Η μη νομοθετική πρόβλεψη εναλλακτικής στρατιωτικής θητείας για τους αντιρρησίες συνείδησης, παραβίασε τη θρησκευτική ελευθερία
ΑΠΟΦΑΣΗ
Mushfig Mammadov κ.α. κατά Αζερμπαϊτζάν της 17.10.2019 (αριθ. προσφ. 14604/08)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Άρνηση μαρτύρων του Ιεχωβά να υπηρετήσουν στο στρατό λόγω της θρησκείας τους.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι ποινικές διώξεις και καταδίκες των προσφευγόντων λόγω της άρνησής τους να εκτίσουν στρατιωτική θητεία οφείλονταν στο γεγονός ότι δεν υπήρχε εναλλακτικό σύστημα παροχής υπηρεσιών βάσει του οποίου τα άτομα θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το καθεστώς των αντιρρησιών συνείδησης. Αυτό ισοδυναμεί με μια παρέμβαση που δεν ήταν απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Το ΕΔΔΑ επισήμανε ένα ζήτημα σχετικά με την έλλειψη νομοθεσίας για τοποθέτηση σε πολιτική υπηρεσία ως εναλλακτική λύση στη στρατιωτική θητεία στο Αζερμπαϊτζάν. Η θέσπιση ενός τέτοιου νόμου αντιστοιχούσε σε δέσμευση που ανέλαβε το Αζερμπαϊτζάν κατά την ένταξή του στο Συμβούλιο της Ευρώπης και ήταν επίσης απαίτηση από το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας.
Παραβίαση του άρθρου 9 (δικαίωμα στην ελευθερία της συνείδησης, της σκέψης και της θρησκείας) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 9
Άρθρο 4 του 7ου Πρωτοκόλλου
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες Mushfig Faig oglu Mammadov, Samir Asif oglu Huseynov, Farid Hasan oglu Mammadov, Fakhraddin Jeyhun oglu Mirzayev και Kamran Ziyafaddin oglu Mirzayev είναι πέντε υπήκοοι του Αζερμπαϊτζάν που γεννήθηκαν το 1983, 1984, 1987, 1993 και 1994 αντίστοιχα. Και οι πέντε δηλώνουν ότι Μάρτυρες του Ιεχωβά.
Οι προσφεύγοντες, οι οποίοι είναι όλοι σε ηλικία κατάλληλη για να εκτίσουν στρατιωτική θητεία, ενημέρωσαν τα τοπικά στρατολογικά γραφεία ότι επιθυμούσαν να εξαιρεθούν από την υπηρεσία αυτή και, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, να εκτελέσουν εναλλακτική πολιτική θητεία. Όλοι διώχθηκαν ποινικά σύμφωνα με το άρθρο 321.1 του Ποινικού Κώδικα και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση αμετακλήτως.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 9
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η αντίρρηση των προσφευγόντων να εκτίσουν στρατιωτική θητεία στηριζόταν σε ειλικρινείς θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι οποίες είχαν περιέλθει σε σοβαρή και ανυπέρβλητη σύγκρουση με τις υποχρεώσεις στρατιωτικής θητείας τους.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας ήταν ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους μιας «δημοκρατικής κοινωνίας» κατά την έννοια της Σύμβασης. Αυτή η ελευθερία προϋπέθετε, μεταξύ άλλων, την ελευθερία να προσχωρήσουν ή όχι σε θρησκεία και το δικαίωμα να αποφασίσουν αν θα την εφαρμόσουν ή όχι. Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του, το ΕΔΔΑ επέτρεψε στα συμβαλλόμενα κράτη ορισμένα περιθώρια εκτιμήσεως για να εκτιμήσουν την ύπαρξη και την έκταση της ανάγκης παρέμβασης. Το καθήκον του Δικαστηρίου ήταν να εξακριβώσει εάν τα μέτρα που ελήφθησαν σε εγχώριο επίπεδο ήταν δικαιολογημένα καταρχήν και αναλογικά.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι όταν προσχώρησε το Αζερμπαϊτζάν στο Συμβούλιο της Ευρώπης ανέλαβε να θεσπίσει, εντός δύο ετών από την ένταξή του, νόμο για την εναλλακτική θητεία σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Επιπλέον, το άρθρο 76 § 2 του Συντάγματος του Αζερμπαϊτζάν εξουσιοδότησε τα πρόσωπα των οποίων οι ποινές ήταν ασυμβίβαστες με την άσκηση ενεργούς στρατιωτικής θητείας να εκτίσουν εναλλακτική θητεία αντί της υποχρεωτικής θητείας. Το Δικαστήριο σημείωσε, ωστόσο, ότι δεν είχε ακόμη θεσπιστεί νόμος για εναλλακτική θητεία.
Οι ποινικές διώξεις και καταδίκες των προσφευγόντων λόγω της άρνησής τους να εκτελέσουν στρατιωτική θητεία οφείλονταν στο γεγονός ότι δεν υπήρχε εναλλακτικό σύστημα βάσει του οποίου τα άτομα θα μπορούσαν να ωφεληθούν από την ιδιότητα του αντιφρονούντος συνείδησης και αποτελούσε παρέμβαση που δεν ήταν απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 9 της Σύμβασης.
Άρθρο 4 του 7ου Πρωτοκόλλου
Η καταγγελία που απορρέει από τη διάταξη αυτή ήταν εκπρόθεσμη, δεδομένου ότι είχε κατατεθεί μετά από 6 μήνες μετά τις 29 Δεκεμβρίου 2010, ημερομηνία της αμετάκλητης απόφασης που εξέδωσε το Ανώτατο Δικαστήριο για την απόρριψη της αναίρεσης που υπέβαλε ο κ. Mushfig Faig oglu Mammadov. Επομένως, η αιτίαση αυτή απορρίπτεται.
Άρθρο 46
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η παρούσα υπόθεση έδωσε έμφαση σε ένα ζήτημα σχετικά με την έλλειψη νομοθεσίας για την πολιτική θητεία ως εναλλακτική λύση στη στρατιωτική θητεία στο Αζερμπαϊτζάν. Η θέσπιση ενός τέτοιου νόμου αντιστοιχούσε σε δέσμευση που ανέλαβε το Αζερμπαϊτζάν κατά την προσχώρησή του στο Συμβούλιο της Ευρώπης, και ήταν επίσης μια απαίτηση βάσει του άρθρου 76 § 2 του Συντάγματός της.
Το Δικαστήριο έκρινε απαραίτητο να επισημάνει ότι μια τέτοια κατάσταση κατ’ αρχήν απαιτούσε νομοθετική ρύθμιση – την ανάληψη δράσης εκ μέρους του κράτους προκειμένου να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του ώστε να μπορέσουν οι προσφεύγοντες και άλλα πρόσωπα που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση να επωφεληθούν από το δικαίωμα αντίρρησης συνείδησης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι το Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να καταβάλει 5.000 ευρώ στον πρώτο προσφεύγοντα, ποσό 8.400 ευρώ στο δεύτερο, 10.800 ευρώ στον τρίτο, 9.600 ευρώ στον τέταρτο και 3.500 στον πέμπτο προσφεύγοντα ως ηθική βλάβη.
