Παράνομη διαδήλωση διαμαρτυρίας. Καταδίκη διαδηλώτριας δύο φορές για την ίδια διαδήλωση. Παραβίαση της θεμελιώδους αρχής ne bis in idem.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Korneyeva κατά Ρωσίας της 08.10.2019 ( αριθ. προσφ. 72051/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Διπλή καταδίκη για τα ίδια πραγματικά γεγονότα.
Η προσφεύγουσα συμμετείχε σε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας όταν συνελήφθη από αστυνομικούς επειδή αρνήθηκε να απομακρυνθεί από αυτό. Κρατήθηκε προσωρινά όλο το βράδυ (από τις 22.00 έως τις 08.00). Καταδικάστηκε δύο φορές από τα εγχώρια δικαστήρια, για το αδίκημα τη ανυπακοής σε αστυνομικό όργανο να συμμορφωθεί με την εντολή του να μην συμμετάσχει στο συλλαλητήριο και για το αδίκημα της συμμετοχής σε παράνομο συλλαλητήριο.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η προσωρινή κράτηση της προσφεύγουσας από τις 10 μ.μ έως τις 8 π.μ. της επομένης μέρας ήταν αναιτιολόγητη, δεδομένου ότι η εγχώρια νομοθεσία επιτρέπει την προσωρινή κράτηση μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και στην προκείμενη περίπτωση η αστυνομία δεν είχε κάποια τέτοια που να δικαιολογεί την κράτηση της. Το Στρασβούργο διαπίστωσε παράβαση του άρθρου 5 παρ. 1.
Επίσης έκρινε ότι η απουσία εισαγγελέα κατά την εκδίκαση των υποθέσεων παραβίασε το άρθρο 6 παρ. 1 για αμερόληπτη δίκη.
Τέλος διαπίστωσε ότι οι κατηγορίες που ασκήθηκαν εναντίον της προσφεύγουσας ήταν αλληλένδετες, και θα έπρεπε να εξεταστούν παράλληλα βάσει του άρθρου 20.2 και5 του εγχώριου Διοικητικού Κώδικα Αδικημάτων, συνεπώς τιμωρήθηκε δύο φορές για το ίδιο αδίκημα. Παραβίαση της αρχής ne bis in idem (άρθρο 4 § 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7), και βάσει του άρθρου 46 παρότρυνε την Κυβέρνηση να λάβει άμεσα μέτρα για την καταστολή της δυσλειτουργίας της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου .
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 5 παρ. 1,
Άρθρο 6 παρ. 1,
Άρθρο 4παρ. 1 του πρωτοκόλλου 7,
Άρθρο 46
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Katerina Olegovna Korneyeva, είναι υπήκοος της Ρωσίας η οποία γεννήθηκε το 1996 και ζει στην Αγία Πετρούπολη.
Τον Ιούνιο του 2017, η προσφεύγουσα βρισκόταν σε πάρκο στην Αγία Πετρούπολη όπου έλαβε χώρα συλλαλητήριο διαμαρτυρίας, παρ’ όλο που η ίδια ισχυρίζεται ότι δεν συμμετείχε στη διαμαρτυρία.
Η αστυνομία περικύκλωσε τους διαδηλωτές, συμπεριλαμβανομένης της προσφεύγουσας, και μεταφέρθηκε σε αστυνομικό τμήμα. Καταδικάστηκε σύμφωνα με δυο διαφορετικά άρθρα του Κώδικα Διοικητικών Αδικημάτων (CAO) σε σχέση με το συλλαλητήριο. Αφέθηκε ελεύθερη την επομένη.
Τρεις ημέρες αργότερα ένας δικαστής του Επαρχιακού Δικαστηρίου εξέτασε δύο υποθέσεις εναντίον της προσφεύγουσας με τη σειρά του σε ξεχωριστές ακροάσεις, μία για κάθε άρθρο. Ήταν παρούσα στις ακροάσεις με τον δικηγόρο της.
Ο επίσης δικαστής απέρριψε αίτηση του εισαγγελέα για να παρίσταται ώστε να υποστηρίξει τις κατηγορίες και εξέδωσε δύο χωριστές αποφάσεις εναντίον της.
Στη μια απόφαση κρίθηκε ένοχη για αδίκημα βάσει του άρθρου 19.3 § 1 της CAO για παράλειψη συμμόρφωσης σε νόμιμη εντολή αστυνομίας να μην συμμετάσχει σε παράνομη διαδήλωση, επιβάλλοντας της πρόστιμο 500 ρωσικών ρουβλιών (RUB) (περίπου 7 ευρώ την εν λόγω περίοδο).
Η άλλη απόφαση διαπίστωσε την ενοχή της για αδίκημα βάσει το άρθρου 20.2 § 5 επειδή δεν συμμορφώθηκε με την θεσπισμένη υποχρέωσή της βάσει του νόμου για τις δημόσιες εκδηλώσεις , να συμμορφωθεί με εντολή αστυνομίας, στην προκειμένη περίπτωση να μην συμμετάσχει σε παράνομη διαδήλωση, επιβάλλοντας της πρόστιμο ύψους 10.000 RUB (περίπου 140 ευρώ).
Η προσφεύγουσα άσκησε έφεση υποστηρίζοντας ότι είχε δικαστεί δύο φορές για το ίδιο αδίκημα και ζήτησε από τους αστυνομικούς που είχαν δώσει καταθέσεις στην προανάκριση να κληθούν για να καταθέσουν. Ο δικαστής εξέτασε αρχικά μια έφεση, επικυρώνοντας την πρωτοβάθμια απόφαση, η οποία στη συνέχεια έγινε αμετάκλητη. Σε χωριστή ακρόαση συνέχισε με την εξέταση της δεύτερης έφεσης. Το εφετείο απέρριψε τον ισχυρισμό της διπλής ποινής και αρνήθηκε να απαιτήσει την παρουσία των αστυνομικών για το λόγο ότι υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για να υποστηρίξουν τις πρωτοβάθμιες αποφάσεις.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 5 § 1
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι σύμφωνα με το ρωσικό δίκαιο ήταν νόμιμο να προσαγάγεται ύποπτος σε αστυνομικό τμήμα εάν δεν ήταν δυνατό να καταρτιστεί έκθεση διοικητικής παράβασης στον τόπο όπου διαπράχθηκε το αδίκημα. Ωστόσο, κανένα από τα έγγραφα της υπόθεσης δεν αποδείκνυε γιατί οι αστυνομικοί δεν μπόρεσαν να συντάξουν την έκθεση τη στιγμή της σύλληψής της και η κυβέρνηση δεν είχε διαφωτίσει το θέμα αυτό στις παρατηρήσεις της.
Όσον αφορά τη διοικητική εντολή σύλληψης που εκδόθηκε εναντίον της, το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε στον φάκελο της υπόθεσης την αιτιολόγηση της στέρησης της ελευθερίας της προσφεύγουσας από τις 10 μ.μ. την ημέρα της σύλληψής της έως τις 8 μ.μ. την επομένη. Ειδικότερα, ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να δικαιολογηθεί βάσει του νόμου μόνο με «εξαιρετικές περιστάσεις», ωστόσο δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι η αστυνομία είχε εξετάσει τέτοιο παράγοντα για να δικαιολογήσει την κράτηση της.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι υπήρξε παραβίαση του άΆρθρου 5 § 1 τουλάχιστον από τις 10 μ.μ. την ημέρα της σύλληψής της έως τις 8 πμ.μ. την επόμενη ημέρα, όταν απελευθερώθηκε.
Άρθρο 6
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι διαπίστωσε παραβιάσεις του άρθρου αυτού σε προηγούμενες υποθέσεις κατά της Ρωσίας λόγω έλλειψης εισαγγελέα κατά τη διάρκεια προφορικών ακροάσεων. Διαπίστωσε ότι τα νομικά και πραγματικά στοιχεία της υπόθεσης ήταν παρόμοια και δεν έβλεπε κανένα λόγο να παρεκκλίνει από τις διαπιστώσεις του στις αποφάσεις αυτές. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος της προσφεύγουσας να δικαστεί από αμερόληπτο δικαστήριο στις ακροάσεις.
Άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7
Η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε ότι είχε διωχθεί και καταδικαστεί δύο φορές για τα ίδια γεγονότα, επισημαίνοντας ότι τα πρακτικά για κάθε υπόθεση και οι δηλώσεις των αστυνομικών ήταν πανομοιότυπα.
Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι τα άρθρα της CAO, σύμφωνα με τα οποία είχε διωχθεί, αναφέρονται σε δύο διαφορετικά αδικήματα: το άρθρο 19.3 τιμωρεί την ανυπακοή σε μια νόμιμη αστυνομική διαταγή ενώ το άρθρο 20.2 τιμωρεί την παραβίαση της καθιερωμένης εντολής για δημόσιες εκδηλώσεις. Επιπλέον, τα δύο άρθρα βρίσκονταν σε διάφορα κεφάλαια της CAO.
Το Δικαστήριο δεν δέχθηκε ότι η επανάληψη της διαδικασίας στην υπόθεση της προσφεύγουσας δικαιολογείται από τους διάφορους τύπους ή περιπτώσεις προστασίας που καλύπτονται από κάθε παράβαση. Αυτό που είχε σημασία ήταν ότι υπήρξε αλληλεπικάλυψη των γεγονότων που αποτέλεσαν τη βάση και για τις δύο διώξεις.
Πράγματι, και οι δύο κατηγορίες βασίστηκαν στη συμμετοχή της σε παράνομη διαδήλωση: η πρώτη αφορούσε την άρνησή της να συμμορφωθεί με την εντολή αστυνομικού να αποχωρίσει από τη διαδήλωση σύμφωνα με το άρθρο 19.3 § 1 της CAO. Η δεύτερη κατηγορία, σύμφωνα με το άρθρο 20.2 § 5 της CAO σε συνδυασμό με το άρθρο 6 (3) του Νόμου περί Δημόσιων Εκδηλώσεων, ήταν ότι παρέλειψε να συμμορφωθεί με την υποχρέωσή της βάσει του νόμου για τις δημόσιες εκδηλώσεις, και στη συγκεκριμένη περίπτωση στο τερματισμό της συμμετοχής της στην εκδήλωση.
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου είχε κατ’ ουσίαν διαπιστώσει στην απόφαση του Ιουνίου 2018 ότι οι κατηγορίες που ασκήθηκαν εναντίον της προσφεύγουσας ήταν αλληλένδετες, αλλά ότι θα έπρεπε να εξεταστούν σύμφωνα με το άρθρο 20.2 § 5 του CAO μόνο.
Βάσει της νομολογίας του, το Δικαστήριο διαπίστωσε έτσι ότι η προσφεύγουσα ήταν υπόλογη σε ποινική δίωξη ή τιμωρία για άλλη μία φορά, μόλις εκδόθηκε η πρώτη απόφαση επί της εφέσεως. Συνεπώς, τιμωρήθηκε δύο φορές για το ίδιο αδίκημα και υπήρξε παραβίαση του άρθρου 4 § 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7 της ΕΣΔΑ.
Άρθρο 46
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι είχε περισσότερες από 100 προσφυγές που αφορούσαν ζητήματα παρόμοια με εκείνα της υπόθεσης της προσφεύγουσας. Σε αντίθεση με τους άλλους διαδικαστικούς κώδικες της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο CΑΟ δεν διέθετε μηχανισμό για την επανέναρξη ή την επανεξέταση των δικαστικών αποφάσεων τις οποίες το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι είχε οδηγήσει σε παραβίαση της Σύμβασης. Το Δικαστήριο δεν ήταν πεπεισμένο ότι το άρθρο 30.12 της CAO, το οποίο συνήθως χρησιμοποιείται για τον έλεγχο οριστικών δικαστικών αποφάσεων που εκδίδονται βάσει του εν λόγω κώδικα, εξυπηρετεί το σκοπό αυτό.
Παρ ‘όλα αυτά, φάνηκε ότι η θέση του Ανώτατου Δικαστηρίου ότι οι υποθέσεις που διεξήχθησαν βάσει των δύο άρθρων που χρησιμοποιήθηκαν κατά της κ. Korneyeva πρέπει να διωχθούν μόνο σύμφωνα με ένα από αυτά, το άρθρο 20.2 § 5 το οποίο εφαρμόζεται στις υποθέσεις που υποβλήθηκαν πριν από τον Ιούνιο του 2018. Κανένας έλεγχος της υπόθεσης της προσφεύγουσας δεν είχε διεξαχθεί σύμφωνα με το άρθρο 30.12 του CAO με αναφορά στην προσέγγιση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ώστε μια από τις καταδικαστικές αποφάσεις να καταργηθούν και να εξαλειφθούν τυχόν συνεχιζόμενες συνέπειες.
Τούτου λεχθέντος, όσον αφορά τις υποθέσεις που τελικά αποφασίστηκαν σε εθνικό επίπεδο πριν από τον Ιούνιο του 2018, όπως η σημερινή, παρέμεινε ανοικτή στην Κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει κατάλληλα τα διαθέσιμα νομικά μέσα που θα μπορούσαν να αποδώσουν το προαναφερθέν αποτέλεσμα, δηλαδή όταν μια καταδικαστική απόφαση 19.3 § 1 της CAO δημιουργούσε ζήτημα ne bis in idem.
Γενικότερα, η Κυβέρνηση, μαζί με την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, όφειλαν να εξετάσουν ποια μέτρα θα μπορούσαν να είναι κατάλληλα για τη διευκόλυνση της ταχείας και αποτελεσματικής καταστολής της δυσλειτουργίας του εθνικού συστήματος προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για παράδειγμα με την περαιτέρω αποσαφήνιση του πεδίου εφαρμογής της αρχής ne bis in idem στις υποθέσεις CAO κατά τρόπο συμβατό με την προσέγγιση του Δικαστηρίου στην παρούσα υπόθεση και εξασφάλιση της πρακτικής εφαρμογής του εντός των εφαρμοστέων εσωτερικών μέτρων.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία πρέπει να καταβάλει στην προσφεύγουσα 3.250 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
