Η ανεκτέλεστη διοικητική απόφαση για κατεδάφιση επικίνδυνων μερών κτιρίου παραβίασε το δικαίωμα ιδιοκτησίας του όμορου κινδυνεύοντος ιδιοκτήτη
ΑΠΟΦΑΣΗ
Χατζηγιαννάκου κατά Ελλάδας της 18.07.2019 (αρ. προσφ.58774/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μη εκτέλεση απόφασης που αφορούσε κατεδάφιση επικίνδυνων τμημάτων κτιρίου στην Αθήνα λόγω μη συμμόρφωσης με κανονισμό αντισεισμικής προστασίας.
Η προσφεύγουσα διέμενε σε διπλανό κτίριο και ισχυρίστηκε ότι το σπίτι της κινδύνευε να καταρρεύσει λόγω του διπλανού επικίνδυνου κτιρίου που δεν τηρούσε τους κανονισμούς αντισεισμικής προστασίας. Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Αττικής εξέδωσε απόφαση, που κατέστη αμετάκλητη για υποχρεωτική εκκένωση των διαμερισμάτων στο κτίριο και την άμεση κατεδάφιση των επικίνδυνων τμημάτων. Αποτυχία εφαρμογής των μέτρων αυτών και μη εκτέλεση της αμετάκλητης διοικητικής απόφασης με αποτέλεσμα να μην επιτευχθεί δίκαιη ισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων δημοσίου συμφέροντος και τις επιταγές της διαφύλαξης των ατομικών δικαιωμάτων.
Κατά το ΕΔΔΑ, το εγχώριο ένδικο βοήθημα αποζημίωσης (105, 106 ΕισΝΑΚ) που επικαλέστηκε η κυβέρνηση ήταν καθαρά αντισταθμιστικό και επέτρεπε μόνο αγωγή για αποζημίωση σε περίπτωση παράνομων πράξεων ή παραλείψεων εκ μέρους των αρχών. Αντίθετα, δεν περιλάμβανε την υποβολή αποτελεσματικής καταγγελίας στη βάση του ότι οι αρχές δεν είχαν αναγκάσει την οικοδομική εταιρεία να συμμορφωθεί με την απόφαση που όριζε την υποχρεωτική εκκένωση των διαμερισμάτων και την άμεση κατεδάφιση των επικίνδυνων τμημάτων της οικοδομής.
Διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (προστασία της ιδιοκτησίας) και παραβίαση του άρθρου 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής) της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 13
Άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Μαρία-Αγγελική Χατζηγιαννάκου, είναι Ελληνίδα υπήκοος που γεννήθηκε το 1982 και ζει στην Σουηδία. Έχει ένα σπίτι στην Αθήνα το οποίο απέκτησε από τη μητέρα και τη γιαγιά της το 2009.
Το 2000, όταν μια οικοδομική επιχείρηση άρχισε να οικοδομεί ένα συγκρότημα κατοικιών σε οικόπεδο δίπλα στο σπίτι της μητέρας της, η προσφεύγουσα ζήτησε από το τμήμα σχεδιασμού των δημοτικών αρχών της Αθήνας να πιστοποιήσει ορισμένες πτυχές της νέας κατασκευής για τη διασφάλιση και τη συμμόρφωση με τους αντισεισμικούς κανονισμούς. Το εν λόγω τμήμα, το οποίο βρήκε παραβιάσεις, ζήτησε από τη Διεύθυνση παράνομων και επικίνδυνων κτιρίων να διατάξει τη διακοπή των εργασιών και να επιβάλλει κυρώσεις στην εταιρεία.
Στις 31 Οκτωβρίου 2001, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Αττικής αποφάσισε να εφαρμόσει τις διατάξεις του διατάγματος για επικίνδυνες οικοδομικές εργασίες και έδωσε στην εταιρεία προθεσμία για την συνέχιση των εργασιών σύμφωνα με τους αντισεισμικούς κανονισμούς. Η απόφαση αυτή κατέστη αμετάκλητη, αλλά το έργο ποτέ δεν ολοκληρώθηκε από την εταιρεία, παρόλο που η προθεσμία είχε λήξει.
Στις 27 Σεπτεμβρίου 2002 η μητέρα της προσφεύγουσας ζήτησε από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας Αττικής να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εκτέλεση της απόφασης της 31ης Οκτωβρίου 2001, δηλαδή την υποχρεωτική εκκένωση των διαμερισμάτων στο κτίριο και την άμεση κατεδάφιση των επικίνδυνων τμημάτων. Μετά τη σιωπηρή απόρριψη της αίτησής της, η μητέρα της απευθύνθηκε στο Ανώτατο Διοικητικό δικαστήριο. Αργότερα, μέχρι το 2010, η προσφεύγουσα κατέστη ιδιοκτήτης και αντικατέστησε τη μητέρα της.
Στις 7 Μαρτίου 2012, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο κήρυξε την Αίτηση Ακύρωσης της κας Χατζηγιανάκου απαράδεκτη. Επισήμανε ότι η απόφαση της 31ης Οκτωβρίου 2001 κατέστη αμετάκλητη, αλλά δεν εκτελέστηκε. Ήταν, ωστόσο, της άποψης ότι η αδυναμία των αρχών να επιβάλουν την εκτέλεση της απόφασης δεν υπόκειται σε διοικητικό ένδικο μέσο.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (προστασία της ιδιοκτησίας)
Το Δικαστήριο υπενθύμισε αρχικά ότι η παράλειψη των διοικητικών αρχών να συμμορφωθούν με την απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Αττικής στις 31 Οκτωβρίου 2001 είχε ως αποτέλεσμα το κτίριο να μην συμμορφώνεται με τους κανόνες αντισεισμικής ασφάλειας, εκθέτοντας έτσι την προσφεύγουσα σε σοβαρό κίνδυνο ζημιάς σε περίπτωση σεισμού και μείωνε την αξία του. Το Δικαστήριο διαπίστωσε έτσι ότι οι αρχές ήταν υπεύθυνες για την παρέμβαση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας της κα Χατζηγιαννάκου.
Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι οι αρχές γνώριζαν την έλλειψη νομιμότητας και είχαν ζητήσει μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για τη διόρθωση της κατάστασης. Τότε είχαν καταγράψει την αποτυχία να εφαρμόσουν τα εν λόγω μέτρα, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι ήταν αδύναμες να εξασφαλίσουν την επιβολή της εκτέλεσής τους. Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο στη συνέχεια έκρινε ότι η μη εκτέλεση εκτείνεται εκτός της δικής του αρμοδιότητας.
Τέλος, η αδυναμία της κας Χατζηγιαννάκου να επιτύχει την εκτέλεση διοικητικής απόφασης, της οποίας η σχετικότητα δεν αμφισβητήθηκε και είχε σημαντικές επιπτώσεις για την περιουσία της, προσέβαλε τη δίκαιη ισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων του γενικού δημοσίου συμφέροντος της κοινότητας και τις επιταγές της διαφύλαξης των ατομικών δικαιωμάτων. Υπήρξε έτσι παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής)
Η κυβέρνηση είχε υποστηρίξει ότι η αγωγή αποζημίωσης βάσει των άρθρων 105 και 106 του Αστικού Κώδικα ήταν ένα αποτελεσματικό μέσο για την προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στην περίπτωση αποτυχίας της κατεδάφισης των παράνομων κατασκευών.
Εντούτοις, το Δικαστήριο έκρινε ότι το ένδικο βοήθημα αυτό ήταν αμιγώς αντισταθμιστικό, επιτρέποντας μόνο αγωγή και αιτήματα για αποζημίωση σε περίπτωση παράνομων πράξεων ή παραλείψεων εκ μέρους των δημοσίων ή δημοτικών αρχών και δεν επέτρεπε στην προσφεύγουσα να υποβάλει αποτελεσματική καταγγελία με βάση το γεγονός ότι οι αρχές δεν είχαν ενεργήσει για να αναγκάσουν την οικοδομική εταιρεία να συμμορφωθεί με την απόφαση της 31ης Οκτωβρίου 2001. Διαπιστώθηκε λοιπόν παραβίαση του άρθρου 13 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα οφείλει να καταβάλει στην προσφεύγουσα ποσό 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 4.515,39 ευρώ για έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).
