαν τον χουλιγκανισμό.
Ως εκ τούτου, το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα πραγματικά περιστατικά στα οποία στηρίχθηκαν τα δικαστήρια δεν μπορούσαν ευλόγως και αντικειμενικά να ληφθούν υπόψη ότι συνιστούσαν εγκληματική συμπεριφορά, όπως ορίζεται από το εσωτερικό δίκαιο ή όπως ερμηνεύεται από τα ανώτερα δικαστήρια.
Επομένως, η προδικαστική κράτηση του προσφεύγοντος δεν αποτελούσε «νόμιμη κράτηση» που πραγματοποιήθηκε με «εύλογη υποψία» ότι διέπραξε αδίκημα, κατά παράβαση του άρθρου 5 § 1.
Δεδομένης της διαπίστωσης αυτής, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν αναγκαίο να εξεταστεί χωριστά η καταγγελία σύμφωνα με το άρθρο 5 § 3 σχετικά με τους λόγους της παράτασης της προσωρινής κράτησής του.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι το Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα ποσό 20.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.500 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
