Η εθνική νομοθεσία οφείλει να προβλέπει με συγκεκριμένο τρόπο την επανεξέταση της προσωρινής κράτησης κρατουμένου. Η μη επανεξέταση παραβιάζει το άρθρο 5 της ΕΣΔΑ
ΑΠΟΦΑΣΗ
Šaranović κατά Μαυροβουνίου της 05-03-2019 (αριθ. προσφ. 31775/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εθνική νομοθεσία για επανεξέταση της προσωρινής κράτησης κρατουμένου. Προσωρινή κράτησή του προσφεύγοντος για δυόμισι χρόνια στο Μαυροβούνιο υπό την υποψία ότι εκείνος βρίσκεται πίσω από τη ανθρωποκτονία εκ προθέσεως του αδελφού του ηγέτη της Σέρβικης οργάνωσης το 2013. Κατηγορήθηκε ότι είχε διατάξει την ανθρωποκτονία από εκδίκηση για την δολοφονία του αδελφού του στο Βελιγράδι το 2009. Και ο ίδιος ο προσφεύγων δολοφονήθηκε έξω από το σπίτι του το 2017 και η γυναίκα του συνέχισε τις διαδικασίες ενώπιον του Στρασβούργου. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ειδικότερα ότι η εθνική νομοθεσία για την επανεξέταση της κράτησης ήταν σαφής, αλλά ότι δεν είχε εφαρμοστεί με συνέπεια την εποχή εκείνη. Κρίθηκε ότι δεν υπήρξε νομική βάση για την κράτηση του προσφεύγοντος μεταξύ 16 Νοεμβρίου και 15 Δεκεμβρίου 2014, διότι δεν είχε επανεξεταστεί μετά την προθεσμία των 30 ημερών που όριζε η νομοθεσία. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκτοτε διευκρίνισε την κατάσταση, θεωρώντας ότι ήταν υποχρεωτικό για τα εθνικά δικαστήρια να επανεξετάσουν την κράτηση εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών. Παραβίαση του άρθρου 5 § 1 (γ) (δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια) της Σύμβασης.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 5 § 1 (γ)
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Slobodan Šaranović, που έχει αποβιώσει, ήταν υπήκοος του Μαυροβουνίου ο οποίος γεννήθηκε το 1938 και έζησε στη Μπούντβα.
Η υπόθεση αφορά την προσωρινή κράτησή του Šaranović στο Μαυροβούνιο με την υποψία ότι αυτός βρίσκονταν πίσω από τη δολοφονία του αδελφού του ηγέτη σερβικής εγκληματικής οργάνωσης το 2013. Κατηγορήθηκε ότι διέταξε τη συγκεκριμένη δολοφονία από εκδίκηση για τη δολοφονία του αδελφού του στο Βελιγράδι το 2009. Ο ίδιος ο Šaranović δολοφονήθηκε έξω από το σπίτι του το 2017 και η σύζυγός του συνέχισε τη διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου.
Ο αρχικά προσφεύγων συνελήφθη τον Απρίλιο του 2014 στο Μαυροβούνιο και πέρασε τα επόμενα δυόμισι χρόνια υπό προσωρινή κράτηση. Οι πρώτοι έξι μήνες επεκτάθηκαν κυρίως λόγω της σοβαρότητας των αδικημάτων για τα οποία ήταν ύποπτος. Μετά από αυτό, και μετά από την έκδοση κατηγορητηρίου εναντίον του από τις εισαγγελικές αρχές τον Οκτώβριο του 2014, η κράτησή του παρατάθηκε «μέχρι να ληφθεί περαιτέρω απόφαση». Το κατηγορητήριο δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ καθ’ όλη αυτή την περίοδο, αλλά επανειλημμένα γυρνούσε στα δικαστήρια με αιτήματα για περαιτέρω έρευνα.
Αφέθηκε ελεύθερος τον Δεκέμβριο του 2016, δεδομένου του χρόνου που είχε ήδη εκτίσει κατά τη διάρκεια της κράτησής του και γιατί ήταν αβέβαιο, πότε το κατηγορητήριο θα ετίθετο σε ισχύ, αν θα ετίθετο σε ισχύ.
Όλες οι εφέσεις του εναντίον των αποφάσεων για την εντολή και επέκταση της κράτησής του ήταν ανεπιτυχείς. Ειδικότερα, τον Δεκέμβριο του 2014 υπέβαλε ενστάσεις σχετικά με την κράτηση του από τις 15 Νοεμβρίου και μετά δεν είχαν επανεξεταστεί μετά την πάροδο των 30 ημερών που απαιτείται από το νόμο. Αυτές οι εφέσεις απορρίφθηκαν και η κράτησή του παρατάθηκε περαιτέρω στις 15 Δεκεμβρίου 2014.
Υπέβαλλε δύο συνταγματικές προσφυγές. Η πρώτη απορρίφθηκε το 2015 ως αβάσιμη και η δεύτερη εξακολουθεί να είναι σε εξέλιξη.
Βασιζόμενος στο άρθρο 5 §§ 1 (γ), 3 και 4 (δικαίωμα στην ελευθερία και στην ασφάλεια / δικαίωμα σε δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος ή να απελευθερωθεί εν αναμονή της δίκης / δικαίωμα να αποφασιστεί σύντομα η νομιμότητα της κράτησης από δικαστήριο) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο Šaranović υπέβαλλε μια σειρά από καταγγελίες για την προσωρινή κράτησή του. Ισχυρίστηκε ότι δεν είχε γίνει επανεξέταση της κράτησής του μεταξύ 15 Νοεμβρίου και 15 Δεκεμβρίου 2014 και επομένως ήταν παράνομο το γεγονός ότι κρατούνταν για περισσότερα από δύο χρόνια χωρίς να τεθεί σε ισχύ το κατηγορητήριο και ότι οι αποφάσεις επέκτασης της κράτησής του και οι αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου σχετικά με τις καταγγελίες του σχετικά με την ίδια προδικαστική κράτηση δεν είχαν αιτιολογία. Η πρώτη απορρίφθηκε το 2015 ως αβάσιμη και η δεύτερη εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 5 § 1 (νομιμότητα της προσωρινής κράτησης)
Όσον αφορά την κράτηση του αρχικώς προσφεύγοντος μεταξύ 15 Νοεμβρίου και 15 Δεκεμβρίου 2014, το Δικαστήριο θεωρούσε ότι η νομοθεσία ήταν σαφώς διατυπωμένη. Προέβλεπε ρητά ότι, όσο δεν είχε τεθεί σε ισχύ κατηγορητήριο, τα δικαστήρια ήταν υποχρεωμένα να εξετάζουν σε διαστήματα 30 ημερών, εάν υφίσταντο ακόμα λόγοι κράτησης.
Ωστόσο, η νομοθεσία ήταν απρόβλεπτη την εποχή εκείνη, ιδίως λόγω έλλειψης συνοχής ως προς το κατά πόσον οι νόμιμες προθεσμίες για επανεξέταση της κράτησης ήταν υποχρεωτικές ή όχι. Μια γνωμοδότηση που εξέδωσε το Ανώτατο Δικαστήριο διευκρίνισε την κατάσταση αυτή το 2017, υποστηρίζοντας ότι τα δικαστήρια έπρεπε να συμμορφώνονται με τις νόμιμες προθεσμίες για την επανεξέταση της κράτησης. Δεν υπήρξε επανεξέταση της κράτησης του προσφεύγοντος μετά τις 15 Νοεμβρίου 2014, παρά τη προθεσμία των 30 ημερών που έχει λήξει. Συνεπώς, δεν υπήρχε νομική βάση για την κράτησή του μεταξύ 16 Νοεμβρίου και 15 Δεκεμβρίου 2014, ημερομηνία κατά την οποία είχε επανεξεταστεί η κράτησή του και παραταθεί εκ νέου. Η κράτησή του κατά την περίοδο αυτή δεν ήταν «νόμιμη» κατά την έννοια του άρθρου 5 § 1.
Με εξαίρεση το εν λόγω μήνα, η κράτηση του Šaranović για δυόμισι χρόνια επανεξετάζονταν σε τακτική βάση. Επιπλέον, ένα κατηγορητήριο είχε εκδοθεί εντός έξι μηνών, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Δεν υπήρχε κανένας κανόνας που να απαιτεί την έναρξη ισχύος του κατηγορητηρίου, ώστε να παραταθεί η ισχύς της κράτησης. Επιπλέον, οι προθεσμίες για την έρευνα στην υπόθεση του Šaranović είχαν παραταθεί σύμφωνα με τη διαδικασία. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι η επέκταση της κράτησής του πέραν των έξι μηνών δεν ήταν παράνομη και απέρριψε αυτό το μέρος της προσφυγής ως απαράδεκτη.
Άρθρο 5 § 3 (δικαίωμα σε δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος ή απελευθέρωσης εν αναμονή δίκης)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η καταγγελία του Šaranović σχετικά με ανεπαρκή αιτιολογία στις αποφάσεις παράτασης της κράτησής του, και η σιωπηρή καταγγελία σχετικά με τη διάρκεια της κράτησής του, ήταν πρόωρη επειδή είχαν τεθεί με τη δεύτερη συνταγματική προσφυγή του, η οποία βρίσκονταν ακόμα σε εξέλιξη. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο απέρριψε τα εν λόγω αιτήματα λόγω μη εξάντλησης των εγχώριων ενδίκων μέσων.
Το άρθρο 5 § 4 (το δικαίωμά να εξετάζεται ταχέως η νομιμότητα της κράτησης από δικαστήριο)
Το Συνταγματικό Δικαστήριο εξέτασε ρητά και εκτενώς τις παρατηρήσεις του Šaranović στην πρώτη του συνταγματική προσφυγή σχετικά με την έλλειψη αιτιολογίας στις αποφάσεις που παρατείνουν την κράτησή του, ότι το κατηγορητήριο δεν έχει τεθεί σε ισχύ και ότι η κράτησή του δεν έχει επανεξεταστεί και αποφάνθηκε ότι ήταν αβάσιμες.
Όπως διαπιστώθηκε παραπάνω, η καταγγελία του σχετικά με τη δεύτερη συνταγματική προσφυγή ήταν πρόωρη. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο απέρριψε τα αιτήματά του του βάσει του άρθρου 5 § 4 ως απαράδεκτες.
Άρθρο 41 (Δίκαιη ικανοποίηση)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η διαπίστωση παραβίασης αποτελεί επαρκή δίκαιη ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη ο προσφεύγων. Επιδίκασε 1.500 ευρώ στην χήρα του σε σχέση με τα δικαστικά έξοδα και τις δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
