Οι ισοβίτες υποχρεωτικά 10 χρόνια σε απομόνωση για 22,5 ώρες κάθε μέρα και έξοδος από κελί με χειροπέδες. Συστημικό πρόβλημα εξευτελιστικής μεταχείρισης!
ΑΠΟΦΑΣΗ
N.T. κατά Ρωσίας της 02.06.2020 (αριθ. προσφ. 14727/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Καταγγελία του προσφεύγοντος σχετικά με την επανειλημμένη χρήση χειροπέδων και εφαρμογή αυστηρού καθεστώτος κράτησης με απομόνωση, στο οποίο έχει υπαχθεί για αρκετά χρόνια με μοναδικό λόγο την επιβληθείσα σε αυτόν ποινή της ισόβιας κάθειρξης.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η κυβέρνηση δεν δικαιολόγησε την παράταση της απομόνωσης του προσφεύγοντος, ούτε τη συνεχή χρήση χειροπέδων για περισσότερο από πέντε χρόνια.
Η κατάσταση του προσφεύγοντος επιδεινώθηκε εξάλλου από το γεγονός ότι κρατούνταν στο κελί του για περίπου 22,5 ώρες την ημέρα, χωρίς καμία άλλη δραστηριότητα, όπως εργασία ή εκπαίδευση, και λόγω του γεγονότος ότι συχνά έπρεπε να κουβαλάει, ενόσω φορούσε χειροπέδες, έναν βαρύ κάδο τουαλέτας 30 λίτρων για να τον αδειάζει έξω, καθώς δεν υπήρχε αποχέτευση.
Συνολικά, η μεταχείριση του προσφεύγοντος του είχε προκαλέσει σημαντική δυσφορία και ήταν απάνθρωπη και εξευτελιστική.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η παραβίαση που διαπιστώθηκε στην υπόθεση αποκάλυψε ένα συστηματικό πρόβλημα το οποίο επηρέαζε κάθε ισοβίτη κατά τη διάρκεια των πρώτων δέκα ετών της κάθειρξής του και εξέδωσε προτάσεις για τη υιοθέτηση γενικών μέτρων για μεταρρύθμιση της υπάρχουσας νομοθεσίας. Παραβίαση του άρθρου 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Ν.Τ., είναι Ρώσος υπήκοος που επί του παρόντος εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης στο ειδικό σωφρονιστικό ίδρυμα αρ. 6 (“IK-6”) στο χωριό Elban της περιοχής Khabarovsk. Ο προσφεύγων. άρχισε να εκτίει την ποινή του στο σωφρονιστικό ίδρυμα ειδικού καθεστώτος αρ. 56, που βρίσκεται στον οικισμό Lozvinskiy στην περιφέρεια Sverdlovsk (“IK-56”), τον Δεκέμβριο του 2010. Αυτόματα τέθηκε υπό αυστηρό καθεστώς περιορισμού, το οποίο ισχύει για όλους τους ισοβίτες τουλάχιστον στη Ρωσία τα πρώτα 10 χρόνια της ποινής τους.
Κρατούνταν εκεί για πάνω από 7 χρόνια πριν μεταφερθεί στο ΙΚ-6, όπου το αυστηρό καθεστώς κράτησης συνεχίστηκε για αρκετούς ακόμη μήνες μέχρι τη λήξη της νόμιμης περιόδου. Κατά τη διάρκεια αυτής, κρατούνταν σε απομόνωση ή σε διπλό κελί με έναν άλλο συγκρατούμενο.
Από την πρώτη ημέρα της κράτησής του στο ίδρυμα IK-56 έως το τέλος του 2015, κάθε φορά που έφευγε από το κελί του του περνούσαν χειροπέδες, ακόμη και όταν έπρεπε να αδειάσει βαρύ κάδο τουαλέτας 30 λίτρων σε ένα υπόστεγο έξω από το κτίριο, καθώς δεν υπήρχε σύστημα αποχέτευσης στην εγκατάσταση.
Όταν μεταφέρθηκε στο IK-6 τον Μάρτιο του 2018, συμπεριλήφθηκε στη λίστα επικίνδυνων κρατουμένων («με τάση να δραπετεύουν, τάση προς επίθεση, αυτοκτονία ή πρόκληση αυτοτραυματισμού») και οι φύλακες συνέχισαν να του περνούν χειροπέδες σε τακτική βάση.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3 (απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση)
Συνολικά, ο προσφεύγων είχε διαχωριστεί για χρόνια από την υπόλοιπη κοινότητα των φυλακών, αποκλειστικά και μόνο λόγω της ισόβιας ποινής του, κρατούμενος είτε σε απομόνωση, είτε σε διπλό κελί. Η κατάσταση του επιδεινώθηκε περαιτέρω από το γεγονός ότι κρατούνταν στο κελί του για περίπου 22,5 ώρες την ημέρα, χωρίς καμία δραστηριότητα, όπως εργασία ή εκπαίδευση.
Το Δικαστήριο είχε ήδη κρίνει ότι όλες οι μορφές απομόνωσης ήταν πιθανό, μακροπρόθεσμα να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις, με αποτέλεσμα την επιδείνωση των ψυχικών και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Ο εγκλεισμός σε ένα διπλό κελί θα μπορούσε να έχει παρόμοια αρνητικά αποτελέσματα, εάν και οι δύο κρατούμενοι έπρεπε να περάσουν χρόνια κλειδωμένοι σε κελί χωρίς καμία δραστηριότητα, επαρκή πρόσβαση σε υπαίθρια άσκηση ή κάποια επαφή με τον έξω κόσμο.
Συνεπώς, η κράτηση σε διπλό κελί σε τέτοιες συνθήκες ή η παρατεταμένη απομόνωση θα μπορούσε να δικαιολογηθεί για συγκεκριμένους λόγους ασφαλείας. Η κυβέρνηση, ωστόσο, δεν εξήγησε τους λόγους για την απομόνωση του προσφεύγοντος.
Ούτε υπέβαλαν λόγους για να δικαιολογήσουν τη συστηματική χρήση χειροπέδων στον προσφεύγοντα, πέραν του γεγονότος ότι ήταν στη λίστα των επικίνδυνων κρατουμένων από τον Μάρτιο του 2018. Αυτό δεν εξηγούσε ωστόσο γιατί ήταν απαραίτητο να χρησιμοποιούνται χειροπέδες από την ημέρα άφιξής του στο IK-56 το 2010, ειδικά επειδή δεν είχε παραβιάσει ποτέ κανόνες της φυλακής καθ’ όλη τη διάρκεια της κράτησής του στο ίδρυμα. Η συνεχιζόμενη χρήση χειροπέδων από το 2010 έως το 2015, ειδικά όταν συνοδεύονταν στις εγκαταστάσεις του IK-56, μια πολύ ασφαλής εγκατάσταση, ξεπέρασε σαφώς τις νόμιμες απαιτήσεις της ασφάλειας των φυλακών. Αυτή η κατάσταση επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι έπρεπε να μεταφέρει τακτικά ένα βαρύ κάδο τουαλέτας έξω για να τον αδειάζει με τα χέρια του.
Η απομόνωση, η περιορισμένη άσκηση σε εξωτερικούς χώρους και η έλλειψη δραστηριότητας είχαν ως αποτέλεσμα τα έντονα και παρατεταμένα συναισθήματα μοναξιάς και πλήξης για τον κρατούμενο που θα μπορούσαν να είχαν οδηγήσει σε νοσηλεία του, ενώ η καθημερινή χρήση χειροπέδων είχε μειώσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και του προκάλεσε έντονο στρες και αγωνία.
Μια τέτοια κατάσταση είχε προκαλέσει σημαντική ταλαιπωρία στον προσφεύγοντα, η οποία ξεπερνούσε την αναπόφευκτη ταλαιπωρία και ταπείνωση που ενέχει η ισόβια κάθειρξη.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό ισοδυναμούσε με μεταχείριση που υπάγονταν στο άρθρο 3. Υπήρξε ως εκ τούτου παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης λόγω της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης στην οποία ο προσφεύγων είχε υποβληθεί στα πλαίσια του αυστηρού καθεστώτος κράτησης.
Άρθρο 46 (δεσμευτική ισχύς και επιβολή)
Η παραβίαση που διαπιστώθηκε στην υπόθεση του προσφεύγοντος προήλθε σε μεγάλο βαθμό από τις σχετικές διατάξεις του Κώδικα για την Εκτέλεση Ποινικών Καταδικών, ο οποίος αποκάλυψε ένα συστημικό πρόβλημα το οποίο επηρέαζε όλους τους ισοβίτες κατά τη διάρκεια των πρώτων δέκα ετών της κάθειρξής τους. Λαμβάνοντας υπόψη την επείγουσα ανάγκη να χορηγήσει στους κρατούμενους ταχεία και κατάλληλη έννομη προστασία σε εθνικό επίπεδο, το Δικαστήριο αποφάσισε να εκδώσει μέτρα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επίλυση του συστημικού προβλήματος σύμφωνα με τη Σύμβαση.
Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την κατάργηση της αυτόματης εφαρμογής του αυστηρού καθεστώτος κράτησης σε όλους τους ισοβίτες και τη θέσπιση διατάξεων που επέβαλαν – και διατηρούσαν – το καθεστώς μόνο με βάση μια ατομική αξιολόγηση της επικινδυνότητας κάθε φυλακισμένου και για απαραίτητη χρονική περίοδο. Θα μπορούσε επίσης να προβλεφθεί η άμβλυνση ορισμένων πτυχών του αυστηρού καθεστώτος, ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν τους φυσικούς περιορισμούς, την απομόνωση των ισοβιτών και την πρόσβασή τους σε κοινωνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες επανένταξης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία οφείλει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 3.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.000 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
